2.000 tá»· USD để “cai” dầu lá»­a là kế hoạch cải tổ quy mô và đầy tham vọng của Saudi Arabia cho giai Ä‘oạn 2030. Mục tiêu đề ra nhằm giảm bá»›t mức Ä‘á»™ lệ thuá»™c của nền kinh tế nÆ°á»›c này vào vàng Ä‘en.

Là má»™t quốc gia vá»›i 70% thu nhập và 40% tổng kim ngạch xuất khẩu có được nhờ dầu hỏa, khi giá dầu rÆ¡i xuống còn trên dÆ°á»›i 30USD/thùng, bá»™i chi ngân sách của Saudi Arabia tăng vọt lên 10 tá»· USD, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 15% GDP. Sau nhiều thập niên lệ thuá»™c vào dầu mỏ, Riyadh Ä‘ã ý thức đến lúc cần thích nghi vá»›i hoàn cảnh trong thế giá»›i mở rá»™ng và toàn cầu hóa, để tiếp tục là nền kinh tế số 1 trong số các nÆ°á»›c Arab. Theo thẩm định của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), GDP tại xứ dầu mỏ này trong 2016 còn giảm thêm 1,2% nữa sau khi Ä‘ã giảm 3,4% trong năm 2015. IMF cảnh báo, nếu cứ khoanh tay ngồi nhìn, chỉ 5 năm nữa Saudi Arabia sẽ thiếu hụt thanh khoản.

Trong bối cảnh Ä‘ó, Saudi Arabia Ä‘ã Ä‘Æ°a ra kế hoạch phát triển cho giai Ä‘oạn 15 năm tá»›i. Riyadh phác họa má»™t số hÆ°á»›ng phát triển nhÆ°: Thứ nhất, đẩy mạnh ngành năng lượng, chủ yếu là khí đốt và năng lượng tái tạo. Thứ hai, ngành công nghệ khai thác khoáng sản. Thứ ba, công nghiệp trong Ä‘ó bao gồm công nghệ quốc phòng, kỹ thuật số và sau cùng là đẩy mạnh đầu tÆ° trong ngành giáo dục. Câu hỏi là chi phí ở Ä‘âu để phục vụ kế hoạch chuyển đổi mô hình kinh tế của Saudi Arabia? Chuyên gia dầu mỏ Francis Perrin, của Tạp chí Dầu khí Arab, Ä‘ã nêu lên nghịch lý Ä‘ó là dùng tiền bán dầu lá»­a để “cai” dầu lá»­a. TrÆ°á»›c hết, chính phủ Saudi Arabia lần đầu tiên thông báo tÆ° hữu hóa 5% cổ phần của Tập Ä‘oàn Dầu khí quốc gia Saudi Aramco để thành lập má»™t quỹ đầu tÆ° của nhà nÆ°á»›c trị giá 2.000 tá»· USD. Quỹ này được sá»­ dụng để tìm hÆ°á»›ng phát triển má»›i cho nền kinh tế quốc gia, Ä‘a dạng hóa các hoạt Ä‘á»™ng kinh tế và nhất là giảm bá»›t mức Ä‘á»™ lệ thuá»™c vào dầu hỏa.

Nói về kế hoạch chuyển đổi của Saudi Arabia, ông Perrin nhận định 15 năm là quãng thời gian vừa quá ngắn mà lại cÅ©ng quá dài. Quá ngắn để chuyển từ má»™t mô hình kinh tế chủ yếu dá»±a vào dầu mỏ, Ä‘ã vận hành ngót 1 thế ká»· nay, sang má»™t mô hình khác. Và cÅ©ng khá dài và nhiều bất ngờ có thể xảy tá»›i. NhÆ°ng rõ ràng đến năm 2030, Saudi Arabia vẫn sẽ tiếp tục là má»™t quốc gia sản xuất và xuất khẩu dầu mỏ hàng đầu thế giá»›i. Việc “cai” dầu lá»­a thá»±c chất chỉ giảm bá»›t mức Ä‘á»™ lệ thuá»™c vào nguồn năng lượng này. Điều Ä‘ó có nghÄ©a dầu lá»­a sẽ có má»™t vị trí hẹp hÆ¡n so vá»›i hiện nay trong cán cân thÆ°Æ¡ng mại, trong ngân sách nhà nÆ°á»›c và cả GDP của Saudi Arabia.

Nhân viên vận hành đường ống dẫn dầu của Tập Ä‘oàn Saudi Aramco.

Trong khi Ä‘ó, theo quan Ä‘iểm của Chủ tịch Trung tâm Dầu khí CHNC Jean-Louis Schilansky, đối vá»›i Saudi Arabia trong chiến lược chuyển mình này, nói thì dá»… nhÆ°ng làm rất khó. Bởi Saudi Arabia là nguồn xuất khẩu dầu số 1 của thế giá»›i và má»—i ngày thu về 300 triệu USD. Lượng dầu Saudi Arabia xuất khẩu ra thế giá»›i cao gấp 5 lần so vá»›i nhu cầu của Pháp. Saudi Arabia sẽ khó giảm mức Ä‘á»™ lệ thuá»™c vào vàng Ä‘en.
Má»™t số chuyên gia khác cho rằng kế hoạch cải tổ sâu rá»™ng kinh tế Saudi Arabia không dá»… thay đổi bá»™ mặt kinh tế của quốc gia 30 triệu dân này. Lại càng không dá»… cải tổ má»™t lÄ©nh vá»±c liên quan trá»±c tiếp đến công việc làm của 61.000 nhân viên, bảo đảm đến 90% ngân sách nhà nÆ°á»›c, bầu sữa tại má»™t vÆ°Æ¡ng quốc có tá»›i 90% người lao Ä‘á»™ng là công nhân viên chức. Chính sách cải tổ trên còn có thể gặp nhiều chống đối, nhất là khi dân chúng sẽ phải trả giá xăng dầu đắt đỏ hÆ¡n. Công cuá»™c cải tổ sẽ Ä‘em lại nhiều căng thẳng và thách thức trong xã há»™i.

Nguồn tin: Saigondautu