Ả Rập Xê Út đang thúc đẩy sản lượng dầu tăng nhanh hơn dự kiến trong số tám thành viên OPEC+ đang giữ mức giới hạn sản lượng của họ. Ả Rập Xê Út cũng đang tăng giá dầu cho người mua châu Á trong bối cảnh các chuẩn dầu sụt giảm. Điều này khiến một số người bối rối, mặc dù các động thái này chỉ ra cùng một hướng, về nhu cầu mạnh hơn trong tương lai. Tuy nhiên, nhu cầu mạnh hơn này sẽ không giúp Ả Rập Xê Út tránh được một số tổn thất về tài chính.
Một con số thường được trích dẫn khi nói đến giá dầu và ngân sách của Ả Rập Xê Út là 90 đô la một thùng. Đây là giá dầu thô Brent mà vương quốc Trung Đông này cần để cân bằng ngân sách. Nước này có một số hoạt động sản xuất dầu có chi phí thấp nhất thế giới, nhưng cũng có thói quen chi tiêu hào phóng, và càng trở nên hào phóng hơn khi Thái tử Mohammed bắt đầu hành trình chuyển đổi kinh tế cho nhà lãnh đạo phụ thuộc vào dầu mỏ của OPEC.
Ả Rập Xê Út không xa lạ gì với khó khăn tài chính. Trong lộ trình giá dầu lớn gần đây nhất—do cuộc chiến của Saudi chống lại đá phiến của Hoa Kỳ bằng cách làm ngập thị trường bằng dầu thô—Ả Rập Xê Út đã trải qua điều mà họ không quen trải qua. Các biện pháp thắt lưng buộc bụng đã phải được chính phủ thực hiện để vượt qua những tác động phụ của cuộc chiến giá cả sau khi giá dầu thô Brent giảm từ 112 đô la một thùng vào tháng 6 năm 2014 xuống chỉ còn 48 đô la vào tháng 1 năm 2015. Giá rớt cũng đã khiến rất nhiều công ty khoan đá phiến của Hoa Kỳ phá sản, vì vậy mục tiêu của Saudi đã đạt được nhưng cũng gây ra tổn thất cho chính họ.
Kể từ đó, giới lãnh đạo Ả Rập Xê Út đã nỗ lực hết mình để đa dạng hóa nền kinh tế khỏi dầu mỏ thay vì chỉ nói về nó. Kết quả là, các ngành công nghiệp phi dầu mỏ trong nước đã tăng trưởng theo tỷ lệ phần trăm GDP và đã giúp thúc đẩy tăng trưởng chung cao hơn ngay cả khi giá dầu thấp hơn. Quý đầu tiên của năm nay là một ví dụ điển hình. Nền kinh tế của Ả Rập Xê Út đã tăng trưởng đáng kể ở mức 2,7%, một phần không nhỏ là nhờ vào các ngành phi dầu mỏ của nước này. Tổng cộng, các ngành này đã tăng trưởng 4,2% trong giai đoạn này.
Tuy nhiên, sự tăng trưởng này đã đảo ngược kể từ đầu quý 2—bởi vì ngay cả các ngành công nghiệp phi dầu mỏ vẫn gắn liền với giá dầu, không chỉ ở Ả Rập Xê Út. Hơn nữa, giá dầu càng rẻ thì giá cân đối ngân sách của Ả Rập Xê Út càng tăng cao. Theo tính toán mới nhất của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, Riyadh cần mức giá dầu Brent 96,20 đô la một thùng để cân bằng ngân sách. Vì mức giá này không thực sự nằm trong tầm ngắm—hiện tại—nên chi tiêu công sẽ cần phải được kiềm chế.
