Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu Cop 30 của Liên Hợp Quốc đã kết thúc hôm 22/11 mà không đạt được thỏa thuận về kế hoạch chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch, nhưng có lời hứa từ nước chủ tịch Cop 30 là Brazil rằng sẽ giám sát việc xây dựng lộ trình về vấn đề này.
Brazil cũng cam kết xây dựng một lộ trình để đảo ngược nạn phá rừng. Các lộ trình này sẽ không được đưa ra thảo luận tại các cuộc đàm phán của Cop 30, mặc dù các quốc gia và tổ chức sẽ được mời đóng góp ý kiến. Tiến độ sẽ được báo cáo tại Cop 31 vào cuối năm 2026.
Ít nhất 80 quốc gia, bao gồm các thành viên EU, Vương quốc Anh, các quốc gia Mỹ Latinh, các quốc đảo và các nước kém phát triển nhất (LDC) do Liên Hợp Quốc chỉ định, đã thúc đẩy văn bản tổng thể của Cop 30 nhằm giải quyết vấn đề chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch, nhưng các lựa chọn cho lộ trình vẫn chưa được đưa ra quyết định cuối cùng.
Thay vào đó, văn bản chính đã thống nhất về việc khởi động "một chương trình tăng tốc thực hiện toàn cầu" và "Sứ mệnh Belém hướng tới 1.5". Những sáng kiến này nhằm mục đích "tạo điều kiện cho tham vọng và việc thực hiện" các kế hoạch khí hậu của các quốc gia và duy trì giới hạn nhiệt độ 1,5°C của Thỏa thuận Paris trong tầm tay. Điều này đề cập đến mục tiêu tham vọng hơn của Thỏa thuận Paris - giữ mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 2°C so với thời kỳ tiền công nghiệp, và tốt nhất là ở mức 1,5°C.
Các kết quả khác được thông qua hôm 22/11, bao gồm các công việc về chuyển đổi năng lượng công bằng và chương trình giảm thiểu - cắt giảm phát thải - đã không đề cập đến việc loại bỏ hoặc chuyển đổi dần khỏi nhiên liệu hóa thạch. Tuy nhiên, các quốc gia đã thừa nhận rằng "quá trình chuyển đổi toàn cầu hướng tới phát thải khí nhà kính thấp và phát triển có khả năng chống chịu với khí hậu là không thể đảo ngược và là xu hướng của tương lai".
EU và những người ủng hộ lộ trình chuyển đổi khỏi nhiên liệu hóa thạch đã không phản đối văn bản chính hôm thứ Bảy, mặc dù một số người hôm 21/11 đã ra hiệu rằng họ có thể, và văn bản đã được thông qua nhanh chóng. Bộ trưởng Môi trường Đức Carsten Schneider cho biết việc phản đối văn bản này sẽ cho thấy sự thiếu hợp tác từ cộng đồng quốc tế.
Văn bản kết quả chính được công bố hôm 22/11, được gọi là "Mutirao" — một thuật ngữ tiếng Bồ Đào Nha được sử dụng bởi nước chủ tịch COP 30 để khuyến khích sự tham gia và hành động, tạm dịch là huy động tập thể — đã cố gắng giải quyết bốn vấn đề gây tranh cãi đã bị bỏ qua khỏi chương trình nghị sự chính thức của hội nghị thượng đỉnh. Các vấn đề này bao gồm tài chính khí hậu, các biện pháp thương mại đơn phương, phản ứng đối với các kế hoạch khí hậu của các quốc gia — vốn không phù hợp với các mục tiêu của Thỏa thuận Paris — và báo cáo phát thải.
Phiên họp toàn thể bị đình chỉ
Các văn bản khác trong cái gọi là gói chính trị đã nhanh chóng được thông qua, nhưng Colombia đã lên tiếng phản đối chương trình làm việc giảm thiểu — trừ khi bổ sung thêm nội dung về quá trình chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch. Correa do Lago đã đình chỉ phiên họp toàn thể trong khi nước chủ tịch COP 30 tìm kiếm một giải pháp. Các quyết định đã được "thông qua" tại các COP không thể bị hủy bỏ. Tuy nhiên, Correa do Lago cho biết các quốc gia sẽ có thể thảo luận các vấn đề vào tháng 6 năm 2026 tại Bonn, Đức, tại các cuộc đàm phán khí hậu tạm thời do cơ quan khí hậu của Liên hợp quốc (UNFCCC) tổ chức hàng năm.
