0 giờ sáng 1/7/2009, giá bán lẻ các mặt haÌ€ng xăng, dâÌ€u trên thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng Ä‘ã Ä‘iêÌ€u chỉnh tăng tÆ°Ì€ 500-700 Ä‘ôÌ€ng/lít. ViÌ€ sao laÌ£i có chuyêÌ£n tăng giá “tréo queo” - trái với quy Ä‘iÌ£nh của BôÌ£ TaÌ€i chính laÌ€ chỉ cho phép Ä‘iêÌ€u chỉnh không quá 500 Ä‘ôÌ€ng/lít xăng, dâÌ€u trước Ä‘ó?! HÆ¡n nữa, viêÌ£c tăng giá môÌ£t mặt haÌ€ng khá nhaÌ£y cảm với thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng laÌ£i rÆ¡i ngay vaÌ€o ngaÌ€y Ä‘âÌ€u tiên của quý III - khi moÌ£i nỗ lÆ°Ì£c của Chính phủ vaÌ€ các bô,Ì£ ngaÌ€nh Ä‘êÌ€u nhằm môÌ£t muÌ£c tiêu laÌ€ biÌ€nh ổn giá, chống suy giảm kinh tế ?!

Theo quyết Ä‘iÌ£nh của BôÌ£ TaÌ€i chính, giá bán lẻ các loaÌ£i xăng tăng 700 Ä‘ôÌ€ng/lít, diezel tăng 600 Ä‘ôÌ€ng/lít, dâÌ€u hỏa tăng 650 Ä‘ôÌ€ng/lít, vaÌ€ - giá bán buôn mazut 3S vaÌ€ 3,5S tăng 500 Ä‘ôÌ€ng/kg.

Những con số này cho thấy, hâÌ€u hết các mặt haÌ€ng xăng, dâÌ€u Ä‘êÌ€u tăng vÆ°Æ¡Ì£t quá quy Ä‘iÌ£nh của BôÌ£ TaÌ€i chính taÌ£i Thông tÆ° số 56 /2009/TT-BTC hÆ°á»›ng dẫn cÆ¡ chế hình thành, sá»­ dụng, quyết toán Quỹ bình ổn giá xăng dầu ban haÌ€nh ngaÌ€y 23/3/2009 chỉ cho phép các doanh nghiêÌ£p Ä‘âÌ€u mối tăng không quá 500 Ä‘ôÌ€ng/lít xăng, dâÌ€u. ViÌ€ sao laÌ£i có chuyêÌ£n BôÌ£ naÌ€y không tuân thủ quy Ä‘iÌ£nh của chính miÌ€nh ban haÌ€nh?

Trước Ä‘ó, ngaÌ€y 10/6/2009, BôÌ£ TaÌ€i chính cũng Ä‘ã cho phép tăng thêm 1.000 Ä‘ôÌ€ng/lít xăng dâÌ€u với lý do: “tăng buÌ€” cho những lâÌ€n triÌ€ hoãn bởi Ä‘ã nhiêÌ€u lâÌ€n bác Ä‘Æ¡n xin tăng giá xăng dâÌ€u của các doanh nghiêÌ£p Ä‘âÌ€u mối kinh doanh xuất nhâÌ£p khẩu xăng dâÌ€u trong nước, trong khi giá dâÌ€u thô trên thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng thế giới liên tuÌ£c tăng cao khiến số lỗ của Tổng công ty xăng dâÌ€u ViêÌ£t Nam - Ä‘Æ¡n viÌ£ nắm vai troÌ€ Ä‘ảm bảo nguôÌ€n cung xăng dâÌ€u cho thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng nôÌ£i Ä‘iÌ£a vÆ°Æ¡Ì£t quá sức chiÌ£u Ä‘Æ°Ì£ng, coÌ€n môÌ£t số doanh nghiêÌ£p Ä‘âÌ€u mối khác báo Ä‘ôÌ£ng khả năng giảm lÆ°Æ¡Ì£ng haÌ€ng nhâÌ£p vaÌ€o.

HaÌ€ng loaÌ£t lý do Ä‘ã Ä‘Æ°Æ¡Ì£c Ä‘Æ°a ra, nhÆ°ng có lẽ, lý do chính yếu, cÆ¡ bản nhất Ä‘ã không Ä‘Æ°Æ¡Ì£c nhắc tới. Đó chính laÌ€ viêÌ£c quản lý vaÌ€ Ä‘iêÌ€u haÌ€nh giá xăng dâÌ€u theo cÆ¡ chế giá thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng trong suốt thÆ¡Ì€i gian qua, kể tÆ°Ì€ ngaÌ€y 16/9/2008 (QĐ vêÌ€ viêÌ£c kinh doanh giá xăng dâÌ€u theo cÆ¡ chế thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng có sÆ°Ì£ quản lý của NhaÌ€ nước) Ä‘ến nay vẫn chÆ°a tuân thủ theo Ä‘úng triÌ€nh tÆ°Ì£ vaÌ€ muÌ£c tiêu Ä‘ã Ä‘êÌ€ ra.

