Ngành công nghiệp dầu mỏ của Ecuador đang rơi vào vòng xoáy tử thần. Hàng thập kỷ tham nhũng, đầu tư tư nhân suy giảm, cơ sở hạ tầng bị xuống cấp và các thảm họa môi trường đang đè nặng lên sản lượng và tăng trưởng dự trữ. Các vụ tràn dầu gây thiệt hại cho môi trường là chuyện thường xuyên xảy ra, với bằng chứng cho thấy chính quyền quốc gia ở Quito đang không ngăn chặn được những vụ việc gây thiệt hại này. Cam kết của Tổng thống Daniel Noboa trong việc khôi phục ngành dầu mỏ, vốn đóng vai trò quan trọng về mặt kinh tế, có nguy cơ gây ô nhiễm nghiêm trọng, đặc biệt là khi bạo lực liên quan đến cocaine đang làm ảnh hưởng đến chính phủ của ông. Chính phủ Ecuador đã nhiều lần chứng minh rằng họ không có khả năng bảo vệ các khu vực sinh thái nhạy cảm, chẳng hạn như Amazon.
Dữ liệu từ Bộ Mỏ và Năng lượng Ecuador cho thấy vào cuối tháng 9 năm 2025, quốc gia vùng Andes này đã khai thác 468.729 thùng dầu thô mỗi ngày. Con số này giảm 1,2% so với tháng trước và giảm 5,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Đáng báo động là, đối với nền kinh tế phụ thuộc vào dầu mỏ của Ecuador, con số này thấp hơn so với cùng kỳ năm 2020 khi sản lượng dầu mỏ sụt giảm do lệnh phong tỏa do đại dịch của chính phủ và giá dầu giảm mạnh.
Những con số sản lượng này cho thấy sự suy giảm mang tính hệ thống về sản lượng hydrocarbon của Ecuador trong thập kỷ qua, tính đến chín tháng đầu năm 2025. Ecuador đã khai thác trung bình 465.369 thùng mỗi ngày, ngoài việc là sản lượng dầu mỏ thấp nhất kể từ năm 2002, còn giảm 14% so với sản lượng 543.095 thùng mỗi ngày của năm 2015. Mặc dù việc thiếu đầu tư sau một thập kỷ can thiệp mạnh tay của chính phủ đã ngăn cản các nhà đầu tư tư nhân, gây áp lực lên sản lượng, nhưng việc đường ống thường xuyên bị gián đoạn, với các vụ vỡ và tràn dầu thường xuyên, là nguyên nhân dẫn đến sự suy giảm này.
Sự cố gián đoạn mới nhất ảnh hưởng đến sản lượng dầu của Ecuador là việc đóng cửa Đường ống dẫn dầu xuyên Ecuador (SOTE) do nhà nước sở hữu từ ngày 2 tháng 7 năm 2025 đến ngày 17 tháng 7 năm 2025, do nguy cơ vỡ và rò rỉ do xói mòn ngược dòng. Đường ống dẫn dầu Oleoducto de Crudos Pesados (OCP) cũng bị đóng cửa vì những lý do tương tự. Petroecuador đã tuyên bố tình trạng bất khả kháng đối với tất cả các hoạt động, bao gồm xuất khẩu dầu thô. Đây là một sự việc phổ biến đã xảy ra thường xuyên hơn kể từ khi đập thủy điện Coca Codo Sinclair trên sông Coca hoàn thành vào năm 2016. Công trình thủy điện này đã gây ra tình trạng xói mòn ngược dòng nghiêm trọng dọc theo sông Coca, dẫn đến sự sụp đổ của thác San Rafael - thác nước cao nhất Ecuador - vào năm 2020.
Đường ống SOTE dài 500 km, công suất 360.000 thùng/ngày, được đưa vào sử dụng năm 1972, thường xuyên bị đóng cửa do nguy cơ lở đất và xói mòn ngược dòng, đặc biệt là trong các cơn bão. Những sự cố này có thể làm vỡ đường ống cũ kỹ, nối các mỏ dầu ở Amazon của Ecuador với cảng Esmeraldas ở Thái Bình Dương, nơi cũng là nơi có nhà máy lọc dầu lớn nhất nước này. Đường ống SOTE vận chuyển khoảng 60% tổng lượng dầu được xuất khẩu từ Amazon của Ecuador.
Công ty dầu khí quốc gia Ecuador, Petroecuador, chủ sở hữu đường ống, dường như đã không làm gì nhiều để khắc phục các vấn đề ảnh hưởng đến hoạt động của SOTE. Điều này diễn ra bất chấp thiệt hại đáng kể về môi trường do ít nhất 75 vụ tràn dầu từ 77 vụ vỡ đường ống kể từ khi đường ống bắt đầu hoạt động vào năm 1972. Vụ tràn dầu lớn nhất từ đường ống lên tới hơn 65.000 thùng dầu thô, xảy ra vào tháng 4 năm 1974. Tiếp theo là hai vụ tràn dầu lớn khác với 48.498 thùng vào năm 1977 và 57.161 thùng vào năm 1987. Theo ước tính, kể từ khi đường ống SOTE đi vào hoạt động, nó đã làm tràn ít nhất 742.000 thùng dầu thô ra môi trường xung quanh, trong đso có sông Coca, chảy vào Napo, một nhánh của sông Amazon.
