Giá xăng tăng liên tiếp bốn lần chỉ trong vòng má»™t tháng qua, rồi tình trạng quá nhiều cá»­a hàng xăng dầu găm hàng khiến người dân không khỏi bức xúc. Các chuyên gia cho rằng tình trạng trên xảy ra là do Ä‘iều hành quá kém.

Người dân xếp hàng đổ xăng trÆ°á»›c giờ xăng tăng giá tại má»™t cây xăng ở Q.Phú Nhuận, TP.HCM chiều 28-8 - Ảnh: Thuận Thắng

Ông Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế, nhận định gốc gác của vấn đề do cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu sai vá»›i cÆ¡ chế quản lý giá trong nền kinh tế thị trường. Ông Long nói:

- Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã để cho doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu tá»± định giá trong khi thị trường này Ä‘ang tồn tại kinh doanh Ä‘á»™c quyền. Cần xóa bỏ ngay cÆ¡ chế này, tức là Nhà nÆ°á»›c vẫn phải định giá xăng dầu.

Luật quản lý giá quy định rất rõ đối vá»›i những sản phẩm còn Ä‘á»™c quyền nhà nÆ°á»›c phải quản lý giá. Có hai chủ thể quyết định giá là nhà nÆ°á»›c và thị trường. Thị trường quyết định khi sản phẩm Ä‘ó có sá»± cạnh tranh thật sá»±, còn trong hoàn cảnh sản phẩm Ä‘ó chÆ°a có cạnh tranh thật sá»±, còn Ä‘á»™c quyền buá»™c nhà nÆ°á»›c phải định giá. Cả thế giá»›i đều nhÆ° vậy. Tại sao thị trường xăng dầu còn Ä‘á»™c quyền mà lại để cho doanh nghiệp tá»± định giá. Đây là sai hoàn toàn.

* ThÆ°a ông, nếu để nhà nÆ°á»›c định giá thì nhiều ý kiến hiểu rằng chúng ta quay lại cÆ¡ chế cÅ©?

- Nói nhà nÆ°á»›c định giá không có nghÄ©a là nhà nÆ°á»›c định sai giá, thấp hÆ¡n so vá»›i giá thị trường mà nhà nÆ°á»›c phải định sát vá»›i giá thị trường. Chỉ có nhà nÆ°á»›c má»›i là người đại diện quyền lợi má»™t cách hợp pháp, má»™t cách chính Ä‘áng nhất quyền lợi của các bên: nhà nÆ°á»›c - người tiêu dùng và doanh nghiệp. Còn Ä‘ã để doanh nghiệp Ä‘á»™c quyền định giá thì không bao giờ họ chia sẻ lợi ích mà luôn định giá cao để có lợi nhuận tối Ä‘a.

Hiện trên thị trường có Ä‘iện, cÆ°á»›c hàng không, nÆ°á»›c sạch sinh hoạt Ä‘ang có doanh nghiệp Ä‘á»™c quyền thì Nhà nÆ°á»›c định giá. Tại sao xăng dầu là mặt hàng chiến lược quan trọng của nền kinh tế, Ä‘ang có doanh nghiệp chiếm vị trí thống lÄ©nh thị trường thì lại để cho doanh nghiệp tá»± định giá?

Chính cÆ¡ chế quản lý giá xăng dầu hiện nay tạo Ä‘iều kiện cho doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu chỉ chăm chăm thu lợi cho riêng mình. Hay nói cách khác là nhÆ° “mỡ để miệng mèo”.

* Thá»±c tế nào chứng minh cÆ¡ chế quản lý xăng dầu hiện nay phát sinh tiêu cá»±c?

- Là tình trạng các cây xăng găm hàng. Đây là thể hiện rõ cÆ¡ chế giá của anh không theo kịp vá»›i thế giá»›i. Việc giá trong nÆ°á»›c tăng không kịp theo giá thế giá»›i buá»™c các doanh nghiệp phải găm hàng là Ä‘iều Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên. Không dại gì doanh nghiệp lại bán giá thấp mà nhập vào vá»›i giá cao hÆ¡n. Doanh nghiệp Ä‘ã tìm trăm phÆ°Æ¡ng ngàn kế trì hoãn để không bán hàng, nhÆ° mất Ä‘iện, bảo trì hệ thống... Thông thường, các doanh nghiệp phải đẩy mạnh bán hàng để thu lợi nhuận, thế nhÆ°ng tại sao doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu lại găm hàng? Đây là lá»—i cÆ¡ chế quản lý giá.

