Câu chuyện thuế, phí được nhắc đến từ lâu và càng trở nên bức xúc khi giá xăng dầu cứ ngày má»™t leo thang.

Giá bán lẻ xăng dầu được tính dá»±a trên giá cÆ¡ sở, đảm bảo hài hòa lợi ích 3 bên Nhà nÆ°á»›c - doanh nghiệp và người tiêu dùng. Trong Ä‘ó, giá cÆ¡ sở được cấu thành bởi 3 yếu tố. Thứ nhất là giá nhập khẩu quy đổi kèm tiền vận chuyển từ nÆ°á»›c ngoài. Thứ hai là các khoản thuế, phí phải ná»™p theo quy định của Pháp luật. Thứ ba là các khoản do Bá»™ Tài chính quy định, gồm định mức chi phí kinh doanh, lợi nhuận định mức, trích quỹ bình ổn. Khoản mục thứ hai góp phần quan trọng nhất đẩy giá cÆ¡ sở lên cao.

Theo công thức được Bá»™ Tài chính công bố, giá dầu phải cõng trên lÆ°ng 2 loại thuế là nhập khẩu 12%, giá trị gia tăng (VAT) 10% và phí (1.000 đồng má»—i lít). Vá»›i giá xăng còn có thêm thuế tiêu thụ đặc biệt 10%.

Giá xăng hiện phải gánh gần 30% thuế phí. Ảnh minh họa: Anh Quân

NhÆ° vậy, chÆ°a tính đến các khoản phải trích khác nhÆ° chi phí - lợi nhuận định mức của doanh nghiệp, trích quỹ bình ổn giá... (hiện khoảng 1.200 đồng), má»—i lít xăng dầu hiện phải gánh trên lÆ°ng không dÆ°á»›i 6.500 đồng thuế, phí - má»™t con số Ä‘áng kể so vá»›i giá bán má»›i nhất được Ä‘iều chỉnh là 18.550 - 24.150 đồng.

Nhiều ý kiến cho rằng, để giảm bá»›t áp lá»±c tăng giá bán lẻ, Nhà nÆ°á»›c nên chia sẻ bằng cách bá»›t gánh nặng thuế phí cho xăng dầu. Hy vọng giảm lá»›n nhất được đặt vào thuế nhập khẩu, ở mức 12% kể từ đầu tháng 5 năm nay, sau khoảng 15 tháng giữ ở mức 0% để bình ổn thị trường. Tuy nhiên, cÅ©ng bởi má»™t khoảng thời gian dài không thuế, và vừa được thu trở lại nhÆ° vậy nên khả năng giảm đối vá»›i sắc thuế này là không nhiều.

Trong những ngày cuối tháng 8 vừa qua, khi giá thế giá»›i diá»…n biến căng thẳng trở lại, Ä‘ã có ít nhất 2 doanh nghiệp (trong Ä‘ó có cả "ông lá»›n" Petrolimex) làm Ä‘Æ¡n kiến nghị Bá»™ Tài cho giảm thuế để tránh việc phải tăng liên tiếp giá bán lẻ. CÆ¡ quan chức năng cÅ©ng có không ít cuá»™c tranh luận về vấn đề này. Tuy nhiên kết quả cuối cùng là thuế nhập khẩu vẫn chÆ°a được giảm.

“Việc hạ thuế trÆ°á»›c mắt rất khó thá»±c hiện do ảnh hưởng tá»›i cân đối ngân sách. HÆ¡n nữa nhÆ° thuế nhập khẩu 12% hiện tại Ä‘ã thấp hÆ¡n nhiều so vá»›i barem cho phép là 20%. Ngoài ra, giảm thuế trong nhiều trường hợp cÅ©ng là vi phạm các cam kết quốc tế của Việt Nam”, Cục trưởng Cục Quản lý giá - Nguyá»…n Tiến Thỏa cho biết trong buổi họp báo chiều 28/8.

Trả lời câu hỏi của phóng viên trong buổi họp báo Ä‘ó về ảnh hưởng cụ thể tá»›i ngân sách nhÆ° thế nào, ông Thỏa cho biết “chÆ°a tính được” bởi thá»±c tế Việt Nam Ä‘ã miá»…n thuế nhập khẩu xăng dầu trong gần nhÆ° cả năm 2011 và những tháng đầu 2012. Do Ä‘ó không có cÆ¡ sở để tính số thuế thu được. Tuy nhiên, những cam kết vá»›i các nhà đầu tÆ° nhà máy lọc dầu buá»™c Việt Nam duy trì thuế nhập khẩu không thấp hÆ¡n 7% (hoặc phải bù lá»— cho các cÆ¡ sở này).