Mặc dù số vụ tràn dầu nghiêm trọng đã giảm kể từ đầu thế kỷ 21, nhưng vẫn còn 15 vụ tương tự. Vụ tràn dầu mới nhất từ đường ống SOTE là vụ tràn dầu tồi tệ nhất xảy ra trong hơn hai thập kỷ và là một trong những sự cố môi trường nghiêm trọng nhất do ngành công nghiệp dầu mỏ Ecuador gây ra trong những năm gần đây. Vào ngày 13 tháng 3 năm 2025, theo lời kể của các nhân chứng, một mạch dầu phun trào từ đường ống SOTE trong nhiều giờ. Hơn 25.000 thùng dầu thô đã tràn vào sông Esmeraldas, gây ô nhiễm đất nông nghiệp, nguồn nước và các khu bảo tồn động vật hoang dã gần đó.
Vụ tràn dầu lớn đến mức nó đã chảy 80 km về phía hạ lưu sông hướng ra Thái Bình Dương, ảnh hưởng trực tiếp đến 111.000 người khi gây tổn hại đến sức khỏe, phá hủy nhà cửa và làm ô nhiễm mùa màng. 500.000 cư dân khác bị ảnh hưởng gián tiếp bởi vụ tràn dầu, làm ô nhiễm nguồn nước uống và thực phẩm, khiến các cộng đồng không có nước sạch trong gần 2 tuần. Hơn 60.000 mẫu Anh đất nông nghiệp đã bị ô nhiễm, và ít nhất 100.000 động vật đã bị thương hoặc chết do sự cố tràn dầu.
Ban đầu, Petroecuador đổ lỗi cho những cơn bão lớn gây ra lở đất làm vỡ đường ống, nhưng vài ngày sau, Bộ Năng lượng và Mỏ Ecuador và Petroecuador đã thay đổi câu chuyện, đổ lỗi cho hành vi phá hoại. Mặc dù có tiền lệ các cộng đồng bản địa địa phương phá hoại hoạt động công nghiệp ở Amazon của Ecuador, nhưng thật khó tin rằng họ lại cố tình gây ra một sự cố tai hại như vậy. Các hành vi phá hoại trước đây chỉ đơn thuần là phá hoại các trạm bơm và phong tỏa các lô dầu để cản trở các chuyến hàng dầu mỏ thay vì thải ra một lượng lớn dầu thô độc hại vào môi trường địa phương.
Như dữ liệu lịch sử và các sự kiện gần đây đã chứng minh, đường ống SOTE là một rủi ro môi trường lớn với lịch sử lâu dài về các vụ tràn dầu đáng kể. Tuy nhiên, công ty dầu khí quốc gia Petroecuador của Ecuador đã thực hiện rất ít, nếu có, các biện pháp thiết thực để giảm thiểu nguy cơ vỡ đường ống và các vụ tràn dầu sau đó. Cũng có những cáo buộc rằng công ty do nhà nước kiểm soát, thuộc sở hữu 100% của chính phủ Ecuador, đã nhiều lần không khắc phục hiệu quả các sự cố tràn dầu. Điều này đồng nghĩa với việc một lượng lớn chất thải hydrocarbon tiếp tục gây ô nhiễm các tuyến đường thủy, đặc biệt là sông Coca, làm ô nhiễm nguồn nước uống và thực phẩm địa phương.
Những sự kiện này, cùng với lịch sử thường xuyên xảy ra các vụ tràn dầu và các sự cố gây hại môi trường khác ở vùng Amazon của Ecuador, đang gây ra sự phẫn nộ và căm ghét đáng kể trong cộng đồng địa phương. Điều này càng trầm trọng hơn khi Quito không sử dụng lợi nhuận từ dầu mỏ để cung cấp cơ sở hạ tầng đầy đủ cho khu vực, mặc dù ít nhất 80% tổng sản lượng dầu mỏ được sản xuất tại các tỉnh Amazon của Ecuador. Kế hoạch của Tổng thống Noboa nhằm phục hồi ngành công nghiệp quan trọng về kinh tế, với dầu mỏ là mặt hàng xuất khẩu lớn nhất của Ecuador, đang vấp phải sự phản đối quyết liệt.
Có nhiều lo ngại rằng việc Bộ Năng lượng đấu giá 49 dự án hydrocarbon, trị giá 47 tỷ đô la, sẽ dẫn đến sự suy thoái môi trường nghiêm trọng hơn nữa ở vùng Amazon nhạy cảm về mặt sinh thái. Đặc biệt, với việc Tổng thống Noboa bỏ Bộ Môi trường Ecuador và sáp nhập các chức năng của bộ này vào Bộ Mỏ và Năng lượng. Cũng có những lo ngại rằng cam kết gần đây của Quito về việc tăng cường sở hữu tư nhân đối với các dự án hydrocarbon sẽ làm suy yếu thêm các biện pháp bảo vệ môi trường hiện có khi chính phủ tìm cách thúc đẩy đầu tư nước ngoài.
Nguồn tin: xangdau.net
