Cơn sốt năng lượng hạt nhân đã lan đến Đông Nam Á, một khu vực phụ thuộc nhiều vào than và khí đốt để sản xuất điện, nhưng lại không có lò phản ứng hạt nhân nào đang hoạt động.

Trong bối cảnh năng lượng hạt nhân đang hồi sinh ở nhiều quốc gia, ngoại trừ Đức, trong những năm gần đây, các nền kinh tế đang phát triển nhanh chóng ở Đông Nam Á đã bắt đầu lên kế hoạch sử dụng lò phản ứng hạt nhân để đáp ứng nhu cầu điện năng ngày càng tăng, đồng thời giảm phát thải carbon.

Mặc dù châu Á, nhờ Trung Quốc và Ấn Độ, đang dẫn đầu thế giới về phát triển và xây dựng lò phản ứng hạt nhân, khu vực Đông Nam Á vẫn chưa có lò phản ứng hạt nhân đầu tiên. Điều này có thể sẽ xảy ra vào khoảng những năm 2030, và công nghệ lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) mới nhiều khả năng sẽ tạo ra phần lớn điện hạt nhân trong tương lai tại các nền kinh tế ASEAN.

Năng lượng hạt nhân có thể giúp cắt giảm sản lượng điện than

SMR được cho là đơn giản và rẻ hơn trong việc xây dựng và lắp đặt. Do kích thước nhỏ hơn, có thể lắp đặt SMR tại các địa điểm không phù hợp với các lò phản ứng lớn hơn. Chúng cũng rẻ hơn và xây dựng nhanh hơn đáng kể so với lò phản ứng thông thường, và có thể được xây dựng từng bước để đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của một địa điểm.

Các quốc gia Đông Nam Á còn rất nhiều vấn đề cần giải quyết về quy hoạch, sự đồng thuận, hỗ trợ của công chúng, tài trợ và an toàn trước khi lắp đặt lò phản ứng hạt nhân đầu tiên được đưa vào vận hành.

Nhưng lời hứa về sản xuất điện không phát thải từ năng lượng hạt nhân không phải là điều dễ dàng bỏ qua trong khu vực, nơi than đá đang soán ngôi vương.

Ví dụ, Việt Nam dẫn đầu các nước trong khu vực như Thái Lan và Philippines về tăng trưởng năng lượng mặt trời và gió. Tuy nhiên, khi nhu cầu điện tăng hơn gấp đôi trong thập kỷ qua, Việt Nam đã đáp ứng bước nhảy vọt này bằng cách tăng gấp đôi sản lượng điện than, dẫn đến lượng khí thải tăng gấp ba. Theo dữ liệu từ Global Energy Monitor (GEM), Việt Nam đã tăng thêm 14 GW công suất điện than kể từ năm 2015 và có tổng công suất 27,2 GW tính đến cuối năm 2024, cùng với 5,9 GW công suất điện than khác đang được phát triển.

Theo báo cáo mới của Wood Mackenzie, Việt Nam cũng dẫn đầu các kế hoạch năng lượng hạt nhân ở Đông Nam Á.

Việt Nam có kế hoạch nâng công suất lên sớm nhất là vào năm 2030 và có thể là quốc gia duy nhất trong khu vực triển khai nhà máy điện hạt nhân lò phản ứng nước áp lực (PWR) thông thường, theo dự báo của công ty tư vấn năng lượng.

Các nước khác sẽ ưu tiên sử dụng lò phản ứng nước áp lực thấp (SMR) nếu kế hoạch của họ bao gồm năng lượng hạt nhân, WoodMac cho biết.

Chi phí năng lượng hạt nhân

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích của Wood Mackenzie, để Đông Nam Á có thể sản xuất điện từ năng lượng hạt nhân sẽ là một chặng đường dài.

