Bá»™ trưởng Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ Ä‘ã khẳng định Ä‘iều này tại Há»™i thảo “Điều hành xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường ở Việt Nam” do liên bá»™ Tài chính – Công thÆ°Æ¡ng tổ chức sáng 20/9.

Theo Ä‘ó, “Những vấn đề do giá Nhà nÆ°á»›c Ä‘iều hành mà khách quan dẫn đến thua lá»— của DN, Nhà nÆ°á»›c có trách nhiệm bù đắp những chi phí hợp lý” – Bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Đình Huệ khẳng định.

Tại há»™i thảo này, 3 DN kinh doanh đầu mối là Petrolimex, PV Oil và Xăng dầu Quân Ä‘á»™i bày tỏ mong muốn sá»›m được quyền tá»± định giá xăng dầu.

Đã đến lúc DN tá»± chủ giá?

Theo các doanh nghiệp đầu mối nhập xăng dầu, Nghị định 84/CP của Chính phủ về quản lý, kinh doanh xăng dầu Ä‘ã có từ năm 2009 nhÆ°ng họ vẫn chÆ°a thể áp dụng trọn vẹn được. Cụ thể, Nghị định 84/CP cho phép giá bán xăng dầu được thá»±c hiện theo cÆ¡ chế thị trường, có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c, thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối được quyền quyết định giá bán buôn…

Tuy nhiên, từ khi Nghị định có hiệu lá»±c đến nay, họ vẫn phải thá»±c hiện theo sá»± quản lý, Ä‘iều hành của Nhà nÆ°á»›c, giá cả cÅ©ng do Nhà nÆ°á»›c quyết định. Thậm chí, có thời Ä‘iểm doanh nghiệp đầu mối muốn giảm giá bán để cạnh tranh cÅ©ng không được cÆ¡ quan chức năng chấp thuận. Theo các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, việc thá»±c hiện Nghị định 84/CP cho đến thời Ä‘iểm này chÆ°a thật sá»± đầy đủ nên khó có thể có giá bán lẻ theo giá thế giá»›i.

“Chúng ta sai lầm trong xác định mục tiêu, Ä‘ó là nhà nÆ°á»›c vừa muốn bình ổn giá, vừa muốn theo cÆ¡ chế thị trường nên rốt cục là không đạt được Ä‘iều gì” - Tổng giám đốc Tổng công ty Xăng dầu Quân Ä‘á»™i VÆ°Æ¡ng Đình Dung khẳng định.

Đồng quan Ä‘iểm này, Thứ trưởng Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Cẩm Tú chia sẻ thêm, việc Ä‘iều hành giá xăng dầu được thá»±c hiện theo kiểu “bịt mắt bắt dê”, làm mà không biết mình Ä‘ang làm gì, chỉ quan tâm đến giá mà không quan tâm đến hệ thống, cung-cầu, lá»— lãi… Lúc Ä‘áng tăng thì không dám tăng, lúc giảm thì không giảm, rồi Ä‘á»™t nhiên ngày mai lại giảm mà không có lý do gì cả.

“Chúng ta thích dùng biện pháp hành chính, ngại dùng các biện pháp kinh tế. Nếu chúng ta không nhìn vào thá»±c tế này thì sẽ không giải quyết được gì” – ông Nguyá»…n Cẩm Tú bức xúc nói và Ä‘Æ°a ra hệ quả từ thá»±c tế Ä‘iều hành xăng dầu này: “Lúc nào người ta cÅ©ng tưởng kinh doanh xăng dầu là cái gì Ä‘ó bí mật lắm, mặc dù chúng ta rất công khai”.

Nhìn nhận rõ hÆ¡n về công tác Ä‘iều hành giá xăng dầu, ông Nguyá»…n Tiến Thỏa – Cục trưởng Cục quản lý giá (Bá»™ Tài chính) cho rằng: Việc Ä‘iều hành giá chỉ là những biện pháp tình thế và tạo những khó khăn nhất định cho sản xuất kinh doanh xăng dầu, làm cho hệ thống giá không phản ánh Ä‘úng giá trị thị trường. Giá xăng dầu thấp khi “chui” vào các hàng hóa khác cÅ©ng không phản ánh Ä‘úng giá trị đầu vào. NhÆ°ng việc Ä‘iều hành này lại có tác dụng tích cá»±c đối vá»›i kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vÄ© mô và đảm bảo an sinh xã há»™i.

Ông Thỏa cÅ©ng thừa nhận: Giá xăng dầu chÆ°a hoàn toàn được vận hành theo cÆ¡ chế thị trường mà còn mang nhiều dấu ấn can thiệp của Nhà nÆ°á»›c bằng cả các biện pháp kinh tế và hành chính để giữ ổn định giá thông qua việc giảm thuế nhập khẩu, không tính lãi định mức trong giá cÆ¡ sở trong thời gian Ä‘iều chỉnh giá tháng 2, 3/2011; yêu cầu DN không Ä‘iều chỉnh tăng chi phí lÆ°u thông…”.

