Úc vẫn có thể là quốc gia xuất khẩu LNG lớn thứ ba thế giới (sau Qatar và Hoa Kỳ), nhưng nền tảng của thành công đó đang lung lay. Việc khởi động Dự án Barossa vào tháng 9 năm 2025, được thiết kế để cung cấp LNG cho Darwin, và thành công khoan của ConocoPhillips vào tháng 11 tại Lưu vực Otway là những tin tức đáng mừng, nhưng chúng không thể bù đắp được sự mất cân bằng cấu trúc sâu sắc hơn hiện đang định hình bức tranh khí đốt quốc gia của Úc. Phần lớn sản lượng vẫn tập trung ở Tây Úc và Queensland, xa các trung tâm dân số ở phía đông nam vốn phụ thuộc vào nó, trong khi các dự án phát triển mới đang gặp khó khăn trong việc theo kịp cả cam kết xuất khẩu và nhu cầu nội địa ngày càng tăng. Đồng thời, đầu tư mới ngày càng gặp trở ngại bởi sự khắt khe của các quy định và yêu cầu nghiêm ngặt về môi trường, khiến triển vọng khí đốt dài hạn của Úc trở nên mong manh hơn so với thứ hạng xuất khẩu của nước này.
Trong nhiều thập kỷ, thăm dò là một trong những thế mạnh lớn nhất của Úc: kể từ những năm 1960, hydrocarbon được phát hiện với tốc độ khoảng một tỷ thùng dầu tương đương mỗi năm. Nhưng sau năm 2015, xu hướng đó bắt đầu thay đổi. Hoạt động thăm dò ngoài khơi đã suy giảm và hiện tập trung gần như hoàn toàn ở phía tây và tây bắc - những khu vực có dân số thưa thớt, nhu cầu công nghiệp trong nước hạn chế và là con đường trực tiếp dẫn đến các cảng LNG hướng về châu Á. Địa lý của Úc đã làm trầm trọng thêm sự mất cân bằng này: lưu vực giàu có nhất, North Carnarvon, nằm ngoài khơi bờ biển phía tây, trong khi gần hai phần ba dân số và phần lớn sản lượng công nghiệp của quốc gia này nằm ở phía đông, không có đường ống dẫn khí nào nối liền hai khu vực này. Kết quả là, hầu hết các phát hiện ngoài khơi mới thường chảy vào các nhà máy xuất khẩu LNG thay vì thị trường nội địa, làm khoét sâu thêm khoảng cách giữa nơi sản xuất khí và nơi tiêu thụ. Sự mất kết nối về mặt cấu trúc này đã trở thành đường đứt gãy trung tâm trong hệ thống năng lượng của Úc, và nó ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn khi xuất khẩu LNG tăng lên.
Hoạt động khoan gần đây cho thấy những tia hy vọng le lói nhưng cũng cho thấy những nỗ lực chưa được thực hiện trong những năm gần đây. Giếng thăm dò hydrocarbon ngoài khơi đầu tiên kể từ năm 2023 – Deep 1 và Dino South 1 của Chevron – chỉ mới được khoan vào tháng 5 năm 2025. Vào tháng 11, ConocoPhillips, cùng với 3D Energi và Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Hàn Quốc, đã khoan giếng đầu tiên theo Chương trình Lưu vực Otway gần bờ biển tỉnh Victoria (cách cảng Campbell 53 km ngoài khơi, cách các giếng khai thác khí hiện có 12 km), một sáng kiến do chính phủ tài trợ nhằm củng cố nguồn cung ở khu vực Đông Nam. Chỉ hai tuần sau, vào ngày 17 tháng 11, công ty thông báo đã phát hiện khí tại hai bể chứa mục tiêu (Waare A và Waare C) – phát hiện đầu tiên trong khu vực sau bốn năm – đồng thời cho biết thêm rằng sáu giếng đang được lên kế hoạch trên hai giấy phép. Tuy nhiên, lưu lượng dòng chảy tiềm năng và khả năng thu hồi tài nguyên cuối cùng vẫn chưa được xác định.
