Đã hÆ¡n 3 năm tính từ thời Ä‘iểm ngày 15/10/2009 - Nghị định 84/NĐ-CP (NĐ 84) của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu chính thức có hiệu lá»±c. Mặc dù giá xăng dầu trong nÆ°á»›c vẫn chÆ°a linh hoạt biến Ä‘á»™ng theo giá xăng dầu của thế giá»›i, song sá»± ra đời của NĐ 84 Ä‘ã Ä‘ánh dấu bÆ°á»›c tiến quan trọng trong chính sách Ä‘iều hành xăng dầu của Nhà nÆ°á»›c theo cÆ¡ chế thị trường.

Hai tháng và những bÆ°á»›c Ä‘i chập chững

Trong má»™t cuá»™c tọa Ä‘àm được tổ chức gần Ä‘ây, Thứ trưởng Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Cẩm Tú Ä‘ã thẳng thắn thừa nhận, NĐ 84 chÆ°a phải là bÆ°á»›c cuối cùng để kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường, Ä‘ây chỉ là nghị định tiếp nối các Quyết định 187, Nghị định 55 và sau này còn nhiều bÆ°á»›c nữa để hoàn thiện việc kinh doanh xăng dầu hoàn toàn theo cÆ¡ chế thị trường.

TrÆ°á»›c khi quyết định sá»­a đổi NĐ 84, cần phải Ä‘Æ°a nó vào thá»±c hiện má»™t cách nghiêm túc. (Ảnh: KT)

“Nghị định 84 chỉ là má»™t bÆ°á»›c tiến, cho doanh nghiệp tá»± định giá trong phạm vi 7-12%. Việc tiến tá»›i thá»±c hiện Ä‘iều hành giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường phụ thuá»™c vào tình hình kinh tế đất nÆ°á»›c, trình Ä‘á»™ của doanh nghiệp... Mục tiêu này được đặt ra vào thời Ä‘iểm các khó khăn kinh tế sẽ sá»›m chấm dứt nhÆ°ng nay thì có thể thấy những khó khăn sẽ kéo dài tá»›i năm 2013, 2014, 2015. Trong phạm vi có thể, chúng ta sẽ tiến ngày càng gần tá»›i cÆ¡ chế thị trường” - Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú nói.

Ở má»™t góc nhìn Ä‘á»™c lập, chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Thị Hiền khẳng định: “Cái được nhất của quản lý xăng dầu khi thá»±c hiện NĐ 84 trong thời gian vừa qua là việc kinh doanh xăng dầu Ä‘ã chuyển biến mạnh mẽ theo hình thức thị trường và Ä‘ây cÅ©ng là mục tiêu quan trọng xuyên suốt trong NĐ 84 của Chính phủ”.

Tuy nhiên, bà Hiền cÅ©ng chỉ ra những bất cập, tồn tại trên thá»±c tế Ä‘iều hành xăng dầu thời gian qua Ä‘ã không theo Ä‘úng tinh thần của NĐ 84. Bà Hiền cho rằng, vá»›i thị trường xăng dầu ở Việt Nam, hàng năm vẫn phải nhập khẩu tá»›i hÆ¡n 70% về lượng, giá xăng dầu sản xuất trong nÆ°á»›c được tính theo giá nhập của thế giá»›i, nhÆ°ng giá bán lẻ xăng dầu trong nÆ°á»›c vẫn chÆ°a tuân thủ theo quy luật của giá thế giá»›i, mà biểu hiện dá»… thấy nhất là việc tăng nhanh - giảm chậm; tăng nhiều - giảm ít.

Quỹ bình ổn và thuế ảnh hưởng việc Ä‘iều hành giá

Theo ý kiến của ông Bùi Ngọc Bảo - Chủ tịch Há»™i đồng thành viên Tập Ä‘oàn xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), việc chÆ°a thá»±c hiện thành công hoàn toàn chuyển đổi kinh doanh xăng dầu sang cÆ¡ chế thị trường là do cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c Ä‘ã sá»­ dụng công cụ thuế và quỹ bình ổn để Ä‘iều hành.

