Lượng tiêu thụ dầu trong nước của Ả Rập Xê Út cho sản xuất điện đang cho thấy những dấu hiệu ban đầu của sự suy giảm về mặt cấu trúc, báo hiệu những tiến triển ổn định hướng tới mục tiêu Tầm nhìn 2030 là loại bỏ việc sử dụng dầu khỏi cơ cấu điện năng. Sau nhiều thập kỷ đốt dầu thô và dầu nhiên liệu để đáp ứng nhu cầu tăng vọt vào mùa hè, dữ liệu mới cho thấy Vương quốc này cuối cùng cũng bắt đầu hạn chế hoạt động lâu đời này - nhờ sản lượng khí đốt tăng, triển khai năng lượng tái tạo nhanh chóng và các biện pháp hiệu quả mạnh mẽ.
Theo dữ liệu được báo cáo cho OPEC và được công bố bởi tổ chức Sáng kiến Dữ liệu chung (JODI), nhu cầu của Ả Rập Xê Út đối với các nhiên liệu phát điện chủ chốt từ dầu mỏ - dầu thô, dầu nhiên liệu và dầu diesel - đã giảm trung bình 270.000 thùng/ngày trong tháng 6 và tháng 7 năm 2025. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) lưu ý rằng tổng lượng dầu tiêu thụ trong bảy tháng đầu năm đã giảm gần 100.000 thùng/ngày so với cùng kỳ năm trước mặc dù số ngày cần làm mát tăng 1,6% và tăng trưởng dân số mạnh mẽ. IEA cho biết sự sụt giảm này cho thấy "những cải thiện nhanh chóng về khả năng cung cấp khí đốt và triển khai năng lượng tái tạo".
Sự thay đổi này là một phần của Chương trình Thay thế Nhiên liệu Lỏng của Ả Rập Xê Út, nhằm mục tiêu cắt giảm khoảng 1 triệu thùng/ngày lượng dầu tiêu thụ trong nước vào năm 2030. Trọng tâm của nỗ lực này là mỏ khí đốt phi truyền thống Jafurah, dự kiến sẽ tăng sản lượng vào cuối năm nay và cuối cùng sẽ nâng sản lượng khí đốt của Vương quốc này lên 60% so với mức năm 2021. Khi đi vào hoạt động hoàn toàn, riêng mỏ Jafurah có thể thay thế hơn 300.000 thùng/ngày lượng dầu thô hiện đang được sử dụng trong sản xuất điện, trong khi các dự án mở rộng khí đốt rộng hơn có thể loại bỏ tới 500.000 thùng/ngày khỏi nhu cầu trong nước vào cuối thập kỷ này.
Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ (EIA), hiện tại, khoảng 62% sản lượng điện của Ả Rập Xê Út đến từ khí đốt tự nhiên và 38% từ dầu mỏ, trong khi năng lượng tái tạo chỉ đóng góp chưa đến 1%. Chiến lược Tầm nhìn 2030 của Vương quốc đặt mục tiêu đạt được tỷ lệ phân bổ 50:50 giữa khí đốt và năng lượng tái tạo vào cuối thập kỷ này - một sự chuyển đổi sẽ giải phóng hơn 1 triệu thùng dầu thô và dầu nhiên liệu mỗi ngày để xuất khẩu, có khả năng mang lại hàng trăm tỷ đô la doanh thu bổ sung.
Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi vẫn diễn ra chậm chạp. Nhiều nhà máy điện khí lớn thay thế các nhà máy đốt dầu vẫn đang được xây dựng và sẽ không đi vào hoạt động cho đến năm 2027-2028. Việc chuyển đổi nhà máy điện PP10 công suất 3,5 GW gần Riyadh, nơi sẽ chuyển đổi một nửa số tua-bin sang khí đốt trong năm nay, chỉ riêng việc chuyển đổi này có thể giúp giảm mức tiêu thụ dầu từ 40.000-60.000 thùng/ngày. Các dự án chuyển đổi bổ sung - bao gồm nhà máy Yanbu 2 công suất 825 MW - được lên kế hoạch thực hiện đến năm 2030.
Đồng thời, Ả Rập Xê Út đang mở rộng cơ sở năng lượng tái tạo với tốc độ chưa từng có trong khu vực. Công suất lắp đặt đã tăng từ hơn 3 GW vào năm 2023 lên hơn 10 GW được kết nối với lưới điện vào giữa năm 2025, và dự kiến sẽ đạt thêm 2,5 GW nữa trước cuối năm. Đến năm 2030, Vương quốc này dự kiến đạt 130 GW năng lượng tái tạo, dẫn đầu là năng lượng mặt trời và năng lượng gió. Ngay cả theo dự báo thận trọng của IEA là "gần 100 GW", Ả Rập Xê Út vẫn sẽ chiếm khoảng một phần ba tổng mức tăng trưởng năng lượng tái tạo ở khu vực Trung Đông và Bắc Phi (MENA).
Trong khi đó, khu vực MENA rộng lớn hơn đang chứng kiến nhu cầu điện tăng vọt - dự kiến sẽ tăng 50% vào năm 2035, tương đương 750 TWh điện sản xuất mới. Được thúc đẩy bởi nhu cầu điều hòa không khí và khử muối, các quốc gia vùng Vịnh chiếm phần lớn mức tăng trưởng này. Như IEA chỉ ra, tỷ trọng dầu mỏ trong cơ cấu điện của khu vực này sẽ giảm từ 20% vào năm 2023 xuống chỉ còn 5% vào năm 2035, thay thế bằng khí đốt và năng lượng tái tạo.
Đối với Ả Rập Xê Út, sự thay đổi cơ cấu này mang ý nghĩa to lớn về mặt tài chính và môi trường. Việc loại bỏ dầu khỏi các công ty điện lực có thể tiết kiệm hơn 150 tỷ đô la doanh thu xuất khẩu vào năm 2035, đồng thời giảm bớt gánh nặng ngân sách trong nước cho nhiên liệu được trợ cấp. Điều này cũng sẽ bảo vệ ngành điện khỏi sự biến động của thị trường dầu mỏ toàn cầu và củng cố các cam kết về khí hậu của Vương quốc.
Tuy nhiên, những thách thức vẫn còn đó. Sự đa dạng hóa công nghiệp nhanh chóng và tăng trưởng dân số đang thúc đẩy nhu cầu điện nói chung, có khả năng làm giảm hiệu quả sử dụng điện. Việc sử dụng dầu tăng đột biến theo mùa vẫn có khả năng xảy ra cho đến khi công suất khí đốt và năng lượng tái tạo được mở rộng hơn nữa, và nhiều nhà phân tích nghi ngờ rằng Vương quốc này sẽ không thể hoàn thành mục tiêu năng lượng tái tạo vào năm 2030.
Tuy nhiên, hướng đi đã rõ ràng. Việc giảm tiêu thụ dầu vào giữa năm 2025 đánh dấu một bước tiến rõ ràng hướng tới đa dạng hóa năng lượng. Với việc Jafurah dự kiến bắt đầu sản xuất, các dự án chuyển đổi khí đốt quy mô lớn đang được tiến hành và các dự án năng lượng tái tạo đang được đẩy nhanh, mục tiêu lâu nay của Ả Rập Xê Út là giải phóng lưới điện khỏi sự phụ thuộc vào dầu mỏ đang đến gần hơn.
Nguồn tin: xangdau.net