Theo Bộ trưởng Khí hậu Pháp Monique Barbut, sự can thiệp này đã vấp phải phản ứng gay gắt từ Ả Rập Xê Út và Nga, những nước đã phản đối việc bổ sung nội dung về nhiên liệu hóa thạch trong suốt hội nghị thượng đỉnh. Schneider cũng cho biết những lời kêu gọi về việc chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ các nước sản xuất dầu mỏ.
Colombia đã dẫn đầu các quốc gia khác trong việc kêu gọi loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch, và tuần này đã thông báo rằng họ sẽ đồng tổ chức các cuộc đàm phán về chủ đề này với Hà Lan vào tháng 4. Tuyên bố của họ tại COP 30 kêu gọi loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch đã được các quốc gia, bao gồm các nhà sản xuất hydrocarbon là Úc, Mexico và Đan Mạch, ký kết.
Nigeria, quốc gia sản xuất dầu mỏ lớn nhất châu Phi, đã đáp lại Colombia trong phiên họp toàn thể bế mạc rằng "không thể áp đặt một quá trình chuyển đổi thành công" và họ sẽ không ủng hộ bất cứ điều gì dẫn đến "sự suy thoái kinh tế đột ngột".
Các LDC không nhìn thấy tham vọng mà họ mong đợi ở Belem, Evans Njewa, Chủ tịch nhóm và Giám đốc Môi trường của Bộ Khí hậu Malawi, nói với Argus. Nhóm sẽ bắt đầu chuẩn bị cho Hội nghị COP 31 tại Thổ Nhĩ Kỳ và đặt mục tiêu đạt được các yêu cầu của mình tại Hội nghị COP 32, ông cho biết. Hội nghị COP 32 sẽ được tổ chức tại Ethiopia, một nước kém phát triển nhất.
Đánh đổi về thích ứng
Trong khi nhiều quốc gia thúc đẩy hành động mạnh mẽ hơn để giảm phát thải, các nước đang phát triển lại kêu gọi tăng cường tài chính cho thích ứng - điều chỉnh theo tác động của biến đổi khí hậu nếu có thể. Một số nước châu Âu bày tỏ lo ngại rằng nếu họ không đồng ý với văn bản này, một số quốc gia - bao gồm cả các nhà sản xuất dầu mỏ lớn - sẽ coi họ là những "kẻ cản trở" tài chính đối với các quốc gia đang phát triển nghèo hơn.
Quyết định Mutirao "kêu gọi nỗ lực tăng ít nhất gấp ba nguồn tài chính cho thích ứng vào năm 2035" - trong khuôn khổ quyết định COP 29. Quyết định này "kêu gọi các bên tham gia là các nước phát triển tăng cường cung cấp tài chính khí hậu chung cho thích ứng" cho các quốc gia đang phát triển.
Các quốc gia đã nhất trí tại COP 29 rằng các quốc gia phát triển sẽ cung cấp 300 tỷ đô la Mỹ/năm tài chính khí hậu cho các nước đang phát triển vào năm 2035. Tuy nhiên, tại Hội nghị COP 30, các nước đang phát triển, dẫn đầu là các LDC và các quốc đảo nhỏ đang phát triển (SID), đã thúc đẩy tăng gấp ba lần tài chính thích ứng lên 120 tỷ đô la Mỹ/năm vào năm 2030.
Về thương mại đơn phương, văn kiện Mutirao khẳng định rằng các quốc gia nên "hợp tác để thúc đẩy một hệ thống kinh tế quốc tế cởi mở và hỗ trợ, hướng tới tăng trưởng và phát triển kinh tế bền vững". Văn kiện cũng nêu rõ rằng "các biện pháp được thực hiện để chống biến đổi khí hậu, bao gồm cả các biện pháp đơn phương, không nên cấu thành một phương tiện phân biệt đối xử tùy tiện hoặc vô lý, hoặc một sự hạn chế trá hình đối với thương mại quốc tế".
Điều này có thể được một số quốc gia đang phát triển hoan nghênh. Một số quốc gia đã sử dụng các cuộc đàm phán về khí hậu để phản đối cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của EU.
Thư ký điều hành UNFCCC, Simon Stiell, thừa nhận những thách thức gay gắt dưới hình thức "vùng nước chính trị đầy sóng gió" mà tiến trình COP đã phải đối mặt trong năm nay. "Nhưng giữa những trở ngại chính trị dữ dội, 194 quốc gia đã kiên định đoàn kết - vững chắc ủng hộ hợp tác về khí hậu", Stiell nói.
Nguồn tin: xangdau.net
