Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, tình trạng 'găm' hàng của các doanh nghiệp và vụ xăng dầu 'bẩn' gây xôn xao dÆ° luáºn má»›i Ä‘ây mà chỉ “quy tá»™i” cho Bá»™ Tài chính là oan cho Bá»™ này.
Những diá»…n biến liên quan đến xăng, dầu Ä‘ang được dÆ° luáºn rất quan tâm trong thá»i gian gần Ä‘ây. Hai chuyên gia kinh tế hàng đầu Việt Nam là ông Ngô Trí Long và ông Nguyá»…n Minh Phong vừa Ä‘Æ°a ra những phân tích, Ä‘ánh giá xoay quanh những vấn Ä‘á» liên quan đến mặt hàng "nóng" này.
Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long:
- Qua những lần tăng giá vừa qua, dÆ° luáºn lại dấy lên câu há»i nghi ngá» các DN xăng dầu thiếu minh bạch, không chia sẻ khó khăn vá»›i ngÆ°á»i dân, chỉ biết tăng giá để tăng lợi nhuáºn. Là chuyên gia kinh tế, ông Ä‘ánh giá nhÆ° thế nào những nghi ngá» trên?
 |
| Ông Ngô Trí Long |
- Thá»±c tế trong thá»i gian qua, má»—i khi xăng dầu tăng, không ít ngÆ°á»i dân lại cho rằng lÄ©nh vá»±c kinh doanh xăng dầu còn Ä‘á»™c quyá»n nên DN thích tăng thì tăng. Äiá»u này hoàn toàn sai lầm. Sá»± công khai, minh bạch của giá xăng dầu Ä‘ã được thể hiện rất rõ qua giá cÆ¡ sở cá»™ng vá»›i các yếu tố khác cÅ©ng rất rõ ràng, cụ thể nếu ai quan tâm Ä‘á»u có thể biết tÆ°á»ng táºn. Trong những lần tăng xăng dầu gần Ä‘ây, các DN Ä‘ã phải hy sinh lợi nhuáºn của mình, tháºm chí chấp nháºn lá»— khoảng 300 đồng/lít để bán vá»›i mức giá nhÆ° trên thị trÆ°á»ng, Ä‘ó chính là sá»± chia sẻ cho ngÆ°á»i tiêu dùng và xã há»™i. Cho nên, nói là các DN kinh doanh xăng dầu chỉ nghÄ© đến lợi nhuáºn, vun vén cá nhân là chÆ°a Ä‘úng. HÆ¡n thế, Liên bá»™ Tài chính – Công thÆ°Æ¡ng Ä‘ã thá»±c hiện giám sát, kiểm tra rất chặt chẽ các DN xăng dầu. Bá»™ Tài chính cuối năm 2011 Ä‘ã thành láºp 3 tổ kiểm tra tình hình kinh doanh xăng dầu tại 4 DN đầu mối, sau Ä‘ó kết quả kiểm tra Ä‘ã được công bố công khai. Rồi má»›i Ä‘ây chỉ trong 2 tháng từ tháng 5 đến tháng 7/2012, Bá»™ Tài chính lại tiếp tục thanh tra tại 6 DN đầu mối. Tôi được biết, hiện nay, Bá»™ Tài chính Ä‘ang tổng hợp kết quả thanh tra, nếu có phát hiện sai phạm chắc chắn các cÆ¡ quan chức năng sẽ xá» lý theo quy định.
- ThÆ°a ông, trong bối cảnh giá xăng dầu liên tục tăng nhÆ° váºy tại sao không giảm thuế nháºp khẩu xăng dầu để giảm áp lá»±c giá lên ngÆ°á»i tiêu dùng?
