Chỉ trong tháng 4, liên bá»™ Tài chính, Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘ã phải nhiá»u lần chấp thuáºn cho doanh nghiệp nháºp khẩu tăng giá xăng bởi chÆ°a thể váºn hành cÆ¡ chế bình ổn giá bằng quỹ.
Quỹ bình ổn xăng dầu vừa được thành láºp và có quy chế hoạt Ä‘á»™ng sau 2 năm tích cá»±c chuẩn bị. Giống nhÆ° tên gá»i, quỹ này được coi là công cụ để chặn những cú sốc vá» giá đối vá»›i mặt hàng xăng dầu tại thị trÆ°á»ng trong nÆ°á»›c. Tuy váºy, hiện nay, giá xăng dầu thế giá»›i Ä‘ang nóng lên, doanh nghiệp (DN) nháºp khẩu Ä‘ang nhấp nhổm tăng giá nhÆ°ng quỹ vẫn chÆ°a phát huy tác dụng.
ChÆ°a thể hoạt Ä‘á»™ng vì chÆ°a có đầu vào
Theo quy định của Bá»™ Tài chính, các mặt hàng phải trích láºp quỹ bình ổn gồm xăng, dầu diesel, dầu ma-zút và dầu há»a. Mức trích láºp là 500 đồng/lít, được tính dồn theo khối lượng xăng dầu thá»±c tế Ä‘ã bán trong má»™t tháng hoặc trong năm của má»—i DN.
Số tiá»n thu được của quỹ sẽ được sá» dụng vào mục Ä‘ích bình ổn giá bán lẻ trong nÆ°á»›c khi giá thế giá»›i biến Ä‘á»™ng tăng giảm bất thÆ°á»ng. Nếu giá xăng dầu thế giá»›i giảm mạnh, DN lãi trên 500 đồng/lít xăng thì phải chủ Ä‘á»™ng giảm giá bán lẻ trong nÆ°á»›c vá»›i mức giảm không hạn chế.
Còn khi giá thế giá»›i tăng mạnh và DN bị lá»—, khoản tiá»n lá»— này sẽ được trích từ quỹ bình ổn giá để bù cho DN. TrÆ°á»ng hợp giá tiếp tục tăng mạnh, khoản bù lá»— vượt quá sức chịu Ä‘á»±ng của quỹ, DN được Ä‘iá»u chỉnh giá bán nhÆ°ng má»—i lần tăng giá không quá 500 đồng/lít.
Giá dầu thế giá»›i Ä‘ang tăng mạnh, nguy cÆ¡ giá xăng trong nÆ°á»›c tăng theo là rất lá»›n. Trong ảnh: Khách hàng đổ xăng tại má»™t cá»a hàng ở TPHCM. Ảnh: H.Thúy
Hiện chỉ có mặt hàng dầu há»a thá»±c hiện trích láºp quỹ. Các mặt hàng diesel, ma-zút Ä‘ã được chỉ đạo tạm ngừng trích láºp. Riêng mặt hàng tiêu dùng khá lá»›n là xăng chÆ°a há» thá»±c hiện trích quỹ. Mặt hàng Ä‘óng góp quỹ chủ yếu là dầu há»a chỉ chiếm 2% tổng nhu cầu tiêu dùng. Do Ä‘ó, quỹ bình ổn vẫn trong tình trạng “treo”, chÆ°a thể hoạt Ä‘á»™ng vì chÆ°a có đầu vào.
Theo tính toán, má»—i tháng VN cần nháºp khẩu và tiêu thụ hÆ¡n má»™t triệu tấn xăng dầu. Nếu việc trích láºp quỹ được thá»±c hiện Ä‘úng quy định thì quỹ này Ä‘ã có hàng trăm tỉ đồng để sẵn sàng giúp bình ổn giá. Thế nhÆ°ng trong tháng 4, liên bá»™ Tài chính, Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘ã phải nhiá»u lần chấp thuáºn cho DN nháºp khẩu tăng giá xăng bởi chÆ°a thể váºn hành cÆ¡ chế bình ổn giá bằng quỹ.
NgÆ°á»i tiêu dùng bị thiệt nếu DN sá» dụng sai
Theo TS VÅ© Äình Ánh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa há»c thị trÆ°á»ng giá cả, việc ra Ä‘á»i quỹ bình ổn xăng dầu là rất cần thiết. Quy định má»—i lần tăng giá không quá 500 đồng/lít là Ä‘úng hÆ°á»›ng vá»›i mục tiêu không tạo ra những cú sốc vá» giá cho thị trÆ°á»ng song cần phải quy định vá» tần suất các đợt Ä‘iá»u chỉnh.
Chẳng hạn má»™t tháng chỉ được Ä‘iá»u chỉnh tối Ä‘a bao nhiêu lần, nếu má»—i tuần tăng giá má»™t lần thì DN và ngÆ°á»i sá» dụng sẽ bị tạo áp lá»±c.
Việc tạm dừng trích láºp quỹ do giá thế giá»›i cao hiện nay là má»™t cách tránh gây áp lá»±c tăng giá nhÆ°ng phải tính đến khả năng nếu giá thế giá»›i cứ tiếp tục tăng, giá trong nÆ°á»›c “nín” không được sẽ rÆ¡i vào tình thế khó xá»: Tăng giá bán thì mâu thuẫn vá»›i chủ trÆ°Æ¡ng kích cầu; còn thá»±c hiện trích láºp quỹ ngay để tung tiá»n ra bình ổn giá cÅ©ng khó vì bây giá» không thu, lúc giá cao hÆ¡n lại thu sẽ tạo thành gánh nặng cho DN.
Theo ý kiến của má»™t số chuyên gia, Ä‘ây là số tiá»n thu của ngÆ°á»i dân nhÆ°ng DN lại là ngÆ°á»i nắm giữ. Nếu kiểm soát không tốt, rất có thể DN sẵn tiá»n Ä‘em sá» dụng sai mục Ä‘ích, khiến ngÆ°á»i tiêu dùng bị thiệt.
(NgÆ°á»i lao Ä‘á»™ng)
