Tạp chí "Nhà Kinh tế" (Anh) số ra má»›i Ä‘ây cho rằng sá»± sụt giảm của giá dầu trong năm qua có thể mở Ä‘Æ°á»ng cho má»™t sá»± tăng giá mạnh trong những năm tá»›i. Việc thiếu đầu tÆ° vào các dá»± án thăm dò và khai thác dầu má», cùng vá»›i nhu cầu thế giá»›i tăng lên khi kinh tế hồi phục trở lại, sẽ làm gia tăng nguy cÆ¡ bùng nổ giá dầu nhÆ° từng xảy ra trong năm 2008. Tuy bệnh Ä‘ã rõ, nhÆ°ng đến nay có lẽ thế giá»›i vẫn chÆ°a có "thuốc chữa" để ngăn chặn sá»± trở lại của "cÆ¡n bão giá dầu 2008".
Bá»™ trưởng Dầu má» của Aráºp Xêút Ali al-Naimi cho rằng giá dầu Ä‘ang lên sẽ "tiếp tục làm tráºt bánh ná»n kinh tế thế giá»›i vốn Ä‘ã và Ä‘ang Ä‘i lạc hÆ°á»›ng". NgÆ°á»i đồng cấp của ông Ali al-Naimi tại Iran cÅ©ng nhất trí rằng khi cuá»™c khủng hoảng kinh tế toàn cầu kết thúc, nhu cầu dầu má» sẽ tăng và thị trÆ°á»ng dầu má» thế giá»›i sẽ phải đối mặt vá»›i má»™t cú sốc giá cả má»›i. Chủ tịch táºp Ä‘oàn dầu má» Chervon lá»›n thứ hai của Mỹ cÅ©ng lo ngại rằng má»™t giai Ä‘oạn nguồn cung khó khăn má»›i Ä‘ang trong tầm vá»›i. Bá»™ trưởng Năng lượng của Anh cÅ©ng có cùng lo ngại nhÆ° váºy.
Giá dầu Ä‘ã tuá»™t dốc không phanh từ mức đỉnh Ä‘iểm 145 USD/thùng hồi tháng 7/08 xuống Ä‘áy vào tháng 12/08, do Ä‘à suy giảm kinh tế thế giá»›i làm giảm nhu cầu của các thị trÆ°á»ng toàn cầu. Theo dá»± Ä‘oán má»›i nhất của CÆ¡ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), tiêu thụ dầu của toàn cầu sẽ giảm 2,6 triệu thùng/ngày trong năm 2009. Sá»± tụt giảm này tiếp nối mức giảm 200.000 thùng/ngày năm 2008. NhÆ° váºy, Ä‘ây là lần đầu tiên nhu cầu dầu má» thế giá»›i giảm liên tiếp trong hai năm kể từ đầu những năm 1980. Äể cứu vãn giá dầu, Tổ chức các NÆ°á»›c Xuất khẩu Dầu má» (OPEC) Ä‘ã 3 lần cắt giảm sản lượng vá»›i tổng số 4,2 triệu thùng/ngày kể từ tháng 9/08. Aráºp Xêút cÅ©ng cho biết nếu sản xuất hết công suất, sản lượng của há» còn cao hÆ¡n 4,5 triệu thùng/ngày so vá»›i mức hiện nay. Giá dầu Ä‘ã tăng dần trong những tuần gần Ä‘ây. Tính đến cuối ngày 20/5, giá dầu Ä‘ã vượt ngưỡng 60 USD/thùng lần đầu tiên trong hÆ¡n 6 tháng qua, Ä‘ánh dấu mức tăng 75% kể từ ngày 12/2, khi giá dầu đứng dÆ°á»›i 34 USD/thùng. Giá hợp đồng giao sau cho thấy các nhà giao dịch năng lượng sẽ chứng kiến giá dầu tăng hÆ¡n trong ngắn và trung hạn.
Nguyên nhân khiến giá dầu lấy lại Ä‘à leo thang
Các nguồn dầu má» dá»… khai thác của thế giá»›i Ä‘ã cạn kiệt hoặc nằm thuá»™c vá» tay các chính phủ theo chủ nghÄ©a quốc gia không muốn cho các nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài khai thác. Äiá»u này khiến các công ty phải tìm kiếm các nguồn năng lượng má»›i ở những nÆ¡i khó tiếp cáºn, chẳng hạn nhÆ° vùng nÆ°á»›c sâu ngoài khÆ¡i châu Phi hay Bắc Cá»±c. Các má» dầu này Ä‘òi há»i nhiá»u thá»i gian và công nghệ đắt đỠđể khai thác. Tồi tệ hÆ¡n là số mỠđược phát hiện có xu hÆ°á»›ng ít Ä‘i và các má» cÅ©ng cạn kiệt nhanh hÆ¡n.