Từ thá»±c tế này, Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú cho rằng cần đẩy nhanh việc tá»± do hóa từng bÆ°á»›c thị trường xăng dầu và dành quyền cho DN định giá. “Nếu làm được Ä‘iều này thì khỏi cần bàn đến bình ổn giá” – ông Nguyá»…n Cẩm Tú nói.

TrÆ°á»›c quan Ä‘iểm này, Bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Đình Huệ đặt vấn đề: “Hãy hình dung má»™t thị trường hoàn toàn tá»± do, vá»›i má»™t Petrolimex (chiếm 60% thị trường) và PV Oil, Petro Saigon, 3 Ä‘Æ¡n vị chiếm trên 90% thị trường. Nếu các DN này cấu kết vá»›i nhau thì sẽ thế nào? Thị trường sẽ ra sao nếu tại má»™t địa bàn nào Ä‘ó người tiêu dùng không có sá»± lá»±a chọn người bán?”.

Bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Đình Huệ khẳng định: “Muốn có thị trường phải cấu trúc lại thị trường hiện nay để có má»™t thị trường cạnh tranh sòng phẳng, bình đẳng”.

DN từ chối Quỹ bình ổn giá

Qua thời gian hình thành và sá»­ dụng, Quỹ bình ổn giá (BOG) do cách thức quản lý, sá»­ dụng chÆ°a hiệu quả nhÆ° mong muốn nên má»™t số ý kiến cho rằng cần xóa bỏ quỹ này. Tuy nhiên, theo ý kiến của các chuyên gia kinh tế, nhà quản lý thì việc tồn tại quỹ là cần thiết, vấn đề cần quan tâm là việc tạo lập, quản lý và sá»­ dụng nhÆ° thế nào cho hiệu quả.

“Sai lầm của chúng ta là sá»­ dụng Quỹ BOG khiến sai lệch, méo mó giá thị trường. Chúng ta Ä‘ã sai từ bản chất của Quỹ bình ổn giá. Nếu vá»›i cÆ¡ chế quản lý, sá»­ dụng nhÆ° hiện nay thì không nên tồn tại Quỹ BOG. Quỹ này phải là quỹ quốc gia, thu qua ngân sách Nhà nÆ°á»›c và có đầu mối quản lý là Bá»™ Tài chính hoặc Công thÆ°Æ¡ng, chứ không phải để DN trích lập rồi để đấy” – TS Nguyá»…n Minh Phong - Viện Nghiên cứu Phát triển kinh tế - xã há»™i Hà Ná»™i khẳng định.

Trong tình hình hiện nay cần thiết duy trì Quỹ Bình ổn giá (ảnh VH)

Chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Thị Hiền cÅ©ng đồng tình vá»›i việc duy trì Quỹ BOG nhÆ°ng vá»›i Ä‘iều kiện việc trích lập, quản lý quỹ phải minh bạch, nằm ngoài kinh doanh và được giám sát chặt chẽ. “Vá»›i cÆ¡ chế can thiệp quỹ nhÆ° hiện nay thì cả doanh nghiệp và Bá»™ Tài chính đều vất vả. DN muốn sá»­ dụng quỹ cÅ©ng khó mà Bá»™ Tài chính lại phải mất nhiều công sức hậu kiểm. Trong Ä‘iều kiện hiện nay thì cần thiết có quỹ này, nhÆ°ng đến má»™t lúc nào Ä‘ó nếu thấy không cần thiết chúng ta có thể bỏ Ä‘i” – Bà Nguyá»…n Thị Hiền nói.

Bá»™ trưởng VÆ°Æ¡ng Đình Huệ cÅ©ng nhấn mạnh: “Quỹ BOG xăng dầu hiện nay là cần thiết nhÆ°ng cần thay đổi cách sá»­ dụng để đảm bảo minh bạch, vá»›i mục Ä‘ích Nhà nÆ°á»›c sẽ tập trung sá»­ dụng quỹ này cho tốt. Nếu tồn tại quỹ này thì thời gian tá»›i phải giao cho má»™t cÆ¡ quan quản lý. Tuy nhiên Ä‘ã là quỹ thì phải có “két” và ai là người giữ? Ai là người cầm chìa khóa? Rồi quản lý thu chi nhập xuất nhÆ° thế nào? Đặc biệt, khi có quỹ trong tay đủ mạnh thì các biện pháp bình ổn giá sẽ tốt hÆ¡n”.

“Bá»™ Tài chính sẽ làm hết sức mình để làm tốt công tác quản lý giá và Ä‘iều hành” – ông VÆ°Æ¡ng Đình Huệ bày tỏ quyết tâm./.