Đồng thời, để doanh nghiệp tá»± định giá khi giá cÆ¡ sở tăng giá trong biên Ä‘á»™ 7% nhÆ°ng vẫn phải yêu cầu doanh nghiệp báo cáo và chờ quyết định của cÆ¡ quan quản lý má»›i được Ä‘iều chỉnh giá bán lẻ trong nÆ°á»›c là quản lý kiểu “xin cho”, có quá nhiều bất cập. Bên cạnh Ä‘ó, cÆ¡ quan quản lý giá tiền hậu bất nhất, lúc thì tính giá bình quân 30 ngày, lúc thì 20 ngày.

Ông Ngô Trí Long - Ảnh: lê thanh

* Để hạn chế tình trạng Ä‘á»™c quyền trong kinh doanh xăng dầu, nhiều ý kiến cho rằng nên xé nhỏ Tập Ä‘oàn Xăng dầu VN (Petrolimex), Ä‘Æ¡n vị Ä‘ang chiếm lÄ©nh 60% thị phần xăng dầu trong nÆ°á»›c. Quan Ä‘iểm của ông thế nào?

- Đối vá»›i lÄ©nh vá»±c kinh doanh Ä‘á»™c quyền, Nhà nÆ°á»›c có ba cách để quản lý là dùng công cụ giá, thứ hai là Ä‘iều tiết lợi nhuận, thứ ba là tạo môi trường cạnh tranh. NhÆ° vậy, việc tách các khâu phân phối, nhập khẩu và bán lẻ vá»›i nhiều thành phần kinh tế tham gia là hợp lý. NhÆ°ng để cổ phần hóa không phải là Ä‘Æ¡n giản, thá»±c hiện được trong ngày má»™t ngày hai mà cần phải có ý chí quyết tâm thật sá»± của Nhà nÆ°á»›c.

* Ông có đồng tình vá»›i lý do chÆ°a thể giảm thuế nhập khẩu hiện hành (12%) vì thấp hÆ¡n so vá»›i barem thuế 20%?

- Có thể nói chÆ°a bao giờ giá xăng trong nÆ°á»›c lại tăng cao đến 23.650 đồng/lít nhÆ° hiện nay. Và cách giải thích của ông Nguyá»…n Tiến Thỏa, cục trưởng Cục Quản lý giá, là vì mức thuế nhập khẩu hiện hành 12% thấp hÆ¡n nhiều so vá»›i barem thuế 20% là không hợp lý hợp tình. Việc áp mức thuế nhập khẩu cao là trong Ä‘iều kiện kinh tế Ä‘ang thuận lợi. Trong Ä‘iều kiện hiện nay, chính sách Ä‘iều hành phải linh hoạt. Đồng ý là nếu giảm thuế, ngân sách sẽ thất thu nhÆ°ng phải vì cả nền kinh tế mà áp dụng mức thuế hợp lý chứ mức 12% là quá cao khi sức cạnh tranh của doanh nghiệp Ä‘ã và Ä‘ang quá yếu rồi.

Tôi cho rằng lấy lý do barem thuế là má»™t cách ngụy biện, Ä‘iều hành cứng nhắc. Vá»›i cách giải thích nhÆ° vậy, người dân càng cảm thấy cÆ¡ quan quản lý Ä‘iều hành không nhạy bén vá»›i tình hình kinh tế - xã há»™i. Thá»±c tế, khi giá xăng dầu thế giá»›i tăng cao, đầu năm, mức thuế nhập khẩu xăng dầu Ä‘ã áp dụng ở 0%. Còn hiện nay, tại sao chúng ta không thể giảm má»™t vài phần trăm để nuôi dưỡng nguồn thu? Bá»™ Tài chính phải xem lại tại sao Chính phủ và Quốc há»™i Ä‘ã cho giãn, miá»…n, giảm nhiều sắc thuế. Cho nên muốn có nguồn để thu được thì phải biết nuôi dưỡng nguồn thu, phải há»— trợ người dân. Chứ còn muốn thu mà vắt kiệt sức khỏe của doanh nghiệp, của người lao Ä‘á»™ng qua việc áp mức thuế cao là không chấp nhận được.

Nguồn tin: Tuoitre