Sau 2 năm Ä‘iá»u hành giá bán xăng dầu theo Nghị định 84, Bá»™ Công thương cho rằng vẫn chưa váºn hành tốt dẫn đến thị trưá»ng nảy sinh bất cáºp.
Việc Ä‘iá»u chỉnh giá bán xăng dầu trong nước cháºm hÆ¡n biến động giá thế giá»›i, giá bán lẻ thấp hÆ¡n giá cÆ¡ sở gây lá»— tích lÅ©y cho DN. Trong quá trình Ä‘iá»u hành giá chưa có quy định bù chi phí cho DN tham gia bình ổn, dẫn đến Quỹ Bình ổn bị âm hÆ¡n 2.300 tá»· đồng, khoản lá»— kinh doanh xăng dầu hÆ¡n 5.00 tá»· đồng vẫn chưa có hướng xá» lý.
Doanh nghiệp đầu mối khó tứ bá»
Trong văn bản vừa ký gá»i Thá»§ tướng Chính phá»§ báo cáo việc thá»±c hiện Nghị định 84, Bá»™ Công thương cho rằng hầu hết những quy định cá»§a Nghị định 84 cÆ¡ bản được váºn hành tốt, trừ Ä‘iá»u 27 vá» nguyên tắc quản lý giá bán. Ná»™i dung cá»§a Ä‘iá»u khoản này quy định giá bán xăng dầu phải được thá»±c hiện theo cÆ¡ chế thị trưá»ng có sá»± quản lý cá»§a nhà nước, trong Ä‘ó nêu rõ quy định vá» tăng và giảm giá bán lẻ. Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú cho rằng, Ä‘iá»u 27 có ảnh hưởng mang tính quyết định tá»›i các ná»™i dung Ä‘iá»u hành khác, như tổ chức hệ thống phân phối, dá»± trữ lưu thông, chống xuất láºu, chất lượng xăng dầu…, song do chưa váºn dụng tốt, nên thị trưá»ng Ä‘ã nảy sinh bất cáºp. Äiển hình là việc DN đầu mối chỉ được quyết định giá bán trong giai Ä‘oạn ngắn từ khi Nghị định có hiệu lá»±c cuối năm 2009 đến tháng 3.2010, còn đại bá»™ pháºn thá»i gian là Nhà nước quyết định giá.
Äòi tá»± do định giá theo thị trưá»ng khi chưa có cạnh tranh đầy đủ, DN liệu có làm xiếc vá»›i mặt hàng thiết yếu này? Ảnh: TNLinh
CÅ©ng theo ông Tú, hệ lụy trá»±c tiếp là DN gặp khó khăn, vốn chá»§ sở hữu Ä‘ã ít (khoảng 14.000 tá»· đồng vào 2011) nay lại càng bị áp lá»±c, do khoản vay tín dụng ngày má»™t tăng. Năm 2011, vay tín dụng gần 27.000 tá»· đồng, tương đương 193% vốn chá»§ sở hữu. Song, DN gặp rất nhiá»u khó khăn trong vay tín dụng kinh doanh xăng dầu, nháºn tín dụng mua xăng dầu cá»§a đối tác nước ngoài, duy trì ổn định hệ thống phân phối. Việc DN bị lá»— dẫn đến hoa hồng cho tổng đại lý, đại lý bán lẻ xăng giảm quá thấp, làm ảnh hưởng đến hệ thống phân phối cá»§a DN, mất tính ổn định và luôn bị xáo trá»™n. Ngoài ra, má»™t số thành tố cấu thành giá cÆ¡ sở Ä‘ã lạc háºu, như chi phí định mức được tính dá»±a trên các yếu tố đầu vào từ năm 2009 (600 đồng/lít) nay Ä‘ã tăng, nên giá bán lẻ được tính toán, Ä‘iá»u hành qua giá cÆ¡ sở càng xa giá thế giá»›i.
Äòi quyết giá khi chưa có cạnh tranh
Nói má»™t cách ngắn gá»n vá» thị trưá»ng xăng dầu hÆ¡n 2 năm qua, TS Nguyá»…n Minh Phong, Viện nghiên cứu kinh tế xã há»™i Hà Ná»™i, cho rằng giá xăng Việt Nam như bản “trưá»ng ca” vá»›i gam màu chá»§ đạo là Ä‘iệp khúc lá»— nặng và kéo dài, bất chấp giá thế giá»›i lên hay xuống. Và Ä‘iệp khúc này Ä‘ã, Ä‘ang và sẽ còn tiếp tục gây bức xúc trong dư luáºn xã há»™i. Giá xăng thưá»ng lên nhanh - xuống cháºm so vá»›i giá thế giá»›i. Äặc biệt, dù giá thế giá»›i lên hay xuống, thì doanh nghiệp đầu mối luôn kêu lá»—, cÆ¡ quan chức năng luôn chịu cảnh “trên Ä‘e dưới búa”, ngân sách nhà nước thất thu và ngưá»i tiêu dùng cắn răng chịu đựng, vì không còn lá»±a chá»n nào khác.
Äiá»u hành giá xăng yêu cầu được tá»± do định giá theo thị trưá»ng, trong khi chưa có cạnh tranh đầy đủ trên thị trưá»ng, và đặc biệt là sá»± minh bạch vá» giá sẽ là dấu há»i Ä‘áºm, lá»›n, còn bá» ngá» trong nháºn thức chung cá»§a xã há»™i. Các thông tin giải trình và phương án tăng giá vá» Ä‘iện và xăng dầu hầu hết mang tính áp đặt má»™t chiá»u; công tác kiểm toán và giám sát đầu tư có nhiá»u khoảng trống; vá»›i nhiá»u hiện tượng thất thoát, thất thu, sá» dụng kinh phí sai mục tiêu, quy định trong kinh doanh cá»§a má»™t trong những ngành “đại gia” hàng đầu đất nước này.
Ông Phong nhấn mạnh phải cung cấp chính xác thông tin vá» chi phí đầu vào, nghÄ©a vụ tài chính và lợi nhuáºn định mức cá»§a DN kinh doanh xăng dầu, khuyến khích phản biện khoa há»c và phản biện xã há»™i vá» hoạt động, chi phí và giá cả.
Cần xây dá»±ng khung giá chuẩn, Ä‘a dạng hóa các nguồn vốn và hình thức đầu tư - kinh doanh, tăng cưá»ng năng lá»±c và hiệu lá»±c quản lý Nhà nước, mở rá»™ng sá»± minh bạch và giám sát xã há»™i má»›i mong minh bạch giá mặt hàng xăng dầu.
Nguồn tin: Datviet