Có thể, hiện nay má»™t số tín hiệu tích cá»±c cho hồi phục kinh tế khiến giá dầu thô thế giá»›i Ä‘ã lấy lại Ä‘à kể từ khi chạm mức thấp nhất trong nhiều năm qua khoảng 30 USD/thùng vào đầu năm nay và hiện Ä‘ang chinh phục ngưỡng 70 USD/thùng.

Giá dầu thô chuẩn trên thị trường New York hiện tăng khoảng 30%, mức tăng hàng tháng lá»›n nhất trong má»™t thập ká»· qua, và tăng hÆ¡n gấp hai lần trong vài tháng qua. Tuy nhiên, khi người ta chÆ°a ngừng tranh cãi về việc liệu Ä‘à tăng giá này sẽ kéo dài bao lâu, thì Ä‘ã xuất hiện những lo ngại về khả năng lặp lại mức giá ká»· lục trên 147 USD/thùng nhÆ° giữa năm 2008.

Sá»± hồi phục má»›i nhất của thị trường dầu mỏ nhắc nhở người tiêu dùng về Ä‘iều mà họ Ä‘ã chịu Ä‘á»±ng trong năm 2008: chi phí năng lượng gia tăng mạnh do giá dầu thô ngày má»™t leo thang. Giá dầu chuẩn giao dịch trên thị trường New York Ä‘ã vượt mức lịch sá»­ 100USSD/thùng vào đầu năm 2008 và sau Ä‘ó liên tiếp phá các mức ká»· lục má»›i cho tá»›i khi nó đạt mức đỉnh Ä‘iểm trên 147 USD/thùng vào tháng 7 cùng năm.

Tuy nhiên, nhà phân tích kinh tế chủ chốt Conley Turner thuá»™c Wall Street Strategies cho rằng, Ä‘à leo thang giá dầu mỏ gần Ä‘ây có liên quan nhiều tá»›i sá»± lạc quan tăng cao trên các thị trường giao dịch, rằng giai Ä‘oạn suy thoái tồi tệ nhất tại Mỹ Ä‘ã trôi qua. Quan Ä‘iểm của ông Turner càng được củng cố nhờ hàng loạt thông tin kinh tế của Chính phủ Mỹ. Ngành dịch vụ và các Ä‘Æ¡n đặt hàng công nghiệp Ä‘ã có sá»± tăng nhẹ, chi tiêu xây dá»±ng, ngành chế tạo và doanh số bán nhà đạt đỉnh nhÆ° thị trường dá»± Ä‘oán, đồng thời sức ép đối vá»›i thị trường lao Ä‘á»™ng Mỹ Ä‘ã dịu Ä‘i nhiều so vá»›i dá»± báo ban đầu. Ông Turner nói: “Đã xuất hiện những dấu hiệu kinh tế tích cá»±c, Ä‘iển hình là triển vọng thị trường lao Ä‘á»™ng Ä‘ã khả quan hÆ¡n. Điều này cho thấy, nền kinh tế rõ ràng Ä‘ang tiến những bÆ°á»›c đầu tiên tá»›i giai Ä‘oạn hồi phục. Hoạt Ä‘á»™ng sản xuất trong những tháng tá»›i có thể tăng mạnh và thúc đẩy giá dầu leo thang”.

Theo Ä‘ó, các nhà đầu tÆ° trong thời gian gần Ä‘ây Ä‘ã chá»›p lấy bất kỳ cÆ¡ há»™i nào để mua dầu thô bằng những hợp đồng giao sau để vừa khắc phục tình trạng thiếu cÆ¡ sở tồn trữ vừa chủ Ä‘á»™ng nguồn cung khi nền kinh tế thá»±c sá»± bắt đầu hồi phục. Bởi vậy, giá dầu thô tiếp tục tăng lên má»™t cách vô lối, má»™t số nhà phân tích cÅ©ng chỉ ra má»™t vài “thủ phạm” Ä‘ã gây nên sá»± bất ổn thị trường trong mấy năm qua: đồng USD ngày càng mất giá dẫn đến tình trạng đầu cÆ¡ thị trường lá»™n xá»™n. Các hợp đồng giao sau hiện được ấn định giá bằng đồng USD trên các thị trường quốc tế. Khi tiền xanh mất giá so vá»›i các đồng tiền mạnh khác nhÆ° euro hay bảng Anh, các nhà đầu tÆ° nắm giữ tài sản bằng các đồng tiền mạnh này Ä‘ã chuyển hÆ°á»›ng sang những hợp đồng đầu giao sau vì chúng rẻ hÆ¡n. Đương nhiên, khi dầu mỏ và các loại hàng hóa khác có mối quan hệ nghịch đảo vá»›i USD, thì việc sụt giảm giá đồng tiền xanh là má»™t nhân tố quan trọng để thúc đẩy dầu tăng giá .

