Mỹ muốn xuất khẩu dầu của Iran giảm xuống mức 0, theo một tuyên bố gần đây của Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton.
Câu hỏi đặt ra là: liệu Mỹ có thể hoãn lại việc này?
Sức ép đối với các khách hàng của Iran kể từ tháng 5, để cắt giảm việc mua dầu của Iran và cho nhà sản xuất dầu, lớn thứ ba của OPEC, ra khỏi thị trường dầu mỏ thế giới. Hoa Kỳ đang tái áp đặt các biện pháp trừng phạt lên Iran sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2015 và đã đe doạ các biện pháp trừng phạt phụ đối với bất kỳ quốc gia nào tiếp tục mua dầu từ Iran.
Chiến dịch này đã chứng minh tính hiệu quả cho đến nay. Trong nửa đầu tháng 8, xuất khẩu dầu của Iran giảm 600.000 thùng/ngày, từ 2,32 triệu thùng/ngày xuống 1,68 triệu thùng/ngày. Xuất khẩu của Iran đã và đang giảm trong cả năm, và chạm mức thấp nhất trong bốn tháng vào tháng Bảy, trước khi lao dốc thực sự trong tháng Tám.
Các khách hàng lớn, trong đó có Hàn Quốc, đã tạm ngưng nhập khẩu. Trung Quốc, mặc dù có vẻ ương bướng khi đối mặt với những thách thức của Mỹ, nhưng cũng đã giảm bớt lượng thu mua của mình. Tuy Trung Quốc không đưa ra dấu hiệu cho thấy rằng nó sẽ tuân thủ chỉ thị của Mỹ nhưng các bản tin chỉ ra rằng ít nhất họ cũng sẵn lòng không tăng thu mua dầu của Iran sau khi lệnh trừng phạt được áp đặt lại vào ngày 4 tháng 11.
Nhưng sự cắt giảm lớn là từ Ấn Độ, nước nhập khẩu lớn thứ hai của Iran, nước này đã giảm lượng dầu mua của Iran từ 706,452 thùng/ngày xuống còn 203.938 thùng/ngày trong giai đoạn từ ngày 1-16 tháng Tám.
Ấn Độ đã và đang cố gắng giữ lập trường trung gian giữa Hoa Kỳ và Iran, nghĩa là vừa tuân thủ lệnh trừng phạt mới trong khi vẫn duy trì tiếp cận với việc nhập khẩu dầu và khí đốt giá rẻ của Iran. Ấn Độ nhập khẩu 80% nhu cầu năng lượng của mình và Iran là nhà cung cấp lớn thứ ba. Liên kết thương mại giữa Tehran và New Delhi đã tăng cường trong vài năm qua, nhưng hiện nay Ấn Độ đang phải đối mặt với áp lực đáng kể để cắt đứt quan hệ với Iran khi Mỹ tìm cách giảm xuất khẩu dầu của Iran về 0. Iran đã cung cấp bảo hiểm hàng hóa và tự do sử dụng tàu chở dầu của Iran đến Ấn Độ như một cách để lôi kéo nước này tiếp tục mua dầu.
Nếu Ấn Độ tuân thủ các biện pháp trừng phạt của Hoa Kỳ, xuất khẩu dầu của Iran sẽ giảm xuống còn khoảng 1,5 triệu thùng/ngày. Các báo cáo cho thấy Ấn Độ không muốn cắt giảm hoàn toàn việc mua dầu của mình, và giống như Trung Quốc, Ấn Độ sẽ tiếp tục mua dầu của Iran. Nhưng Ấn Độ có thể chuyển sang các nguồn cung ứng mới, trong đó có dầu thô Mỹ, tạo nên sự khác biệt. Nhập khẩu dầu từ Mỹ tới Ấn Độ đã tăng đều đặn, đạt 264.000 thùng/ngày vào tháng 5 năm 2018, theo số liệu của EIA.