- NhÆ° chúng ta Ä‘ã biết, giá xăng dầu bán trên thị trÆ°á»ng được hình thành trên giá cÆ¡ sở bao gồm thuế, phí và má»™t số khoản khác Ä‘ã được công khai, minh bạch. Riêng trong thuế có ba loại là thuế nháºp khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng. Trong ba loại thuế này, thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế giá trị gia tăng Ä‘iá»u chỉnh nhÆ° thế nào là quyá»n hạn của Quốc há»™i, Chính phủ; còn vá»›i thuế nháºp khẩu thì Chính phủ và Bá»™ Tài chính có quyá»n quyết định. Thá»i gian qua Bá»™ Tài chính Ä‘ã rất linh hoạt trong việc tăng giảm thuế nháºp khẩu xăng dầu để đảm bảo hài hòa lợi ích cho ngÆ°á»i dân và DN, Ä‘iển hình nhÆ° trong má»™t thá»i gian dài Bá»™ Tài chính Ä‘ã giảm mức thuế này xuống 0%; đồng thá»i không trích láºp Quỹ bình ổn giá xăng dầu nhằm kiá»m chế giá xăng dầu tăng. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, chúng ta Ä‘ang tiến đến thá»±c hiện theo cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng đối vá»›i mặt hàng xăng dầu, mặt khác nguồn thu trong nÆ°á»›c Ä‘ang gặp nhiá»u khó khăn do ảnh hưởng của suy giảm kinh tế nên việc hạ thuế nháºp khẩu xăng dầu cần phải cân nhắc kỹ lưỡng. Thá»±c tế, trong thá»i gian qua, Chính phủ, Bá»™ Tài chính Ä‘ã phải giảm thuế, giãn thuế vá»›i má»™t khoản tiá»n rất lá»›n để há»— trợ DN vượt qua khó khăn. Mặt khác, chúng ta cÅ©ng biết, thuế là tiá»n Ä‘óng góp của dân và thu thuế cÅ©ng là để phục vụ nhân dân, phục vụ phát triển kinh tế - xã há»™i, đảm bảo an sinh xã há»™i, do Ä‘ó việc chÆ°a hạ thuế cÅ©ng Ä‘ã được các cÆ¡ quan chức năng tính toán kỹ, đảm bảo hài hòa giữa lợi ích Nhà nÆ°á»›c và nhân dân cÅ©ng nhÆ° hài hoà giữa các nguồn thu trong bối cảnh hiện nay. Do Ä‘ó, ngÆ°á»i tiêu dùng cÅ©ng nên thông cảm và chia sẻ vá»›i Nhà nÆ°á»›c.
- Trong thá»i gian qua trên thị trÆ°á»ng kinh doanh xăng dầu cÅ©ng Ä‘ã diá»…n ra tình trạng lá»™n xá»™n và chất lượng tại nhiá»u cá»a hàng, DN kinh doanh chÆ°a được đảm bảo. Váºy trách nhiệm thuá»™c vá» ai?
- Thá»±c tế ngÆ°á»i dân Ä‘ang rất bức xúc vá» tình trạng găm hàng, chất lượng kém trên thị trÆ°á»ng xăng dầu. Nghị định 84/2009/NÄ - CP của Chính phủ Ä‘ã quy định rất rõ chức năng nhiệm vụ của từng bá»™ liên quan nhÆ° Bá»™ Khoa há»c công nghệ & Môi trÆ°á»ng, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, Bá»™ Tài chính, tuy nhiên má»—i khi thị trÆ°á»ng xăng dầu xảy ra hiện tượng tiêu cá»±c nhÆ° các cây xăng găm hàng, buôn láºu xăng dầu qua tạm nháºp - tái xuất, pha chế xăng dầu bẩn, xăng dầu kém chất lượng (ở TP. Hồ Chí Minh vừa qua) là ngÆ°á»i tiêu dùng lại chỉ nhằm vào Bá»™ Tài chính để “quy tá»™i” là oan cho Bá»™ này. Vá»›i chức năng, nhiệm vụ của mình trong lÄ©nh vá»±c kinh doanh xăng dầu, Bá»™ Tài chính chỉ quản lý và Ä‘iá»u hành vá» giá, còn các vấn Ä‘á» vá» thị trÆ°á»ng, cung - cầu xăng dầu, chất lượng xăng dầu không thuá»™c chức năng nhiệm vụ của Bá»™ Tài chính mà thuá»™c trách nhiệm của các ngành khác. Muốn khắc phục các tình trạng trên, cần phải có sá»± chỉ đạo quyết liệt, sá»± vào cuá»™c và phối hợp chặt chẽ, quyết liệt của các bá»™, ngành chức năng…
Chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Minh Phong:
- Vấn Ä‘á» mà Ä‘ông đảo ngÆ°á»i dân rất quan tâm hiện nay là Nhà nÆ°á»›c trao cho DN được quyá»n quyết định giá xăng dầu liệu phải chăng là Nhà nÆ°á»›c Ä‘ang bá» ngá» thị trÆ°á»ng, để cho DN “tá»± tung tá»± tác” giá xăng dầu?