Hậu quả của việc hoạt động thăm dò suy giảm ngày càng rõ ràng trong xu hướng sản xuất. Mặc dù sản lượng khí đốt quốc gia tăng hơn gấp đôi từ năm 2015 đến năm 2021, từ khoảng 5,5 triệu mét khối mỗi tháng lên khoảng 13 triệu mét khối, nhưng kể từ đó đã chững lại. Trong 4 năm qua, sản lượng dao động quanh mức trung bình 13 triệu mét khối/tháng, báo hiệu rằng nếu không có hoạt động thăm dò mới, quốc gia này đã đạt đến điểm trì trệ và có nguy cơ rơi vào suy thoái về mặt cấu trúc.
Với sản lượng quốc gia đang đi ngang, điểm yếu nhất trong hệ thống khí đốt của Úc ngày càng nằm ở bờ biển phía đông, nơi nhu cầu tiếp tục tăng ngay cả khi nguồn cung nội địa không theo kịp. Hệ thống khí đốt của Đông Úc được xây dựng xung quanh các nhà máy CSG (khí than đá) - LNG của Queensland, lấy từ thị trường nội địa và liên tục tăng lượng tiêu thụ. Khi các hợp đồng dài hạn giá thấp hơn hết hạn từ năm 2016 đến năm 2019, giá trong nước tăng mạnh và bắt đầu theo dõi giá trị ròng LNG khu vực châu Á - mức giá mà các nhà xuất khẩu LNG có thể kiếm được ở nước ngoài, sau khi trừ chi phí tái hóa khí và vận chuyển. Mối liên kết đó hiện đang định hình thị trường: tại Queensland, New South Wales (NSW) và Victoria, khí đốt bắt đầu hoạt động như một mặt hàng được giao dịch toàn cầu, chứ không phải là một tiện ích được định giá tại địa phương. Mỗi mùa đông, khí đốt chảy về phía nam, nhưng mạng lưới đường ống hạn chế không thể đáp ứng nhu cầu cao điểm, gây ra tình trạng khan hiếm cục bộ và giá tăng đột biến. Chính phủ đã yêu cầu các nhà xuất khẩu CSG-LNG phải cung cấp khối lượng không theo hợp đồng cho thị trường nội địa trước khi bán hàng giao ngay ra nước ngoài. Mức giá trần cho bờ biển phía đông là 12 đô la Úc/GJ, được áp dụng vào mùa hè năm 2023 và được gia hạn đến năm 2033, nhằm mục đích bảo vệ người tiêu dùng khỏi biến động toàn cầu. Mặc dù mức giá trần này có các ngoại lệ, cho phép các mỏ chưa khai thác được định giá theo cơ chế "giá hợp lý", nhưng kết quả là một hệ thống lại kìm hãm các tín hiệu giá ngay khi cần đầu tư nhất.
Áp lực lên nguồn cung càng trầm trọng hơn do sự phản đối về môi trường ở cấp tiểu bang. Tại NSW và Victoria, sự phản đối của địa phương đã ngăn cản các dự án mới trong nhiều năm. Dự án phát triển CSG tại Narrabri Dự án CSG, vốn có thể cung cấp tới một nửa nhu cầu của NSW, đã bị đình trệ trong một thập kỷ do các cuộc biểu tình, kiện tụng và xung đột chính trị trước khi cuối cùng được phê duyệt vào năm 2020. Lệnh cấm thăm dò khí đốt trên bờ của Victoria từ năm 2017 đến năm 2021 - vẫn cấm khí than - đã đảm bảo rằng Queensland vẫn là tiểu bang duy nhất sản xuất CSG. Nút thắt địa lý này buộc thị trường phải phụ thuộc vào các lưu vực phía nam có chi phí cao hơn và các dòng chảy liên bang đường dài, làm tăng giá cả, gia tăng rủi ro mùa đông và thắt chặt nguồn cung hơn nữa.
Đồng thời, hệ thống điện trở nên mong manh hơn. Mùa hè này, giá điện bán buôn đã đạt 107 đô la Úc mỗi MWh - mức cao nhất trong một thập kỷ - do căng thẳng nguồn cung đụng độ với các nhà máy điện than cũ kỹ, hiện vẫn chiếm khoảng 65% cơ cấu năng lượng. Việc mất điện trong thời gian nhu cầu cao đang trở nên phổ biến hơn, làm trầm trọng thêm hậu quả của bất kỳ tình trạng thiếu hụt khí đốt nào.
