Tối thứ Ba tuần trước, Tổng thống Donald Trump đã đăng một thông điệp gây chú ý trên Truth Social, kêu gọi “phong tỏa toàn diện và triệt để” tất cả các tàu chở dầu bị trừng phạt khi ra vào Venezuela. Trong bài đăng, Trump lấy lý do đánh cắp tài sản, khủng bố và buôn người, và khẳng định rằng Venezuela nên được coi là một tổ chức khủng bố nước ngoài.

Tuyên bố này ngay lập tức gây hoang mang trên thị trường năng lượng và truyền thông chính trị. Trump không đưa ra chi tiết nào về cách thức thực thi lệnh phong tỏa như vậy, dựa trên thẩm quyền pháp lý nào, hay liệu quân đội Mỹ có tham gia hay không. Nhưng ngôn từ này đánh dấu một sự leo thang lớn từ việc thực thi lệnh trừng phạt sang một hành động kinh tế trực tiếp và có khả năng là quân sự.

Tại sao Trump có thể đang ám chỉ đến việc quốc hữu hóa công ty dầu mỏ năm 2007 của tổng thống Chávez?

Dựa trên cách diễn đạt trong bài đăng của Trump, đặc biệt là yêu cầu Venezuela “trả lại cho Hoa Kỳ tất cả dầu mỏ, đất đai và các tài sản khác mà họ đã từng đánh cắp từ chúng ta”, thì sự ám chỉ hợp lý nhất là việc tổng thống Venezuela Hugo Chávez quốc hữu hóa tài sản dầu mỏ của Hoa Kỳ năm 2007.

Vào thời điểm đó, giá dầu đang tăng và chính phủ của Chávez đã quốc hữu hóa các dự án dầu mỏ lớn do các công ty nước ngoài điều hành, trong đso có ConocoPhillips. Công ty này đã đầu tư mạnh vào Venezuela và cổ phần của họ trong ba dự án lớn—Petrozuata, Hamaca và Corocoro—đã bị tịch thu mà không được bồi thường. Đối với những người trong ngành vào thời điểm đó, đây là một sự kiện đã định hình lại cách các công ty nhìn nhận rủi ro kinh doanh tại Venezuela.

Những gì bắt đầu như một tranh chấp doanh nghiệp đã trở thành một trong những vụ kiện lớn nhất chưa được giải quyết của Mỹ chống lại một chính phủ nước ngoài.

Vụ kiện pháp lý đằng sau lời lẽ hùng biện

ConocoPhillips đã theo đuổi trọng tài quốc tế trong nhiều năm và cuối cùng đã thắng nhiều phán quyết. Gần đây nhất, vào tháng 1 năm 2025, các phán quyết trọng tài đã được giữ nguyên với tổng số tiền khoảng 8,7 tỷ đô la cộng với lãi suất. Tuy nhiên, Venezuela liên tục từ chối trả tiền.

Bộ Tài chính Hoa Kỳ đã cho phép ConocoPhillips theo đuổi các hành động thực thi trên toàn thế giới, bao gồm việc tịch thu tài sản của Venezuela ở nước ngoài. Một số tài sản đã bị nhắm mục tiêu trong những năm qua, nhưng việc thu hồi đầy đủ vẫn còn khó khăn.

Việc ông Trump cáo buộc Venezuela đã “đánh cắp” dầu mỏ của Mỹ hoàn toàn phù hợp với lịch sử pháp lý này. Mặc dù Venezuela tuyên bố chủ quyền đối với tài nguyên của mình, nhưng các tòa án quốc tế đã phán quyết việc trưng thu là bất hợp pháp theo luật quốc tế. Ông Trump dường như đang nâng phán quyết pháp lý chưa được giải quyết đó thành vấn đề thực thi chính sách đối ngoại của Mỹ.

Từ Trọng tài đến Phong tỏa: Một sự leo thang nghiêm trọng

Điều khiến bài đăng của Trump trở nên đặc biệt không phải là tranh chấp cơ bản, mà là phản ứng được đề xuất. Một cuộc phong tỏa hải quân hoặc kinh tế sẽ đại diện cho một sự chuyển đổi mạnh mẽ từ các biện pháp pháp lý sang hành động cưỡng chế của nhà nước.

Một động thái như vậy sẽ mang theo những hệ lụy to lớn. Venezuela vẫn là một nước xuất khẩu dầu mỏ, và việc can thiệp vào các tàu chở dầu có thể làm gián đoạn thị trường năng lượng toàn cầu, gây căng thẳng quan hệ với các đồng minh của Mỹ, và gây ra sự trả đũa từ Venezuela và các đối tác của nước này. Nó cũng sẽ đặt ra những câu hỏi về luật pháp quốc tế, tự do hàng hải và sự ủy quyền của Quốc hội.

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Ở giai đoạn này, vẫn chưa rõ liệu bài đăng của Trump báo hiệu hành động chính sách sắp xảy ra hay chỉ là áp lực ngôn từ nhằm buộc phải đàm phán. Điều rõ ràng là tuyên bố về “dầu bị đánh cắp” bắt nguồn từ một vụ kiện pháp lý đã được ghi nhận và xét xử liên quan đến tài sản của các công ty Mỹ bị tịch thu mà không được bồi thường.

Khi câu chuyện này tiếp diễn, việc phân biệt sự thật pháp lý với màn kịch chính trị sẽ rất cần thiết. Liệu lời đe dọa của Trump có dẫn đến việc thu hồi tài sản hay thay vào đó càng khoét sâu thêm xung đột địa chính trị vẫn là một câu hỏi bỏ ngỏ. Nhưng tranh chấp cơ bản mà ông ấy đang đề cập đến là có thật, chưa được giải quyết và hiện đang trở lại trọng tâm của quan hệ Mỹ - Venezuela.

Nguồn tin: xangdau.net