“Việc nhà nÆ°á»›c vẫn sá»­ dụng công cụ bình ổn giá, giá bán không Ä‘iều tiết theo thị trường nên dÆ° luận đặt nhiều câu hỏi đối vá»›i việc thá»±c hiện Nghị định 84. HÆ¡n nữa, nếu 6 tháng đầu năm giảm thuế để ổn định giá thì khi giá thế giá»›i giảm, trong nÆ°á»›c lại phải tăng thuế, do Ä‘ó giá xăng dầu trong nÆ°á»›c cÅ©ng không phản ánh giá thị trường thế giá»›i” - ông Bùi Ngọc Bảo chia sẻ.

Không đồng tình vá»›i quan Ä‘iểm này, ông Nguyá»…n Anh Tuấn - Phó Cục trưởng Cục quản lý giá (Bá»™ Tài chính) lại cho rằng, không thể áp dụng má»™t chính sách thuế cứng cho mặt hàng xăng dầu. Việc Ä‘iều hành thuế, phí và quản lý giá xăng dầu thời gian qua Ä‘ã đảm bảo được nhiều mục tiêu cùng lúc, Ä‘ó là vừa ổn định được giá vá»›i mức giá giảm, phù hợp vá»›i sức chịu Ä‘á»±ng của người dân nhÆ°ng cÅ©ng đảm bảo được nguyên tắc của thị trường là có tăng, có giảm.

“Nếu chúng ta Ä‘Æ°a vào má»™t khung thuế cứng áp dụng cho mặt hàng xăng dầu thì sau này Ä‘iều hành rất khó để tính toán. Luật thuế xuất nhập khẩu Ä‘ã có khung thuế do Ủy ban Thường vụ Quốc há»™i Ä‘ã cam kết vá»›i WTO từ 0 - 40%. Khi gia nhập WTO, chúng ta Ä‘ã cam kết sẽ áp mức thuế suất tÆ°Æ¡ng đối và thá»±c hiện nhịp nhàng. Cam kết này cÅ©ng là má»™t cÆ¡ há»™i để sá»­ dụng công cụ thuế, chẳng hạn khi giá tăng hoặc giảm chúng ta sá»­ dụng tá»· lệ % nào Ä‘ó để có thể tác Ä‘á»™ng vào giá bán - mục tiêu để thá»±c hiện việc bình ổn giá, đảm bảo mức giá hợp lý nhất” - ông Nguyá»…n Anh Tuấn nói.

Tuy nhiên, ông Nguyá»…n Anh Tuấn cÅ©ng phải thừa nhận, NĐ 84 còn má»™t số bất cập cần phải được nghiên cứu sá»­a đổi, trong Ä‘ó có việc quy định chu kỳ tính giá cÆ¡ sở tối thiểu 30 ngày, hay quy định tối thiểu 10 ngày doanh nghiệp má»›i được tăng giá.

Đồng quan Ä‘iểm quy định này có vÆ°á»›ng mắc, không đảm bảo tiêu chí thị trường, song ông Nguyá»…n Cẩm Tú - Thứ trưởng Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng cÅ©ng cho rằng, Ä‘iều này còn liên quan đến vấn đề dá»± trữ, lÆ°u thông và phân phối.

“Chúng ta cần giải bài toán làm sao để làm được 2 việc: Thứ nhất là phải dá»± trữ đủ xăng dầu để đảm bảo an ninh năng lượng. Tình hình kinh tế càng ổn định thì chúng ta càng có Ä‘iều kiện để giảm, tình hình càng phức tạp thì càng phải tăng dá»± trữ. Hai nữa là kinh tế đất nÆ°á»›c càng mạnh khỏe thì dá»± trữ của nhà nÆ°á»›c càng nhiều hÆ¡n để giảm dá»± trữ cho doanh nghiệp” - ông Nguyá»…n Cẩm Tú lý giải.