CuÌ£ thể: Thứ nhất, Tổ giám sát giá xăng dâÌ€u (thuôÌ£c Liên BôÌ£ TaÌ€i chính - Công thÆ°Æ¡ng) Ä‘ã can thiêÌ£p quá sâu (có thể nói laÌ€ môÌ£t sÆ°Ì£ can thiêÌ£p thô baÌ£o) vaÌ€o nôÌ£i bôÌ£ hoaÌ£t Ä‘ôÌ£ng kinh doanh xăng dâÌ€u của các doanh nghiêÌ£p, thông qua viêÌ£c quy Ä‘iÌ£nh, khống chế tỷ lêÌ£ lãi (theo kiểu caÌ€o bằng) cho các doanh nghiêÌ£p. Thể hiêÌ£n chính Ä‘iểm yếu trong công tác quản lý nhaÌ€ nước khi công khai tất cả các khoản thuế phí xuất, nhâÌ£p khẩu xăng dâÌ€u - thâÌ£m chí Ä‘ã liên tuÌ£c Ä‘ể lôÌ£ thông tin vêÌ€ viêÌ£c Ä‘iêÌ€u chỉnh giá xăng dâÌ€u trước nhiêÌ€u giÆ¡Ì€ - trong khi quy Ä‘iÌ£nh vêÌ€ viêÌ£c Ä‘iêÌ€u chỉnh giá xăng dâÌ€u thuôÌ£c bí mâÌ£t quốc gia, rất dễ ảnh hưởng, biến Ä‘ôÌ£ng, xáo trôÌ£n Ä‘ến an ninh giá cả thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng.

Thứ hai, viêÌ£c cho ra Ä‘Æ¡Ì€i Quỹ biÌ€nh ổn giá xăng dâÌ€u Ä‘ã hÆ¡n 3 tháng, nhÆ°ng cho Ä‘ến thÆ¡Ì€i Ä‘iểm naÌ€y vẫn chÆ°a Ä‘i vaÌ€o hoaÌ£t Ä‘ôÌ£ng. Nguyên nhân laÌ€ do viêÌ£c hiÌ€nh thaÌ€nh Quỹ Ä‘úng vaÌ€o diÌ£p giá xăng dâÌ€u trên thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng thế giới liên tuÌ£c tăng cao. ViêÌ£c trích nôÌ£p vaÌ€o quỹ mới chỉ thÆ°Ì£c hiêÌ£n Ä‘Æ°Æ¡Ì£c Ä‘ối với mặt haÌ€ng dâÌ€u hỏa laÌ€ không Ä‘áng kể (chỉ chiếm khoảng 2% tổng lÆ°Æ¡Ì£ng xăng dâÌ€u). ĐiêÌ€u naÌ€y kéo theo hêÌ£ luÌ£y laÌ€ quy Ä‘iÌ£nh vêÌ€ viêÌ£c Ä‘iêÌ€u chỉnh giá xăng dâÌ€u không Ä‘Æ°Æ¡Ì£c vÆ°Æ¡Ì£t quá 500 Ä‘ôÌ€ng/lâÌ€n (thông tÆ° 56) Ä‘ã không thÆ°Ì£c hiêÌ£n Ä‘Æ°Æ¡Ì£c. Đó laÌ€ chÆ°a kể Ä‘ến viêÌ£c, Tổ giám sát giá xăng dâÌ€u thuôÌ£c Liên BôÌ£ TaÌ€i Chính - Công thÆ°Æ¡ng Ä‘ã chÆ°a theo sát Ä‘Æ°Æ¡Ì£c tiÌ€nh hiÌ€nh biến Ä‘ôÌ£ng giá xăng dâÌ€u trên thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng thế giới suốt thÆ¡Ì€i gian qua nên Ä‘ã cố tiÌ€nh triÌ€ hoãn viêÌ£c tăng giá xăng, dâÌ€u trong nước - gây nên tiÌ€nh traÌ£ng giá xăng dâÌ€u trong nước thấp hÆ¡n  so với các nước trong khu vÆ°Ì£c (tới 3.000 – 4.000 Ä‘ôÌ€ng/lít) - không chỉ khiến các doanh nghiêÌ£p lỗ maÌ€ coÌ€n tiêÌ€m ẩn nguy cÆ¡ xuất lâÌ£u sang bên kia biên giới.