Môi trường pháp lý bất ổn đang bắt đầu khiến các nhà đầu tư e ngại. Vào tháng 9, Công ty Dầu khí Quốc gia Abu Dhabi đã hủy bỏ kế hoạch mua lại Santos trị giá 19 tỷ đô la Mỹ do lo ngại về rủi ro pháp lý, nghĩa vụ khí đốt trong nước và áp lực môi trường. Nếu không có khoản đầu tư lớn từ bên ngoài, các nhà sản xuất Úc sẽ phải đối mặt với tình trạng trì trệ và khả năng không đáp ứng được cả các cam kết trong nước lẫn các điều khoản hợp đồng quốc tế ngày càng tăng. ExxonMobil đã tạm dừng các khoản đầu tư gần đây, với lý do khó lường về việc phê duyệt và các điều kiện tài chính. Dự án mở rộng Thềm Tây Bắc của Woodside - cơ sở xuất khẩu lớn nhất cả nước - chỉ mới nhận được giấy phép tạm thời vào tháng 5 sau hơn sáu năm chờ phê duyệt.
Điều trớ trêu cuối cùng là Úc có thể sớm cần nhập khẩu LNG để ổn định thị trường mà nước này từng thống trị. Một số dự án tái hóa khí đang được xúc tiến. Kho cảng Port Kembla của Squadron Energy dự kiến sẽ bắt đầu hoạt động vào giữa năm 2026. Vopak đã mua lại một kho chứa nổi và tái hóa khí (FSRU) cho dự án Vịnh Port Phillip ở Victoria, với việc nhập khẩu dự kiến bắt đầu vào năm 2029. Bốn kho cảng nhập khẩu khác đang được xây dựng trên khắp Victoria, Nam Úc và New South Wales. Tuy nhiên, FSRUs lại đắt đỏ và khan hiếm, và bất kỳ LNG nhập khẩu nào cũng sẽ buộc giá trong nước phải theo sát không chỉ mức giá giao ngay toàn cầu (vốn đã biến động) mà còn cả chi phí vận chuyển và tái hóa khí.
Vì lý do này, việc mở rộng nguồn cung nội địa (bằng các dự án tương tự như thăm dò lưu vực Otway gần bờ biển phía đông nam) vẫn là giải pháp có chi phí thấp nhất, phát thải thấp nhất và mang tính chiến lược nhất. Tuy nhiên, việc phê duyệt diễn ra chậm chạp, các nghĩa vụ pháp lý nặng nề, và niềm tin của nhà đầu tư đang lung lay. Nếu Úc không thể điều chỉnh lại cách tiếp cận, vốn sẽ chuyển sang các khu vực pháp lý thân thiện hơn. Timor-Leste đang chuẩn bị một vòng đấu thầu thăm dò mới cho năm 2026, sau khi đã đảm bảo các ranh giới biển được sửa đổi và cho thấy khả năng thu hút đầu tư thượng nguồn mà Úc dường như không thể đáp ứng.
Hệ thống khí đốt của Úc đang bước vào giai đoạn quyết định. Một thập kỷ suy giảm hoạt động thăm dò, sự can thiệp ngày càng tăng của cơ quan quản lý, các hạn chế về môi trường và sự phân hóa cơ sở hạ tầng đã đẩy thị trường đến tình trạng mất cân bằng về mặt cấu trúc. Công ty khởi nghiệp Barossa và phát hiện Otway cho thấy nguồn cung mới vẫn có thể - nhưng trừ khi khuôn khổ chính sách thay đổi, những chiến thắng riêng lẻ này sẽ không ngăn chặn được tình trạng thiếu hụt trầm trọng hơn, giá cao hơn và làm xói mòn niềm tin của nhà đầu tư. Quốc gia này phải lựa chọn giữa việc duy trì vị thế là một cường quốc LNG toàn cầu với thị trường nội địa an toàn, hay để hệ thống của mình rơi vào tình trạng dễ bị tổn thương dai dẳng.
Nguồn tin: xangdau.net