Chính vì việc phải cân nhắc hài hòa quyền lợi của Nhà nÆ°á»›c, doanh nghiệp và người tiêu dùng, nên ở nhiều thời Ä‘iểm, mặc dù giá xăng, dầu hiện hành xuống thấp hÆ¡n giá cÆ¡ sở, liên Bá»™ Tài chính - Công ThÆ°Æ¡ng vẫn phải thống nhất giữ ổn định giá bán ra, đồng thời sá»­ dụng Quỹ Bình ổn cho cho xăng, dầu nhằm hạn chế áp lá»±c tăng giá nhiều mặt hàng thiết yếu khác.

Điều hành linh hoạt cách tính thuế

Cho đến thời Ä‘iểm này, mặc dù Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng cho biết Ä‘ã hoàn tất báo cáo trình Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ theo yêu cầu về việc rà soát NĐ 84. Tuy nhiên, chỉ riêng những quan Ä‘iểm trái ngược nhau trong sá»­ dụng công cụ thuế nhập khẩu xăng dầu để Ä‘iều tiết giá thời gian qua, Ä‘ã cho thấy những lúng túng trong cách Ä‘iều hành của cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c. Cùng vá»›i Ä‘ó, việc lạm dụng “quỹ bình ổn giá xăng dầu” cÅ©ng là nút thắt trong ná»— lá»±c Ä‘Æ°a giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường.

Trong bối cảnh Ä‘iều hành cùng lúc phải đạt được nhiều mục tiêu đối vá»›i mặt hàng xăng dầu, ông Bùi Ngọc Bảo - Chủ tịch Há»™i đồng thành viên Petrolimex cho rằng, muốn giá xăng dầu trong nÆ°á»›c bắt nhịp được vá»›i giá thế giá»›i, Ä‘iều tiên quyết trong Ä‘iều hành là phải ổn định thuế.

“Chúng ta phải thá»±c hiện theo Ä‘úng tinh thần Nghị định 84 - tức là phải ổn định thuế. Nếu ổn định được thuế thì dù có chu kỳ tính giá 30 ngày cÅ©ng chỉ tăng 1 chiều và sau Ä‘ó giá sẽ giảm Ä‘úng theo trình tá»± thời gian. Nếu không Ä‘ánh giá kỹ việc ổn định thuế thì dù có sá»­a đổi nghị định về giá xăng dầu, má»™t thời gian sau cÅ©ng sẽ lại ghi nhận được việc tăng nhanh - giảm chậm” - ông Bùi Ngọc Bảo nhận định.

Nhiều chuyên gia khuyến cáo, trÆ°á»›c khi quyết định sá»­a đổi NĐ 84, cần phải Ä‘Æ°a nó vào thá»±c hiện má»™t cách nghiêm túc. Việc ban hành 3 năm nhÆ°ng triển khai thá»±c tế chỉ trong 2 tháng, vá»›i những cách thức Ä‘iều hành còn lúng túng nhÆ° hiện nay, nếu cứ nghiên cứu, sá»­a đổi theo chủ quan của nhà quản lý, sẽ không có tác dụng.

Đồng thời, các chuyên gia cÅ©ng chỉ rõ, trong thời gian tá»›i, chính sách Ä‘iều hành xăng dầu cần phải linh hoạt, cụ thể là cần tính phÆ°Æ¡ng án giảm thuế nhập khẩu xăng dầu để há»— trợ thị trường và người tiêu dùng. Việc áp mức thuế nhập khẩu cao là trong Ä‘iều kiện nền kinh tế Ä‘ang thuận lợi, tuy nhiên trong Ä‘iều kiện hiện nay, việc áp thuế nhập khẩu xăng dầu ở mức 12% là quá cao. Trên thá»±c tế, có thời Ä‘iểm đầu năm 2012, khi giá xăng dầu thế giá»›i tăng cao, mức thuế nhập khẩu xăng dầu Ä‘ã từng được áp dụng ở mức 0%.

Trong khi Chính phủ và Quốc há»™i Ä‘ã và Ä‘ang thá»±c hiện nhiều giải pháp giãn, miá»…n, giảm thuế để há»— trợ doanh nghiệp và thị trường, thì việc giữ thuế nhập khẩu đẩy giá xăng dầu lên cao vừa tăng khó khăn cho doanh nghiệp và thị trường, vừa đẩy lạm phát tăng cao./.

Nguồn tin:Nguyễn Quỳnh/VOV Online