Trong khi Trung Quốc có một số lý do địa chính trị để phản đối Hoa Kỳ, trong đó có cuộc chiến thương mại đang diễn ra và cuộc chiến thuế quan với chính quyền Trump, thì Ấn Độ cần duy trì mối quan hệ với hệ thống tài chính của Mỹ và không thể mạo hiểm tự cô lập mình. Đối mặt với sự thiếu hụt hàng nhập khẩu do sự sụp đổ trong sản xuất của Venezuela, Ấn Độ sẽ khó có thể thay thế tất cả nguồn cung từ Iran, và có thể xin miễn trừ nếu nó giảm nhập khẩu dầu của Iran xuống bớt 50%.
Thổ Nhĩ Kỳ, một nước nhập khẩu quan trọng khác của dầu thô Iran, đã giảm mạnh lượng mua vào hồi tháng 6 năm ngoái: cụ thể, nhập khẩu từ Iran giảm từ 262.225 thùng/ngày xuống 81.075 thùng/ngày từ tháng 5 tới tháng 6. Nó tạo nên sự khác biệt khi nhập khẩu từ Iraq và Nga.
Thổ Nhĩ Kỳ được dự báo sẽ đi theo sự dẫn dắt của Mỹ, nhưng sự rạn nứt ngoại giao gần đây với chính quyền Trump và một nền kinh tế đang chững lại có thể khuyến khích Ankara duy trì sự tiếp cận với dầu của Iran, với giá rẻ. Iran là một nguồn cung cấp dầu chính cho Thổ Nhĩ Kỳ, giống như Ấn Độ nước này phụ thuộc rất nhiều vào nhập khẩu năng lượng: trong sáu tháng đầu năm 2018, Iran cung cấp 49% lượng dầu nhập khẩu cho Thổ Nhĩ Kỳ.
Trong 16 ngày đầu tháng 8, lượng dầu của Iran đến châu Âu tăng từ 465.450 thùng/ngày lên 631.814 thùng/ngày. Các báo cáo đã chỉ ra rằng lượng mua ở châu Âu sẽ giảm mạnh trong mùa hè này, khi các nhà nhập khẩu né Iran để tránh các lệnh trừng phạt phụ của Hoa Kỳ. Cùng với Ấn Độ, châu Âu đã đóng góp nhiều nhất cho sự hồi sinh trong xuất khẩu dầu của Iran sau khi lệnh cấm vận được dỡ bỏ vào tháng 1/2016. Sức mua giảm xuống còn khoảng 415.000 thùng/ngày vào đầu năm nay, trước khi tăng trở lại vào tháng Tám.
EU đã thể hiện không sẵn lòng hòa hợp với chính sách của chính quyền Trump. EU đã cố gắng duy trì thỏa thuận hạt nhân tháng 7 năm 2015 được giữ lại và hy vọng sẽ duy trì quan hệ thương mại với Iran ngay cả khi các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ có hiệu lực.
Nhưng trong khi chính phủ châu Âu phản đối chiến dịch của Mỹ để cô lập Iran, các nhà máy lọc dầu châu Âu đã bắt đầu giảm lượng mua vào đầu mùa hè này. Các công ty năng lượng châu Âu như Total SA đã rút việc đầu tư vào Iran, và mặc dù sự hợp tác của châu Âu với các lệnh trừng phạt sẽ không ở cùng mức như năm 2012-2015 (khi cả EU và Mỹ đều ủng hộ việc áp đặt lệnh trừng phạt), nhưng nó có thể chứng minh là đủ mạnh để cắt giảm việc mua dầu từ Iran của châu Âu.
Một lần nữa, câu hỏi đặt ra là: liệu Hoa Kỳ có thành công trong việc đẩy xuất khẩu của Iran về zero hay không?" Có lẽ là không, dù là sắp đến rồi. Nếu nhập khẩu của Trung Quốc giữ ổn định, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ giảm bớt 50% so với mức tiền cấm vận và châu Âu cắt giảm tương tự, thì xuất khẩu của Iran sẽ giảm xuống còn dưới 1 triệu thùng/ngày. Sản lượng sẽ được chuyển hướng sang kho chứa nổi, như trong giai đoạn 2012-2015, nhưng thu nhập từ xuất khẩu dầu của Iran sẽ bị suy giảm đáng kể. Việc tăng giá có thể giảm bớt một số thiệt hại, nhưng tác động đến hệ thống kinh tế vốn đã không vững của Iran sẽ là nghiêm trọng.
Nguồn tin: xangdau.net
