Iraq, một trong những nhà sản xuất dầu mỏ lớn của OPEC, đã và đang giải quyết cuộc khủng hoảng năng lượng đang diễn ra, cuộc khủng hoảng đã khiến đất nước này rơi vào tình trạng thiếu điện vào tháng 8. Mặc dù là một trong những cường quốc dầu mỏ lớn nhất thế giới, nhiều năm bất ổn chính trị, việc quản lý ngân sách công yếu kém và sự lơ là đối với cơ sở hạ tầng năng lượng của đất nước đã dẫn đến cuộc khủng hoảng năng lượng trên toàn quốc, với tình trạng mất điện gần như xảy ra hàng ngày. Trong khi đó, các lệnh trừng phạt nghiêm ngặt hơn đối với ngành điện Iran đang giáng một đòn mạnh vào ngành điện của Iraq, cho thấy nhu cầu đầu tư vào sự độc lập năng lượng lâu dài hơn.
Iraq nắm giữ trữ lượng dầu thô đã được xác minh lớn thứ năm thế giới và là nhà sản xuất dầu lớn thứ hai trong OPEC sau Ả Rập Xê Út. Doanh thu xuất khẩu dầu thô đóng góp đáng kể cho nền kinh tế quốc gia, chiếm khoảng 90% tổng doanh thu của chính phủ Iraq vào năm 2023. Doanh thu từ dầu mỏ của Iraq đã giảm khoảng 22% trong giai đoạn 2022-2023 do giá dầu thô thấp hơn và sản lượng giảm sau khi OPEC+ cắt giảm sản lượng và gián đoạn nguồn cung ở miền bắc đất nước.
Sau cuộc bầu cử quốc hội vào tháng 10 năm 2021, Iraq mất khoảng một năm để thành lập một chính phủ đồng thuận, dẫn đến sự chậm trễ nghiêm trọng trong việc thông qua các luật quan trọng và ngân sách quốc gia, cũng như hạn chế tài chính cho các dự án năng lượng lớn. Vào thời điểm đó, hàng trăm người Iraq đã phản đối tình trạng mất điện và mất nước thường xuyên đang phải đối mặt trên khắp đất nước, và vào tháng 7 năm nay, nhiều cuộc biểu tình đã diễn ra do cuộc khủng hoảng năng lượng đang diễn ra.
Vào tháng 8, Iraq đã trải qua tình trạng mất điện toàn quốc do nhu cầu điện tăng đột biến trong bối cảnh nhiệt độ lên tới 50°C, khiến lưới điện quốc gia bị sập. Điện cuối cùng đã được khôi phục một ngày sau đó. Việc mất điện ngắn hạn là chuyện thường ngày, nhưng chúng thường kéo dài hàng giờ trong những mùa hè nóng nực ở Iraq, khiến người dân phải phụ thuộc vào máy phát điện diesel.
Cuộc khủng hoảng năng lượng của Iraq có phần bất ngờ khi xét đến sản lượng dầu mỏ cao và sự hiện diện dày đặc của các công ty nước ngoài trong lĩnh vực này. Nguyên nhân bắt nguồn từ nhiều năm bất ổn chính trị và sự quản lý yếu kém của ngành dầu mỏ, với tình trạng thiếu đầu tư nghiêm trọng vào lưới điện quốc gia kể từ cuộc xâm lược Iraq do Hoa Kỳ dẫn đầu năm 2003. Trong hai thập kỷ bất ổn chính trị, tham nhũng đã dẫn đến việc biển thủ công quỹ dành cho cơ sở hạ tầng năng lượng của Iraq, dẫn đến nhiều năm bị lãng quên.
