Giá dầu ở mức thấp trong nhiều tháng qua Ä‘ang khiến các công ty khai thác dầu mỏ của Mỹ lao Ä‘ao. Để tìm đường thoát, ngoài việc phải giảm sản lượng khai thác, má»™t số Ä‘ã hối thúc quốc há»™i dỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu dầu mỏ.

Các công ty khai thác Ä‘á phiến “chết hàng loạt”

Từ tháng 6/2014, dầu thô Ä‘ã mất giá khoảng 60% do cung cấp thặng dÆ° từ OPEC (Tổ chức các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ), dầu khai thác ở vùng Bắc Hải/Ðại Tây DÆ°Æ¡ng và dầu Ä‘á phiến tại Mỹ. Bằng chiến lược do Arập Xêút dẫn đầu, OPEC duy trì má»™t mức sản xuất cao gần ká»· lục, nhằm giữ cho giá dầu thấp để cho các công ty dầu Ä‘á phiến ở Mỹ thua lá»— không thể tiếp tục khai thác. Trong tÆ°Æ¡ng lai, OPEC sẽ tiếp tục để dầu thô trong tình trạng cung cấp thừa, vượt quá nhu cầu tiêu thụ toàn cầu. Theo kế hoạch, sản lượng dầu thô của Arập Xêút trong quý IV năm nay vẫn sẽ ở mức 10,2 triệu tá»›i 10,3 triệu thùng má»—i ngày.

Nhờ những tiến bá»™ kỹ thuật má»›i, việc khai thác dầu Ä‘á phiến trong ná»™i địa Ä‘ã phát triển rất nhanh từ 2008 và Mỹ tiến tá»›i vị trí là nÆ°á»›c sản xuất dầu thô đứng đầu thế giá»›i. NhÆ°ng chi phí tốn kém trong việc khai thác khiến cho giá thành của má»™t thùng dầu Ä‘á phiến cao hÆ¡n dầu quy Æ°á»›c, và nhÆ° thế năng xuất dầu Ä‘á phiến chỉ có hiệu quả kinh tế khi giá dầu thô cao nhÆ° trong mấy năm trÆ°á»›c Ä‘ây. Vá»›i giá dÆ°á»›i 50USD/thùng hiện nay, các công ty khai thác dầu Ä‘á phiến bị thua lá»— nặng.

Tổng thống Mỹ Barack Obama thăm một giếng dầu tại Texas

Cho đến đầu năm nay, các công ty dầu Ä‘á phiến vẫn còn tÆ°Æ¡ng đối dá»… dàng trong việc vay nợ, thu hút đầu tÆ° hay phát hành cổ phiếu dù giá dầu xuống từ năm ngoái. Bây giờ những việc ấy ngày càng giảm mạnh và trở ngại tài chính gia tăng cho ngành công nghiệp này. Ðể bảo đảm tín dụng của họ, các ngân hàng gần tá»›i lúc phải tái xác định căn bản vay vốn của những công ty dầu Ä‘á phiến.

Trong ná»­a đầu năm nay, các công ty dầu Ä‘á phiến của Mỹ báo cáo nguồn vốn thoát ra Ä‘ã lên tá»›i hÆ¡n 30 tỉ USD sau khi Ä‘ã chi ra 35 tỉ USD năm 2014. Ngành công nghiệp này Ä‘ã phát triển nhanh trong 7 năm qua nhÆ°ng chÆ°a bao giờ quân bình được ngân sách và thu hồi tài khoản Ä‘ã xuất trÆ°á»›c khi chịu tác Ä‘á»™ng bởi giá dầu thế giá»›i xuống thấp. Tình hình ấy báo hiệu sẽ có nhiều công ty phá sản và công nghệ dầu Ä‘á phiến cần phải được tái cấu trúc để chỉ duy trì các công ty hoạt Ä‘á»™ng có hiệu quả.

Khai thác dầu Ä‘á phiến hầu hết là các công ty nhỏ, không phải những đại công ty dầu khí nhÆ° ExxonMobil và Chevron. Theo Standard & Poor, Ä‘ã có 16 công ty dầu Ä‘á phiến vỡ nợ trong năm nay. Thất bại lá»›n nhất là Samson Resources, do má»™t tổ hợp tài chính cầm đầu bởi KKR mua lại năm 2011 vá»›i giá 7,2 tỉ USD, hồi cuối tháng 8/2015 Ä‘ã thông báo sẽ xin được bảo vệ bởi luật phá sản trong tháng 9. Thomas Watters, má»™t giám đốc Ä‘iều hành của S&P cho biết 8 công ty khác chỉ có thể tồn tại dÆ°á»›i má»™t năm nữa thì hết vốn hoạt Ä‘á»™ng.

