Trong khi một số chính phủ đặt mục tiêu chống biến đổi khí hậu bằng cách chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch sang theo đuổi quá trình chuyển đổi xanh, nhiều chính phủ đang xem xét lại một nguồn năng lượng bị bỏ quên từ lâu - năng lượng hạt nhân. Năng lượng hạt nhân đã đứng đầu chương trình nghị sự năng lượng của nhiều quốc gia trong nhiều thập kỷ trước khi một vài thảm họa hạt nhân đáng chú ý làm thay đổi nhận thức của công chúng về nguồn năng lượng sạch, và một số chính phủ đã dừng phát triển trong nhiều năm. Hiện nay, khi các nghiên cứu cho thấy điện hạt nhân là một trong những dạng năng lượng an toàn nhất, miễn là các cơ chế giám sát chặt chẽ được áp dụng, chúng ta đang chứng kiến sự hồi sinh của nguồn năng lượng sạch này. Tuy nhiên, một trong những hạn chế lớn đối với việc triển khai là chi phí phát triển dự án cao.
Các nhà máy điện hạt nhân có chi phí vận hành tương đối thấp, nhưng chi phí xây dựng một nhà máy và lò phản ứng mới lại cực kỳ cao, lên tới hàng tỷ đô la. Nhiều chính phủ đang tài trợ cho việc phát triển các cơ sở năng lượng hạt nhân thông qua quan hệ đối tác công tư để giảm bớt gánh nặng tài chính cho nhà nước. Ngoài ra, các nhà đầu tư tư nhân thường sẵn sàng tài trợ cho các dự án hạt nhân có sự hậu thuẫn về mặt chính trị và tài chính của chính phủ như một sự đảm bảo.
Trong năm qua, một số công ty công nghệ đã ký kết thỏa thuận với các công ty hạt nhân để tiếp cận một lượng lớn điện hạt nhân khi các dự án đi vào hoạt động, vì họ đặt mục tiêu tìm ra một phương pháp sạch hơn để cung cấp năng lượng cho các công nghệ tiên tiến, chẳng hạn như trung tâm dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI). Việc triển khai rộng rãi các công nghệ này dự kiến sẽ thúc đẩy đáng kể nhu cầu năng lượng của thế giới trong những thập kỷ tới, và các chính phủ đang ngày càng chuyển gánh nặng sang các công ty công nghệ trong việc tìm kiếm các nguồn năng lượng sạch để cung cấp năng lượng cho hoạt động của họ thay vì dựa vào lưới điện hiện có.
Vào tháng 9, đại diện từ một số công ty năng lượng hạt nhân và uranium lớn nhất thế giới, cũng như các chuyên gia và nhà đầu tư hạt nhân, đã gặp nhau tại hội nghị chuyên đề thường niên của Hiệp hội Hạt nhân Thế giới (WNA) để thảo luận về tiềm năng đầu tư hạt nhân, với khoản đầu tư vào chuỗi giá trị hạt nhân dự kiến sẽ tăng từ 1,5 nghìn tỷ đô la vào năm 2024 lên 2,2 nghìn tỷ đô la vào năm 2050, theo Morgan Stanley.
Nhiều nhà đầu tư còn do dự đầu tư vào năng lượng hạt nhân do những bất ổn liên quan đến việc phát triển dự án. Việc xây dựng các nhà máy điện hạt nhân và lò phản ứng mới cực kỳ phức tạp, và các dự án thường có thể vượt ngân sách và mất nhiều năm hơn dự kiến để xây dựng, như đã thấy với nhà máy điện hạt nhân Sizewell C của EDF tại Vương quốc Anh. Chi phí xây dựng Sizewell C đã tăng gần gấp đôi lên 51,9 tỷ đô la kể từ khi được đề xuất lần đầu, điều này sẽ dẫn đến hóa đơn cao hơn cho người tiêu dùng. Nguyên nhân chủ yếu là do việc thiếu hụt xây dựng điện hạt nhân trong những thập kỷ gần đây, khiến chi phí phát triển dự án mới tăng cao so với các quốc gia như Trung Quốc, nơi các dự án thường được hoàn thành đúng tiến độ và trong phạm vi ngân sách.
Một nhà đầu tư, Arfa Karani, đã nhấn mạnh sự thay đổi trong môi trường đầu tư điện hạt nhân trong những năm gần đây. Bà giải thích cách chính phủ Anh đã áp dụng một cách tiếp cận thực tế hơn để hỗ trợ các công ty khởi nghiệp về điện hạt nhân và công nghệ liên quan trong việc thu hút nhà đầu tư. "Quy định phải tự tìm ra giải pháp. Vấn đề không còn là chúng ta lấy vốn từ đâu nữa? ...bởi vì giờ đây đột nhiên nó đã trở thành vấn đề an ninh quốc gia, quyền lực toàn cầu và sự thống trị toàn cầu", Karani nói. "Tất cả những vấn đề nan giải bỗng chốc trở nên có thể giải quyết được, điều này rất đáng mừng cho ngành điện hạt nhân”, bà nói thêm.
Ấn phẩm năm 2025 của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) “Con đường đến Kỷ nguyên Mới cho Năng lượng Hạt nhân” khám phá những chính sách, dự án, khoản đầu tư và tiến bộ công nghệ mới thúc đẩy sự phát triển của điện hạt nhân mới. Báo cáo cho thấy, trong kịch bản tăng trưởng nhanh, đầu tư hàng năm sẽ cần tăng gấp đôi lên 120 tỷ đô la vào năm 2030. Điều này có nghĩa là việc triển khai các dự án điện hạt nhân mới không thể chỉ dựa vào tài chính công. IEA nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giảm chi phí tài chính và thu hút vốn tư nhân vào lĩnh vực điện hạt nhân.
Giám đốc Điều hành IEA Fatih Birol nhấn mạnh rằng “các chính phủ và ngành công nghiệp vẫn phải vượt qua một số rào cản đáng kể trên con đường hướng tới kỷ nguyên mới cho năng lượng hạt nhân, bắt đầu bằng việc triển khai các dự án mới đúng thời hạn và đúng ngân sách – mà còn về mặt tài chính và chuỗi cung ứng.”
IEA cũng cho rằng việc đưa vào sử dụng các lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) có thể giúp giảm chi phí và với sự hỗ trợ phù hợp, các công trình SMR có thể đạt 80 GW vào năm 2040, chiếm 10% tổng công suất điện hạt nhân toàn cầu. Tuy nhiên, báo cáo cho biết sự thành công của công nghệ và tốc độ áp dụng sẽ phụ thuộc vào khả năng của ngành công nghiệp trong việc giảm chi phí vào năm 2040 xuống mức tương đương với các dự án thủy điện quy mô lớn và điện gió ngoài khơi.
Với sự hỗ trợ từ một số chính quyền tiểu bang, chúng ta có thể kỳ vọng sẽ chứng kiến sự triển khai rộng rãi công suất điện hạt nhân trong những thập kỷ tới. Tuy nhiên, mức độ tăng trưởng công suất sẽ phụ thuộc phần lớn vào lượng vốn tư nhân mà chính phủ có thể thu hút vào thị trường điện hạt nhân thông qua việc ban hành các chính sách và quy định thuận lợi, cũng như việc đầu tư công vào các dự án mới.
Nguồn tin: xangdau.net