Iraq phụ thuộc rất nhiều vào việc nhập khẩu khí đốt từ các nước khác để sản xuất điện, nhập khẩu 47% lượng khí đốt tiêu thụ từ nước láng giềng Iran vào năm 2023. Tuy nhiên, nguồn cung khí đốt của Iran đã không ổn định trong những năm gần đây do các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đối với năng lượng Iran, sự quản lý yếu kém của ngành năng lượng Iran và căng thẳng chính trị giữa hai quốc gia.
Mặc dù Iraq có quyền tiếp cận khí đốt, nhưng nước này chưa bao giờ phát triển ngành công nghiệp này, vì họ đốt bỏ khí tự nhiên từ các dự án dầu mỏ thay vì đầu tư vào việc thu hồi khí đốt để tái sử dụng. Điều này không chỉ góp phần gây hại cho môi trường mà còn làm mất đi một nguồn tài nguyên có giá trị tiềm năng.
Vào tháng 3, Hoa Kỳ, dưới thời chính quyền Trump, đã hủy bỏ quyền miễn trừ cho Iraq mua điện từ Iran vốn đã được cho phép trước đó. Điều này có nghĩa là Iraq không còn có thể mua điện từ Iran, vốn chiếm khoảng 3% nguồn cung cấp điện của Iraq. Tuy nhiên, Iraq vẫn có thể nhập khẩu khí đốt của Iran, nguồn năng lượng mà nước này phụ thuộc nhiều hơn. Điều này diễn ra sau nhiều năm chịu áp lực từ Hoa Kỳ, yêu cầu Iraq phải đa dạng hóa nguồn nhập khẩu năng lượng để giảm sự phụ thuộc vào Iran.
Một số người suy đoán rằng đây có thể là một động thái tích cực, bằng cách cuối cùng khuyến khích Iraq đầu tư nhiều hơn vào cơ sở hạ tầng năng lượng vốn bị lãng quên từ lâu của mình. Behnam Ben Taleblu, nghiên cứu viên cao cấp tại Quỹ Bảo vệ Dân chủ tại Washington, D.C., cho biết: "Iraq sẽ giành được độc lập về năng lượng, củng cố quyền lực của chính quyền trung ương, vốn đã bị Iran lợi dụng bằng nguồn năng lượng giá rẻ quá lâu." Taleblu nói thêm: "Vấn đề khó khăn hiện nay là đảm bảo Tehran không thể tiếp tục lợi dụng môi trường chính trị của Baghdad và chính phủ tìm ra các giải pháp năng lượng thay thế đáng tin cậy."
Tuy nhiên, điều này không thể giải quyết ngay lập tức cuộc khủng hoảng năng lượng của Iraq, ngay cả khi nó có thể thúc đẩy sự phát triển lâu dài. Hiện tại, lưới điện của Iraq chưa đến 28 GW, quá nhỏ so với một quốc gia có dân số 46 triệu người, với nhu cầu điện cao điểm khoảng 48 GW. Cần phải đầu tư nhiều hơn vào việc cải thiện và mở rộng mạng lưới truyền tải điện của đất nước, cũng như đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo để hỗ trợ đa dạng hóa năng lượng hơn nữa và tăng cường an ninh năng lượng dài hạn.
Một số dự án hiện đang được triển khai để cải thiện cơ sở hạ tầng năng lượng của Iraq. Năm 2023, TotalEnergies đã phê duyệt Dự án Tích hợp Tăng trưởng Khí đốt trị giá 27 tỷ đô la, nhằm mục đích thu hồi khí thải từ các hoạt động khai thác dầu mỏ của Iraq để sử dụng trong các nhà máy điện. Công ty Pháp này cũng có kế hoạch xây dựng một công viên năng lượng mặt trời công suất từ 1 đến 1,25 GW ở phía nam Iraq. Trong khi đó, vào năm 2025, Siemens Energy đã công bố kế hoạch phát triển công suất điện khí đốt lên đến 14 GW bằng cách sử dụng khí đốt của Iraq, bao gồm cả khí đồng hành từ quá trình đốt bỏ.
Nguồn tin: xangdau.net