TrÆ°á»›c những rào cản này, khả năng giảm gánh nặng cho giá xăng má»™t lần nữa được trông đợi vào thuế tiêu thụ đặc biệt. Giống nhÆ° VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt là má»™t loại thuế gián thu, được quy định chính thức tại Việt Nam từ năm 1990 và Ä‘ánh vào các mặt hàng Nhà nÆ°á»›c hạn chế, không khuyến khích tiêu dùng hoặc cần phải Ä‘iều tiết.

Xăng (không áp dụng vá»›i các loại dầu) bắt đầu xuất hiện trong danh sách những mặt hàng phải chịu thuế này từ năm 1998 và được giữ cho đến nay vá»›i thuế suất 10%, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng khoảng 1.630 đồng theo giá hiện hành, tức là khoảng 7% giá cÆ¡. DÆ° luận cho rằng Ä‘ây là má»™t khoản thuế "Ä‘áng phải bỏ" vì không giống nhÆ° các loại hàng hóa khác trong danh mục chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, xăng là mặt hàng thiết yếu vá»›i đời sống người dân.

Tuy vậy, theo chuyên gia Ngô Trí Long - người có nhiều năm nghiên cứu cÆ¡ chế quản lý giá xăng dầu - khả năng sá»­a thuế tiêu thụ đặc biệt là rất thấp bởi sắc thuế này được quy định rõ trong luật. "Muốn sá»­a luật thì phải chờ Quốc há»™i, chứ Chính phủ không đủ thẩm quyền", ông Long nhận định

Thêm vào Ä‘ó, mặc dù được coi là thiết yếu đối vá»›i dân cÆ° nhÆ°ng xăng dầu thuá»™c danh mục không khuyến khích sá»­ dụng và cần Ä‘iều tiết. Do Ä‘ó, hầu hết các nÆ°á»›c trong khu vá»±c cÅ©ng nhÆ° trên thế giá»›i đều thu thuế tiêu thu đặc biệt đối vá»›i mặt hàng này.

“Đó là chÆ°a kể đến việc thuế bảo vệ môi trường, vốn rất cao ở nhiều nÆ°á»›c trên thế giá»›i mà Việt Nam cÅ©ng Ä‘ang trong quá trình áp dụng, thay thế phí môi trường”, Tiến sÄ© Ngô Trí Long nói thêm.

Thuế tiêu thụ đặc biệt đối vá»›i xăng dầu tại má»™t số nÆ°á»›c

(*) Gồm thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế nhập khẩu. Nguồn: CÆ¡ quan thuế các nÆ°á»›c.

CÅ©ng theo ông Long thì trong lúc chờ đợi khả năng Quốc há»™i có thể xem xét lại thuế tiêu thụ đặc biệt vá»›i mặt hàng xăng, giải pháp thá»±c tế hÆ¡n mà cÆ¡ quan quản lý có thể tính tá»›i là việc xem xét giảm thuế nhập khẩu hoặc mức trích quỹ bình ổn giá đối vá»›i mặt bằng xăng, vốn nằm trong thẩm quyền quyết định của Chính phủ và Bá»™ Tài chính.

Việc giảm mức trích quỹ cÅ©ng không dá»… bởi theo thông báo của Bá»™ Tài chính, Quỹ bình ổn giá hiện chỉ còn khoảng 500 tá»· đồng, trong Ä‘ó nhiều doanh nghiệp bị “âm”. Nguồn tiền này dá»± kiến sẽ còn tiếp tục eo hẹp khi Bá»™ vừa cho phép nâng mức sá»­ dụng quỹ lên 500 đồng má»—i lít xăng, trong khi giữ nguyên mức trích quỹ 300 đồng.

Vá»›i câu chuyện giảm thuế nhập khẩu, theo Cục trưởng Cục Quản lý giá - Nguyá»…n Tiến Thỏa, trong trường hợp giá thế giá»›i tiếp tục tăng, phÆ°Æ¡ng án này sẽ được cÆ¡ quan quản lý tính tá»›i, cùng vá»›i các giải pháp đồng bá»™ khác.

Song song vá»›i những giải pháp trÆ°á»›c mắt nêu trên, theo Tiến sÄ© Ngô Trí Long, về lâu dài, nhất thiết phải xóa bỏ tình trạng Ä‘á»™c quyền (hay theo cách gọi của cÆ¡ quan quản lý là có doanh nghiệp thống lÄ©nh thị trường) trong kinh doanh xăng dầu hiện nay. “NhÆ° vậy thì má»›i có thể thá»±c hiện giá thị trường, lên xuống theo thế giá»›i. Còn chừng nào chÆ°a có, tôi cho rằng Nhà nÆ°á»›c còn phải giữ vai trò định giá, tính Ä‘úng tính đủ cho doanh nghiệp nhÆ°ng không để họ lợi dụng tăng giá vô lối”, ông Long đề xuất.

Nguon: VnExpress