Má»™t số công ty Ä‘ã cháºt lá»±c tìm kiếm những má» dầu thay thế cho các má» Ä‘ang cạn kiệt để tăng sản lượng. NhÆ°ng ngành công nghiệp dầu má» lại Ä‘ang trong tình trạng thiếu hụt thiết bị và nhân lá»±c vì đầu tÆ° yếu kém kéo dài trong nhiá»u tháºp ká»· do giá dầu thấp.
Trên lý thuyết, khi kinh tế thế giá»›i bắt đầu tăng trưởng trở lại, nhu cầu dầu má»™t lần nữa sẽ tăng và tháºm chí vượt ngoài khả năng cung ứng của các nhà cung cấp. Các kho tích trữ tưởng chừng nhÆ° dồi dào và công suất dÆ° thừa hiện nay sẽ chẳng mấy chốc mà cạn kiệt, khiến giá dầu sẽ tăng mạnh. Nói má»™t cách khác, suy thoái toàn cầu chỉ làm ngắt quãng "siêu chu trình" mà các nhà phân tích vẫn từng nói đến, theo Ä‘ó chu trình tăng-và-bùng nổ của giá dầu và các hàng hóa khác sẽ mở Ä‘Æ°á»ng cho má»™t giai Ä‘oạn giá cả leo thang kéo dài, bởi khi Ä‘ó nhu cầu tăng hÆ¡n bao giá» hết tại các ná»n kinh tế Ä‘ang nổi sẽ nuốt chá»ng má»i thứ mà ná»n công nghiệp chiết xuất có thể tạo ra.
Các bá»™ trưởng OPEC, giá»›i tài phiệt dầu má» và các ông chủ ngân hàng Ä‘á»u nhất trí rằng cần phải tăng cÆ°á»ng đầu tÆ° vào các dá»± án thăm dò và khai thác. Tuy nhiên, tình hình thá»±c tế lại ngược lại. Ngành dầu má» Ä‘ang cắt giảm chi tiêu, sản xuất ít dầu hÆ¡n và phát hiện ít má» má»›i hÆ¡n. IEA thừa nháºn rằng tổng đầu tÆ° của ngành này sẽ giảm 15-20% trong năm nay. Theo số liệu của hãng dịch vụ dầu má» Baker Hughes, số dàn khoan dầu Ä‘ang váºn hành trên toàn thế giá»›i trong má»™t năm qua tính đến tháng 4/09 Ä‘ã giảm 32%, xuống 2.055 dàn. Tổng thÆ° ký OPEC, Abdalla Salem el-Badri, cho biết các nÆ°á»›c thành viên nhóm này cÅ©ng Ä‘ang phải hoãn lại 35 dá»± án lá»›n.
Äầu tÆ° vào khai thác dầu cÅ©ng không tăng so vá»›i những năm trÆ°á»›c Ä‘ây. Táºp Ä‘oàn Exxon Mobil (Mỹ) chỉ tăng 5% chi tiêu vốn trong quý I/09. Royal Dutch Shell và Chervon dá»± kiến trong năm nay sẽ đầu tÆ° tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng mức năm ngoái, vá»›i các mức tÆ°Æ¡ng ứng là 31 tá»· USD và 23 tá»· USD. British Petroleum (BP) dá»± kiến giảm từ 21 tá»· USD theo kế hoạch xuống dÆ°á»›i 20 tá»· USD. Trên thá»±c tế, sá»± khắc nghiệt của giá dầu trong năm 2008 cÅ©ng là má»™t lý do khiến các công ty dầu má» lá»›n cẩn trá»ng hÆ¡n trong các dá»± án đầu tÆ° trong tÆ°Æ¡ng lai. Chẳng hạn, Shell cÅ©ng Ä‘ã hoãn kế hoạch mở rá»™ng tại CanaÄ‘a. Cả Shell và BP Ä‘á»u Ä‘ang cắt giảm nhân viên. Tất cả các công ty Ä‘á»™c láºp lá»›n của Mỹ cÅ©ng cắt giảm mạnh đầu tÆ°. Hãng năng lượng Devon dá»± kiến giảm đầu tÆ° xuống 4 tá»· USD, so vá»›i 9 tá»· USD năm 2008.
(Nguồn: TTX, 26/5)