CÅ©ng có những quan Ä‘iểm khác nhau trong các nhà phân tích về việc liệu thế giá»›i sẽ chứng kiến những đợt tăng giá khác của dầu mỏ hay không? Ngân hàng Goldman Sachs tin rằng giá dầu sẽ còn tiếp tục tăng, vì cho rằng kinh tế thế giá»›i hồi phục và việc cắt giảm sản lượng dầu mỏ từ năm ngoái. Goldman Sachs dá»± Ä‘oán, giá dầu sẽ chạm ngưỡng 85 USD/thùng vào cuối năm nay.

Tuy nhiên, Harry Tchilinguirian, nhà phân tích dầu mỏ chủ chốt tại BNP Paribas, lại nghi ngờ khả năng dầu mỏ tăng giá ổn định: “Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu có thể sụt giảm 2% hoặc hÆ¡n nữa trong năm 2009, ít có khả năng thế giá»›i có thể chạy theo mức giá 70 USD/thùng trong má»™t thời gian dài. Năm 2007, khi giá dầu duy trì ở mức trên 60 USD/thùng thì kinh tế toàn cầu luôn đạt mức tăng trưởng khoảng 5%”. Trong báo cáo má»›i công bố, BNP Paribas Ä‘ã tăng dá»± báo giá dầu trong quý III/2009 từ mức Æ°á»›c Ä‘oán 45 USD/thùng hồi tháng 3/2009 lên 53 USD/thùng.

Khi giá dầu tiếp tục tăng, nhiều người lo ngại thế giá»›i có thể sẽ chứng kiến sá»± lặp lại Ä‘à tăng giá “kinh hoàng” nhÆ° hồi giữa năm 2008. Giá dầu thô lúc Ä‘ó vÆ°Æ¡n lên 125 USD/thùng trong tháng 6/08 và đạt đỉnh 147,27 USD/thùng tháng 7/2008. Tuy nhiên, khi cÆ¡n bão khủng hoảng tài chính gây ra cuá»™c suy thoái đầy bất ngờ và khiến nhu cầu tiêu thụ năng lượng giảm mạnh, giá dầu Ä‘ã rÆ¡i tá»± do xuống 30 USD/thùng hồi cuối năm 2008. Do Ä‘ó, khả năng lặp lại kịch bản tÆ°Æ¡ng tá»± là khá rõ ràng, khi nó há»™i tụ cả hai yếu tố: Sá»± thiếu há»— trợ từ nền tảng cung - cầu và đồng USD sụt giá so vá»›i các Ä‘Æ¡n vị tiền tệ chủ chốt khác.

Tuy nhiên, có má»™t sá»± thật là tâm lý thị trường cÅ©ng là nhân tố đẩy giá dầu leo thang trong năm nay và năm ngoái, thay vì các nền tảng cÆ¡ bản. Năm 2008, các nhà đầu tÆ° cho rằng nguồn cung dầu mỏ thế giá»›i không thể đảm bảo duy trì cho nhu cầu Ä‘ang ngày má»™t “nảy nở” tại các nền kinh tế Ä‘ang nổi, và nay kịch bản của mùa Hè này là triển vọng tÆ°Æ¡i sáng hÆ¡n khi kinh tế toàn cầu có những bÆ°á»›c ngoặt mang tính Ä‘á»™t phá.

Nền kinh tế thế giá»›i, từng được Quỹ Tiền tệ Quốc tế dá»± Ä‘oán sẽ trải qua má»™t cuá»™c suy thoái tồi tệ nhất kể từ cuá»™c chiến tranh thế giá»›i lần thứ hai, có thể bị ảnh hưởng nữa nếu giá dầu tiếp tục tăng ở mức Ä‘á»™ đầu cÆ¡ cao.

Các nhà hoạch định chính sách và người tiêu dùng vẫn Ä‘ang bị ám ảnh bởi cuá»™c khủng hoảng tài chính toàn cầu hiện nay, có thể phải quay trở lại các cuá»™c bàn luận trÆ°á»›c Ä‘ây của họ về việc xây dá»±ng các thị trường dầu thô minh bạch nhằm làm giảm tính biến Ä‘á»™ng và tăng cường an ninh năng lượng thế giá»›i.

Mặc dù vậy, bất kỳ Ä‘à tăng giá nào vượt quá xa mối quan hệ cung - cầu đều không thể duy trì được lâu. Và khi kinh tế thế giá»›i vẫn Ä‘ang phải vật lá»™n vá»›i giai Ä‘oạn suy thoái tồi tệ nhất kể từ cuá»™c Đại Suy thoái những năm 1930 của thế ká»· trÆ°á»›c, sá»± biến Ä‘á»™ng khó lường về giá năng lượng chỉ khiến những ná»— lá»±c và hy vọng phục hồi sá»›m của kinh tế toàn cầu càng thêm khó khăn.

( Công ThÆ°Æ¡ng )