Tìm đường ra bên ngoài

Việc nhiều công ty khai thác dầu mỏ Ä‘óng cá»­a hoặc giảm sản lượng khai thác Ä‘ã khiến quốc há»™i Mỹ phải lên tiếng. Ngày 10/10, Hạ viện Mỹ Ä‘ã biểu quyết để chấm dứt lệnh cấm xuất khẩu hầu hết các loại dầu thô. Dá»± luật được thông qua vá»›i 261 phiếu thuận và 159 phiếu chống, giờ Ä‘ây được chuyển sang Thượng viện. Các nhà phân tích cho rằng, việc thông qua tại Thượng viện sẽ gặp nhiều khó khăn hÆ¡n. Nếu được Thượng viện thông qua, dá»± luật sẽ được trình lên Tổng thống Barack Obama, là người Ä‘ã dọa phủ quyết.

Lệnh cấm xuất khẩu này nhằm bảo đảm nguồn cung cấp từ ná»™i địa được áp dụng sau khi vụ cấm vận dầu mỏ của khối Arập hồi thập niên 70 của thế ká»· trÆ°á»›c làm cho giá dầu ở Mỹ tăng mạnh.

Phe chống xuất khẩu dầu thô gồm nhiều dân biểu nghị sÄ© Dân chủ và các doanh nghiệp lọc dầu Ä‘Æ°a ra các lý luận sau Ä‘ây: 1) giá dầu thô ná»™i địa càng rẻ thì càng có lợi cho kinh tế vì giá»›i tiêu thụ xài xăng rẻ hÆ¡n; 2) mà cÅ©ng có lợi cho xuất khẩu nhờ trị giá gia tăng từ dầu qua xăng sẽ cao hÆ¡n.

Ngược lại, phe vận Ä‘á»™ng bãi bỏ sá»± cấm Ä‘oán để cho phép xuất khẩu cÅ©ng có lý do của họ. Thứ nhất, Mỹ cÅ©ng Ä‘ang xuất khẩu xăng: Từ mấy năm qua, nÆ°á»›c Mỹ đứng đầu thế giá»›i về xuất khẩu xăng dầu cho vận tải, từ diesel tá»›i kerosen cho máy bay phản lá»±c và xăng nhẹ cho xe hÆ¡i. Má»™t phần của số xăng dầu này là chế biến từ dầu ná»™i địa, cho nên luật cấm xuất khẩu để bảo đảm an toàn ná»™i địa là Ä‘iều không còn Ä‘úng. Thứ hai, việc gạn cát ra dầu là chuyện tốn kém và nếu dầu Ä‘ó mà không bán được ra ngoài và thá»±c tế bị ghìm giá trong ná»™i địa thì các doanh nghiệp không muốn đầu tÆ° vào kỹ thuật tốn kém này. Thứ ba, nếu cho phép xuất khẩu dầu thô thì sản lượng của Mỹ sẽ tăng số cung và làm giảm giá dầu trên thế giá»›i nên cÅ©ng có lợi cho kinh tế (và giá»›i tiêu thụ) Mỹ.

Nhiều quốc gia Ä‘ang thÆ°Æ¡ng lượng mua dầu của Mỹ trong Ä‘ó có Thụy SÄ©, Italia và Singapore.

Bao giờ giá dầu tăng trở lại?

Ðây là niềm hy vọng không chỉ của các doanh nghiệp Mỹ mà còn cả của nÆ°á»›c sản xuất và xuất khẩu dầu nhÆ° OPEC và Nga, quốc gia đứng đầu về bán dầu.

Khi cung thấp hÆ¡n cầu thì giá dầu sẽ tăng lên ở thị trường. TrÆ°á»›c kia OPEC Ä‘ã nhiều lần thành công trong cách dùng áp lá»±c cắt giảm sản lượng để làm giá. Bây giờ phÆ°Æ¡ng cách này ít tác dụng và khó khăn hÆ¡n vì nhiều nguồn cung cấp khác có thể bù đắp phần thiếu hụt. Muốn có hiệu quả phải cắt giảm sản lượng vá»›i má»™t con số lá»›n Ä‘áng kể, nhÆ°ng nhÆ° thế các thành viên OPEC cÅ©ng bị thiệt hại vì số dầu bán được ít Ä‘i, thu nhập giảm và mất thị phần.

Sau há»™i nghị định kỳ của OPEC tháng 11/2014, tổ chức này thông báo giữ nguyên sản lượng 30 triệu thùng má»—i ngày. Quyết định ấy do Arập Xêút thúc đẩy mặc dù nhiều thành viên nhỏ không muốn. Là nÆ°á»›c sản xuất dầu thô đứng thứ nhì thế giá»›i, sau Nga, Arập Xêút lo ngại sẽ mất thị phần trong tÆ°Æ¡ng lai nếu giảm số bán. Ðây cÅ©ng là chiến lược của Arập Xêút hy vọng giá dầu thấp sẽ Ä‘ánh bại công nghệ dầu Ä‘á phiến ở Mỹ mà vá»›i mức Ä‘á»™ phát triển hiện nay dá»± Ä‘oán sản lượng sẽ còn tăng thêm 20% trong năm tá»›i.

NhÆ° vậy có thể thấy vá»›i chiến lược của Arập Xê út, trong tÆ°Æ¡ng gần giá dầu khó mà tăng trở lại mức 70-80USD/thùng. Điều này đồng nghÄ©a vá»›i việc các công ty khai thác dầu của Mỹ sẽ còn tiếp tục bị phá sản.

Nguồn tin: Petrotimes