Indonesia, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á, đã đưa hai tổ máy SMR công suất 250 MW vào kế hoạch cung cấp điện 10 năm, đặt mục tiêu sản lượng điện hạt nhân đạt 5% vào năm 2040. Philippines đang xem xét triển khai SMR, đặt mục tiêu đạt 2,4 GW vào năm 2050, mặc dù Wood Mackenzie dự đoán chỉ đạt được một nửa công suất này. Thái Lan đang xem xét điện hạt nhân với công suất 600 MW vào năm 2037, tăng lên 3 GW vào năm 2050, khi đó nước này sẽ chiếm 5% tổng sản lượng điện.

Tổng cộng, những tham vọng hạt nhân này sẽ cần 208 tỷ đô la đầu tư để phát triển công suất 25 GW vào năm 2050, trong đó lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) nổi lên là công nghệ được ưu tiên mặc dù chi phí cao hơn đáng kể, theo ước tính của công ty tư vấn năng lượng. Việc phát triển một nhà máy điện hạt nhân thông thường quy mô lớn từ khi được cấp phép lần đầu đến khi vận hành có thể mất từ ​​10 đến 30 năm, và thậm chí còn lâu hơn nữa ở một khu vực chưa từng có nhà máy điện hạt nhân.

Chỉ có Việt Nam đang xem xét xây dựng nhà máy điện hạt nhân PWR thông thường, "việc áp dụng hạn chế này làm nổi bật những thách thức đáng kể về tài chính và kỹ thuật liên quan đến phát triển điện hạt nhân quy mô lớn ở các thị trường mới nổi", WoodMac cho biết.

"Bất kể yêu cầu vốn ban đầu, các lò phản ứng mô-đun nhỏ mang lại lợi thế đáng kể về tốc độ triển khai và tính phức tạp của quy định", Robert Liew, Giám đốc Nghiên cứu Năng lượng Tái tạo khu vực Châu Á - Thái Bình Dương (trừ Trung Quốc) tại Wood Mackenzie, cho biết.

“Trước đây, việc cấp phép cho các nhà máy điện hạt nhân lớn thường mất từ ​​5 đến 15 năm, cộng thêm việc xây dựng cũng mất thêm 5 đến 15 năm nữa. Ngược lại, các lò phản ứng nhỏ (SMR) có thể chuyển từ giai đoạn phê duyệt sang vận hành chỉ trong vòng hai đến ba năm nếu đã có các chính sách hỗ trợ”, ông Liew nói thêm. “Kế hoạch nhanh chóng này có thể mang tính chuyển đổi cho các thị trường như Đông Nam Á, nơi nhu cầu chuyển đổi năng lượng nhanh hơn đang ngày càng gia tăng.”

Bất chấp đà phát triển của năng lượng hạt nhân trên toàn cầu và đặc biệt là các kế hoạch năng lực hạt nhân ở Đông Nam Á, các quốc gia này vẫn phải vượt qua những thách thức đáng kể trên con đường hướng tới nguồn điện phát thải thấp 24/7 từ các lò phản ứng hạt nhân.

“Những lỗ hổng về quy định, sự hoài nghi của công chúng, sự nhạy cảm về địa chính trị và năng lực kỹ thuật hạn chế đều đang kìm hãm sự tiến bộ,” Viện Chính sách công Đông Nam Á cho biết trong một báo cáo đầu năm nay.

Mặc dù các lò phản ứng hạt nhân nhỏ (SMR) có thể mang lại giải pháp tiềm năng cho một số rào cản này, nhưng chúng không thể tự mình giải quyết tất cả các vấn đề về cấu trúc.

“Tiến bộ thực sự đòi hỏi hành động phối hợp của khu vực và cam kết chính trị mạnh mẽ hơn,” viện nghiên cứu cho biết.

Liew của WoodMac lưu ý rằng “Sự thành công của giấc mơ hạt nhân của khu vực sẽ phụ thuộc vào việc phát triển các khuôn khổ quy định phù hợp và đảm bảo các đối tác quốc tế giàu kinh nghiệm.”

Nguồn tin: xangdau.net