Các nhà máy lọc dầu Nhật Bản đã nhận được các lô hàng dầu thô Trung Đông theo hợp đồng giao ngay và dài hạn được xếp dỡ vào tháng 6 một cách suôn sẻ bất chấp cuộc xung đột giữa Israel và Iran vào tháng trước. Tuy nhiên, các nhà quản lý nguồn cung cấp nguyên liệu nhấn mạnh sự cần thiết phải chủ động giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung từ Vịnh Ba Tư trong nửa cuối năm nay.
Theo dữ liệu mới nhất từ Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp (METI), Nhật Bản đã mua 2,299 triệu thùng/ngày (bpd) dầu thô từ các nhà cung cấp Trung Đông trong nửa đầu năm 2025, chiếm hơn 95% tổng lượng nhập khẩu nguyên liệu cho nhà máy lọc dầu của cả nước là 2,415 bpd trong giai đoạn này.
Ngoài một vài lô hàng của các tàu chở dầu Suezmax và VLCC đến chậm hơn lịch trình từ 15 đến 40 giờ, tất cả nguồn cung dầu thô chua (sour crude) từ Vịnh Ba Tư được xếp dỡ vào tháng 6 đều đã đến nơi trong nửa cuối tháng 6 đến tháng 7, không bị ảnh hưởng bởi căng thẳng địa chính trị leo thang. Các nhà quản lý nguồn cung và logistics tại ba nhà máy lọc dầu của Nhật Bản, bao gồm ENEOS và Taiyo Oil, cho biết trong khoảng thời gian từ ngày 31 tháng 7 đến ngày 5 tháng 8.
Họ cho biết thêm, một hành trình điển hình của tàu chở dầu thô từ Vịnh Ba Tư đến Bắc Á thường mất khoảng ba tuần.
Một lô hàng chở dầu thô Abu Dhabi chua trung bình và một lô hàng khác chở dầu thô Al-Shaheen của Qatar nằm trong số rất ít tàu chở dầu đến muộn hơn lịch trình, nhưng những người mua các lô hàng này đã từ chối tiết lộ danh tính hoặc cung cấp thêm chi tiết.
Theo dữ liệu của METI, trong tháng 6, các lô hàng từ nhà cung cấp hàng đầu của Nhật Bản là UAE đã tăng 20,4% so với cùng kỳ năm trước, lên 1,035 triệu bpd, trong khi nhập khẩu dầu thô và condensate của Qatar tăng 42,6% so với một năm trước, ở mức 115.867 bpd. Tuy nhiên, các lô hàng từ Ả Rập Xê Út đã giảm 23,6% so với cùng kỳ năm trước, xuống 662.370 bpd trong tháng 7.
Mặc dù dầu thô chua của Trung Đông vẫn là một nguồn cung cấp chủ yếu cho các nhà máy lọc dầu Nhật Bản, việc tìm kiếm các nguồn cung ngoài Vịnh Ba Tư, chẳng hạn như dầu thô của Mỹ và Canada, đang trở nên ngày càng quan trọng.
Nhiều đợt tấn công tên lửa qua lại giữa Israel và Iran vào tháng 6 đã khiến tất cả các nhà lọc dầu phải cảnh giác cao độ. Theo một nhà phân tích dòng chảy thương mại thị trường tại một công ty thương mại tổng hợp của Nhật Bản và một nhà quản lý nguồn cung cấp nguyên liệu tại ENEOS, điều này phải được coi là một bài học quan trọng cho toàn ngành rằng các nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung phải được đưa vào hành động.
Một nguồn tin quản lý tồn kho tại Taiyo Oil cho biết: “Rõ ràng là một sự thay đổi quyết liệt và nhanh chóng sẽ rất khó khăn, vì thường mất hàng tháng để thay đổi đáng kể cấu hình nhà máy lọc dầu để áp dụng một hỗn hợp nguyên liệu hoàn toàn mới và các mô hình lập trình tuyến tính… nhưng tôi nghĩ Nhật Bản ít nhất nên đặt mục tiêu đưa [tỷ trọng nhập khẩu dầu thô Trung Đông] xuống ít nhất khoảng 90%.”
Vào tháng 7, ông Shunichi Kito, Chủ tịch Hiệp hội Dầu mỏ Nhật Bản, nhấn mạnh rằng các nhà máy lọc dầu Nhật Bản đang ngày càng chuyển sang nhập khẩu dầu thô của Mỹ để giảm thiểu rủi ro liên quan đến sự phụ thuộc đáng kể vào nguồn cung từ Vịnh Ba Tư.
Mặc dù nhiều nhà máy lọc dầu Nhật Bản được thiết kế để xử lý các loại dầu thô Trung Đông, khiến việc chuyển đổi hoàn toàn sang nhập khẩu từ Mỹ trở nên khó khăn, ông Kito cho biết rằng việc đạt được một tỷ lệ phần trăm nhất định dầu thô của Mỹ trong hỗn hợp là khả thi.
Ông lưu ý, khả năng thích ứng này rất quan trọng đối với các nhà máy lọc dầu Nhật Bản khi họ vượt qua sự phức tạp của việc pha trộn các loại dầu thô khác nhau trong khi vẫn đảm bảo hoạt động hiệu quả.
“Đa dạng hóa nguồn cung dầu thô không chỉ là đảm bảo nguồn cung ngay lập tức; đó là việc xây dựng khả năng phục hồi trước các sự kiện địa chính trị bất ngờ có thể gây nguy hiểm cho an ninh năng lượng,” nhà phân tích dòng chảy thương mại nói.