Năm nay, thâm hụt ngân sách của Ả Rập Xê Út có thể lên tới 5% GDP nếu giá dầu yếu kéo dài, Gulf News đưa tin trong tuần trước trong một bài phân tích về tình hình tài chính và các lựa chọn của vương quốc. Những lựa chọn đó bao gồm các khoản cắt giảm chi tiêu công đã đề cập ở trên, có thể là tăng thuế và hỗ trợ cho các ngành công nghiệp phi dầu mỏ mới, tác giả Justin Varghese viết. Tuy nhiên, ông nói thêm rằng thâm hụt ở mức 5% GDP không thực sự là bản án tử hình đối với nền kinh tế Ả Rập Xê Út. Ông lưu ý đến vị thế tài chính vững chắc của vương quốc và tính kỷ luật mà chính phủ đã vun đắp sau sự sụp đổ năm 2014. Nói cách khác, Ả Rập Xê Út có thể chịu đựng được tình trạng thâm hụt lớn hơn trong một thời gian.
Câu hỏi đặt ra là thâm hụt sẽ lớn đến mức nào và kéo dài trong bao lâu. Trong quý đầu tiên của năm, vương quốc này đã ghi nhận mức thâm hụt ngân sách lớn hơn một nửa mức thâm hụt dự kiến cho cả năm, ở mức 15,6 tỷ đô la. Trong giai đoạn này, doanh thu từ dầu mỏ đã giảm 18% so với cùng kỳ năm trước xuống còn 40 tỷ đô la, hay 150 tỷ riyal. Doanh thu từ các nguồn phi dầu mỏ chỉ tăng 2%, để lại khoảng cách lớn hơn so với kế hoạch trong tổng doanh thu.
Bộ Tài chính đã ước tính thâm hụt cả năm là 27 tỷ đô la, hay 101 tỷ riyal, trong báo cáo ngân sách của mình. Con số này sẽ bằng 2,3% tổng sản phẩm quốc nội. Vì vậy, nếu giá dầu tiếp tục giảm, con số này có thể tăng lên hơn 50 tỷ đô la. Điều này có nghĩa là Ả Rập Xê Út sẽ cần phải tăng cường vay nợ, vốn được sử dụng để trang trải thâm hụt trong quý đầu tiên thay vì khai thác dự trữ ngoại tệ của mình.
Một nhà phân tích đã cảnh báo rằng tình hình có thể còn tồi tệ hơn thế này. Đầu năm nay, nhà kinh tế học Farouk Soussa của Goldman Sachs đã nói với Bloomberg rằng nếu giá dầu Brent trung bình khoảng 62 đô la một thùng trong năm nay (hiện là mức cơ sở của hầu hết các ngân hàng đầu tư), thâm hụt của Ả Rập Xê Út có thể tăng vọt lên 67 tỷ đô la cho cả năm 2025, gấp đôi so với kế hoạch ngân sách của Vương quốc là thâm hụt 27 tỷ đô la.
Tuy nhiên, giá dầu thô Brent đang tăng trở lại, hiện đang giao dịch trên mức 63 đô la một thùng—mặc dù OPEC+ đang bổ sung thêm 411.000 thùng/ngày vào tháng 6 sau đợt tăng đầu tiên là 411.000 thùng/ngày trong tháng này. Không chỉ vậy, biểu đồ giá dầu tương lai còn cho thấy kỳ vọng về việc thắt chặt nhu cầu trong tương lai. Thị trường dầu tương lai cho thấy contango vào cuối năm 2025, cho thấy nguồn cung thắt chặt hơn hoặc nhu cầu mạnh hơn—hoặc có thể là cả hai khi tăng trưởng đá phiến của Hoa Kỳ chậm lại dưới sức ép của giá thấp hơn.
Đây sẽ là một năm khó khăn đối với Ả Rập Xê Út; điều này rất rõ ràng. Tuy nhiên, nó có thể thúc đẩy mạnh mẽ hơn việc đa dạng hóa, điều này cuối cùng sẽ mang lại khả năng phục hồi tốt hơn trước những biến động giá dầu—ngay cả khi doanh thu từ dầu mỏ vẫn là yếu tố thiết yếu cho sự đa dạng hóa này.
Nguồn tin: xangdau.net