Thứ ba, Chính phủ Ä‘ã thống nhất chủ trÆ°Æ¡ng chuyển mặt haÌ€ng xăng dâÌ€u sang kinh doanh theo cÆ¡ chế thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng tÆ°Ì€ ngaÌ€y 16/9/2008. Thủ tướng Chính phủ cũng Ä‘ã chỉ Ä‘aÌ£o sửa Ä‘ổi bổ sung NghiÌ£ Ä‘iÌ£nh số 55/2007 NĐ-CP vêÌ€ kinh doanh xăng dâÌ€u cho phuÌ€ hÆ¡Ì£p với tiÌ€nh hiÌ€nh thÆ°Ì£c tế (văn bản số 253/TB-VPCP ngaÌ€y 15/9/2008 ), song cho Ä‘ến nay vẫn chÆ°a Ä‘Æ°Æ¡Ì£c triển khai, thÆ°Ì£c hiêÌ£n.

TaÌ£i thông báo số 172/TB-VPCP ngaÌ€y 07/6/2009 thông báo kết luâÌ£n của Thủ tướng Chính phủ vêÌ€ Ä‘iêÌ€u haÌ€nh giá xăng dâÌ€u cũng Ä‘ã chỉ rõ: “Trong Ä‘iêÌ€u haÌ€nh cuÌ£ thể, các cÆ¡ quan chức năng chÆ°a thÆ°Ì£c hiêÌ£n nghiêm túc ý kiến chỉ Ä‘aÌ£o của Thủ tướng Chính phủ vêÌ€ Ä‘iêÌ€u haÌ€nh kinh doanh xăng dâÌ€u theo cÆ¡ chế thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng; viêÌ£c triÌ€nh Chính phủ sửa Ä‘ổi, bổ sung NghiÌ£ Ä‘iÌ£nh số 55/2007/NĐ-CP ngaÌ€y 06 tháng 4 năm 2007 của Chính phủ vêÌ€ kinh doanh xăng dâÌ€u các cÆ¡ quan có trách nhiêÌ£m triển khai coÌ€n châÌ£m…”.

Thiết nghĩ, bất cứ môÌ£t loaÌ£i haÌ€ng hóa, diÌ£ch vuÌ£ naÌ€o khi vâÌ£n haÌ€nh theo cÆ¡ chế thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng có sÆ°Ì£ quản lý của NhaÌ€ nước thiÌ€ vấn Ä‘êÌ€ laÌ€ vai troÌ€ của ngÆ°Æ¡Ì€i thÆ°Ì£c thi vaÌ€ ngÆ°Æ¡Ì€i quản lý phải Ä‘Æ°Æ¡Ì£c raÌ£ch roÌ€i. SÆ°Ì£ “nhâÌ€m lẫn” trong quản lý vaÌ€ Ä‘iêÌ€u haÌ€nh - theo kiểu “xin-cho”, bắt buôÌ£c khi tăng, lúc giảm Ä‘ã vÆ°Æ¡Ì£t quá xa với chức năng của Tổ giám sát giá xăng dâÌ€u - Liên BôÌ£ TaÌ€i chính-Công thÆ°Æ¡ng. Không những thế, nó Ä‘ã minh chứng cho sÆ°Ì£ yếu kém trong quản lý vĩ mô trước những biến Ä‘ôÌ£ng giá cả trên thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng thế giới.

Hãy thử nghĩ xem, nếu nhÆ° giá dâÌ€u thô trên thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng thế giới lặp laÌ£i kiÌ£ch bản của năm 2008, thiÌ£ trÆ°Æ¡Ì€ng xăng dâÌ€u trong nước sẽ biến Ä‘ôÌ£ng ra sao - với môÌ£t Quỹ biÌ€nh ổn giá xăng dâÌ€u chÆ°a Ä‘i vaÌ€o hoaÌ£t Ä‘ôÌ£ng? VaÌ€ nếu nhÆ° vâÌ£y có nghĩa laÌ€ quy Ä‘iÌ£nh không Ä‘Æ°Æ¡Ì£c tăng quá 500 Ä‘ôÌ€ng/lít xăng dâÌ€u câÌ€n Ä‘Æ°Æ¡Ì£c bãi bỏ Ä‘ể ngÆ°Æ¡Ì€i tiêu duÌ€ng tránh “sốc” sau mỗi lâÌ€n tăng giá trái quy Ä‘iÌ£nh nhÆ° hiêÌ£n nay./.

(VOV)