 |
| Ông Nguyá»…n Minh Phong. |
- Tôi cho rằng hiểu nhÆ° thế là chÆ°a Ä‘úng. Theo quy định tại Nghị định 84 và chỉ đạo của Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ, Bá»™ Tài chính Ä‘ã trao quyá»n định giá cho DN, quy định tại Nghị định 84 cÅ©ng nhÆ° trong thá»±c tế Ä‘iá»u hành của Liên Bá»™ Tài chính – Công ThÆ°Æ¡ng việc trao quyá»n định giá xăng dầu cho DN để góp phần tạo láºp thị trÆ°á»ng cạnh tranh là hÆ°á»›ng Ä‘i Ä‘úng nhÆ°ng trao quyá»n cho DN không phải là Nhà nÆ°á»›c ‘‘buông”, không quản lý giá xăng dầu. DN được quyá»n quyết định giá nhÆ°ng chỉ được quyết định trong biên Ä‘á»™ Nhà nÆ°á»›c cho phép (7%), mức giá tính toán phải theo nguyên tắc, căn cứ, phÆ°Æ¡ng pháp và công thức do Nhà nÆ°á»›c quy định. Rồi việc Ä‘iá»u chỉnh giá cÅ©ng bắt buá»™c phải tuân theo trình tá»±, thủ tục mà nhà nÆ°á»›c Ä‘ã Ä‘á» ra và phải đăng ký vá»›i cÆ¡ quan có thẩm quyá»n để giám sát, kiểm soát. Vì váºy có thể nói là DN được quyá»n quyết định giá nhÆ°ng vẫn phải chịu sá»± kiểm soát chặt chẽ của Nhà nÆ°á»›c, không phải DN muốn tăng bao nhiêu thì tăng, muốn quy định giá bao nhiêu cÅ©ng được.
- NhÆ° váºy, theo ông ứng xá» của ngÆ°á»i dân cÅ©ng nhÆ° dÆ° luáºn sau những lần Ä‘iá»u chỉnh tăng liên tiếp thế nào?
- Xăng dầu là má»™t trong những mặt hàng tiêu thụ đặc biệt. Vì nó gắn liá»n vá»›i yếu tố đầu vào của sản xuất cÅ©ng nhÆ° tác Ä‘á»™ng lá»›n đến Ä‘á»i sống ngÆ°á»i dân. Vì thế, ngÆ°á»i dân cần phải hiểu rằng, trong bối cảnh giá xăng tăng liên tục, Nhà nÆ°á»›c chỉ có thể Ä‘iá»u chỉnh bằng cách sao cho giá xăng bằng mức giá nháºp khẩu tối thiểu, cá»™ng vá»›i chi phí tối thiểu của DN chứ không có khoản bù lá»— hÆ¡n nữa. Khi giá cả tăng chỉ có cách Ä‘iá»u tiết tiêu dùng của mình sao cho phù hợp vá»›i khả năng thanh toán. Äối vá»›i các DN, đặc biệt là các DN kinh doanh xăng dầu phải xác định nhiá»u hÆ¡n nữa trách nhiệm xã há»™i của mình, để thá»±c hiện cải tổ quản lý sao cho giảm chi phí, giảm thiểu nhân tố ảnh hưởng đến giá xăng dầu…
- ThÆ°a ông, vá»›i góc Ä‘á»™ là má»™t chuyên gia kinh tế, ông nháºn xét nhÆ° thế nào vá» công tác Ä‘iá»u hành giá xăng đầu trong thá»i gian qua? Theo ông việc Ä‘iá»u hành này có đảm bảo công khai, minh bạch và nhất quán hay không?
- NhÆ° trên tôi Ä‘ã nói, Nghị định 84 là ná»n tảng chủ yếu trong việc quản lý, Ä‘iá»u hành giá xăng dầu. Trong những năm qua, Bá»™ Tài chính cÅ©ng Ä‘ã công bố công khai vá»›i xã há»™i và báo chí nguyên tắc Ä‘iá»u hành giá xăng dầu, Ä‘ó là: đảm bảo hài hoà lợi ích của Nhà nÆ°á»›c, ngÆ°á»i tiêu dùng và DN kinh doanh xăng dầu. Có thể thấy rằng trong những năm qua, việc Ä‘iá»u hành kinh doanh xăng dầu Ä‘ã theo Ä‘úng các quy định tại Nghị định 84 và các văn bản quy phạm pháp luáºt liên quan, Ä‘ó là Ä‘iá»u hành kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c, giá xăng dầu trong nÆ°á»›c bám sát diá»…n biến giá xăng dầu thế giá»›i đảm bảo chia sẻ hài hoà lợi ích giữa nhà nÆ°á»›c, DN và ngÆ°á»i tiêu dùng. Bên cạnh Ä‘ó, việc công bố thông tin luôn đảm bảo công khai, kịp thá»i và minh bạch. ÄÆ¡n cá» tôi có thể dẫn chứng ngay là trong những lần tăng giá, Bá»™ Tài chính Ä‘á»u thá»±c hiện há»p báo, giải Ä‘áp đầy đủ các câu há»i của phóng viên báo chí, rồi thông báo công khai trên các phÆ°Æ¡ng tiện thông tin đại chúng vá» sá»± cần thiết phải Ä‘iá»u chỉnh giá, nguyên tắc Ä‘iá»u hành và mức giá Ä‘iá»u chỉnh…
Nguồn tin: ÄVO
