Theo những nguồn tin thân cận với các cuộc đàm phán ở Benghazi và Ankara, quốc hội miền Đông Libya đang chuẩn bị phê duyệt một hiệp ước hàng hải năm 2019, cho phép Thổ Nhĩ Kỳ thăm dò dầu khí ở vùng biển Libya. Họ cho biết hầu hết các trở ngại đối với thỏa thuận đã được giải quyết, một sự thay đổi đáng kể đối với miền Đông - vốn từ lâu đã liên kết với Quân đội Quốc gia Libya của chỉ huy Khalifa Haftar và trong lịch sử phản đối sự can dự của Thổ Nhĩ Kỳ. Tripoli, vốn đã duy trì mối quan hệ gắn bó với Ankara, ủng hộ thỏa thuận này.
Nếu được phê chuẩn, các tàu khảo sát và khoan của Thổ Nhĩ Kỳ có thể bắt đầu hoạt động trong hành lang giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Crete, củng cố các yêu sách của Ankara ở phía đông Địa Trung Hải và có khả năng làm trầm trọng thêm các tranh chấp với Hy Lạp và Síp. Cuộc bỏ phiếu sắp diễn ra sau một giai đoạn hòa hoãn thận trọng giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Haftar: một tàu hộ tống hải quân Thổ Nhĩ Kỳ, TCG Könalöda, đang ghé thăm Benghazi; Ankara đang cân nhắc hỗ trợ huấn luyện quân sự; và con trai của Haftar, Saddam, đã gặp gỡ lãnh đạo quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng Tư. Thổ Nhĩ Kỳ cũng mong muốn khôi phục hàng tỷ đô la trong các hợp đồng xây dựng bị đình trệ và đã khởi động lại các chuyến bay thẳng đến Benghazi, trong khi các nhà thầu lớn của Thổ Nhĩ Kỳ đang tìm kiếm cơ hội tái thiết và sản xuất vật liệu ở phía đông. Chính quyền miền Đông ngày càng coi thỏa thuận này là một cách để thu hút đầu tư.
Động thái hàng hải này diễn ra khi ngành năng lượng của Libya lấy lại đà tăng trưởng. Vào ngày 19 tháng 8, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia (NOC) đã báo cáo sản lượng hơn 1,38 triệu thùng dầu thô trong 24 giờ trước đó, cộng với khoảng 50.000 thùng/ngày khí ngưng tụ và 2,48 bcf khí đốt tự nhiên, khẳng định lại sự tập trung của tập đoàn vào sự ổn định sản lượng, nguồn cung trong nước và nghĩa vụ xuất khẩu. Sản lượng đạt mức cao nhất trong 12 năm là khoảng 1,23 triệu thùng/ngày vào tháng 5 bất chấp các cuộc đụng độ định kỳ xung quanh Tripoli, và NOC đặt mục tiêu đạt 2 triệu thùng/ngày vào năm 2028 thông qua việc mở rộng công suất và cơ sở hạ tầng vững chắc hơn. Libya đã khởi động các gói thầu khai thác mỏ đầu tiên sau 17 năm vào tháng 3, thu hút hơn 400 hồ sơ dự thầu trên 22 lô, và ExxonMobil đã ký một Biên bản ghi nhớ trong tháng này để đánh giá các lô ngoài khơi bờ biển tây bắc và lưu vực Sirte - những tín hiệu cho thấy sự quan tâm trở lại của nước ngoài. Các thùng dầu nhẹ, hàm lượng lưu huỳnh thấp của Libya vẫn được đánh giá cao, với trữ lượng dẫn đầu châu Phi và xếp thứ chín toàn cầu.
Xét về khu vực, tiềm năng thăm dò của Thổ Nhĩ Kỳ nhấn mạnh sự thay đổi địa chính trị. Trong bối cảnh Nga đang bận rộn với vấn đề Ukraine, Washington và London đang nỗ lực củng cố ảnh hưởng trên khắp Trung Đông và Bắc Phi, ủng hộ sự ổn định kinh tế gắn liền với phát triển năng lượng ở các quốc gia như Syria và Libya. Tại Libya, BP và Shell gần đây đã ký các khung thỏa thuận với NOC để đánh giá việc tái khai thác các mỏ dầu lớn trên bờ và các tài sản khác, trong khi thỏa thuận Mellitah Oil & Gas-Hill International đặt mục tiêu nâng sản lượng khí đốt từ năm 2026. Những động thái này - cùng với sự tham gia của Hoa Kỳ và châu Âu - khiến các đối thủ khó có thể tái khẳng định vị thế thống trị.
Tuy nhiên, hồ sơ hàng hải vẫn còn nhiều tranh cãi. Hồi tháng 5, Hy Lạp đã đấu thầu các lô thăm dò ở phía nam đảo Crete, chồng lấn với vùng biển mà Libya tuyên bố chủ quyền; Liên minh Châu Âu lập luận rằng thỏa thuận Libya-Thổ Nhĩ Kỳ đang được đề xuất này vi phạm quyền của quốc gia thứ ba và xung đột với Luật Biển của Liên Hợp Quốc. Đối với Libya, thách thức trước mắt là tính liên tục của hoạt động: bảo vệ các mỏ và cảng xuất khẩu, đảm bảo điện và nước cho các hoạt động thượng nguồn, và kiểm soát các tranh chấp về doanh thu giữa các phe phái. Nếu sự ổn định được duy trì và các khoản đầu tư theo kế hoạch được tiến hành, Libya có thể bổ sung thêm nguồn cung đáng kể khi nguồn cung toàn cầu dự kiến sẽ nới lỏng vào cuối năm 2025-2026—trong khi các chiến dịch ngoài khơi tiềm năng của Ankara sẽ làm tăng thêm sự phức tạp cho bản đồ năng lượng phía đông Địa Trung Hải.
Nguồn tin: xangdau.net
