Thập kỷ qua đặc biệt gây khó khăn cho ngành công nghiệp dầu mỏ quan trọng về mặt kinh tế của Ecuador. Đầu tư giảm mạnh, cơ sở hạ tầng bị xuốn cấp nghiêm trọng, tham nhũng lan tràn, các cuộc biểu tình bạo lực, sự cố tràn dầu nghiêm trọng và tình trạng bất ổn gia tăng đang đè nặng lên hoạt động. Sản lượng dầu sụt giảm mạnh đang đè nặng lên tài chính của chính phủ trong bối cảnh chi tiêu tăng cao do khủng hoảng an ninh quốc gia. Để giải cứu ngành công nghiệp quan trọng về mặt kinh tế và tăng thu ngân sách, Tổng thống Daniel Noboa đã khởi động kế hoạch trị giá 47 tỷ đô la để phục hồi ngành hydrocarbon đang suy yếu của Ecuador. Kế hoạch đầy tham vọng này hiện đang vấp phải sự phản đối đáng kể, với bằng chứng cho thấy sản lượng dầu của Ecuador đang rơi vào vòng xoáy tử thần.
Ngành công nghiệp dầu mỏ của Ecuador đang rơi vào vòng xoáy tử thần mà dường như không thể phục hồi. Trong chín tháng đầu năm 2025, sản lượng khai thác trung bình của Ecuador đạt 430.542 thùng/ngày. Trong khi đó, sản lượng khai thác trung bình trong tháng 9 năm 2025 đạt 468.295 thùng/ngày, thấp hơn một chút so với mức 469.232 thùng/ngày của cùng kỳ năm trước. Sản lượng dầu đã liên tục giảm kể từ năm 2019, sau khi đạt đỉnh 555.228 thùng/ngày vào tháng 11 năm đó.
Những con số mới nhất cho thấy sản lượng dầu hàng năm của Ecuador vào năm 2025 sẽ là mức thấp nhất trong hơn một thập kỷ. Thực tế, các ước tính gần đây cho thấy sản lượng dầu mỏ vào khoảng 465.369 thùng/ngày, thấp hơn đáng kể so với mức 556.554 thùng/ngày đạt được vào năm 2014 khi sản lượng dầu của quốc gia Andean này đạt đỉnh. Sự sụt giảm mạnh như vậy, cùng với việc không có chiến lược rõ ràng để mở rộng sản lượng một cách bền vững, càng làm nổi bật tình cảnh khốn cùng mà ngành hydrocarbon quan trọng của Ecuador đang phải đối mặt.
Điều này đặc biệt đáng lo ngại do vai trò quan trọng của dầu mỏ đối với nền kinh tế Ecuador. Dầu thô là mặt hàng xuất khẩu số một của quốc gia Andean, chiếm gần 30% tổng giá trị xuất khẩu. Điều này khiến ngành năng lượng của Ecuador trở thành nguồn thu ngân sách quan trọng và là động lực chính của tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Thật vậy, dầu thô tạo ra khoảng một phần ba doanh thu của chính phủ và chiếm 7,5% GDP. Sản lượng dầu giảm mạnh đang tác động mạnh đến ngân sách của Quito trong bối cảnh chi tiêu tăng cao do bạo lực và tình trạng vô luật pháp gia tăng liên quan đến buôn bán cocaine, trong khi Ecuador là một trung tâm trung chuyển ma túy lớn.
Tổng doanh thu từ dầu mỏ và thuế của Ecuador trong chín tháng đầu năm 2025 đạt 14 tỷ đô la, chỉ đủ trang trải 70% chi tiêu của Quito. Khoản thâm hụt này sau đó được bù đắp bằng nợ vay thêm. Thật vậy, giá dầu thấp hơn và triển vọng ảm đạm của dầu mỏ, do tình trạng dư cung ngày càng tăng, đang tác động mạnh đến tài chính của Quito. Tính đến tháng 9 năm 2025, ước tính thâm hụt tài chính hàng năm đã tăng vọt lên 4,4% GDP, tăng đáng kể so với mức dự báo ban đầu là 2%. Tình hình ngân sách của Quito đang xấu đi, với thâm hụt tài chính năm 2026 dự kiến sẽ tiếp tục tăng. Tuy nhiên, với việc chính phủ Noboa chấm dứt trợ cấp nhiên liệu tốn kém, con số chính xác vẫn chưa được biết.
Nếu những sự kiện đó vẫn chưa đủ để biện minh cho nỗi lo ngại ngày càng tăng về việc Ecuador sẽ phải chịu đựng trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế, nợ được bảo đảm bằng dầu mỏ của Quito còn gây thêm những phức tạp. Mặc dù không có dữ liệu đầy đủ, nhưng vào đầu năm 2022, Ecuador đã bắt đầu đàm phán lại các điều khoản của khoản vay 4,4 tỷ đô la được bảo đảm bằng dầu mỏ với Trung Quốc. Mặc dù Quito và Bắc Kinh chưa bao giờ tiết lộ chi tiết chính xác về khoản vay, nhưng ước tính 90% lượng dầu xuất khẩu của Ecuador được vận chuyển sang Trung Quốc để trả nợ. Giá trị của số dầu này gắn liền với các công thức cho phép Bắc Kinh trả nợ thấp hơn đáng kể so với giá thị trường quốc tế, khiến Quito mất một khoản doanh thu khổng lồ. Thực tế, một số công ty Trung Quốc sau đó đã bán dầu trên thị trường năng lượng quốc tế với một khoản lợi nhuận.
Trong tháng 9 năm 2022, Tổng thống lúc bấy giờ là Guillermo Lasso đã đàm phán lại các điều khoản của khoản nợ 3,2 tỷ đô la với Ngân hàng Phát triển Trung Quốc do Bắc Kinh kiểm soát và Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc. Các cuộc đàm phán này đã mang lại nhiều thành quả đáng kể cho Quito nhưng chưa giúp xoa dịu cuộc khủng hoảng tài chính hiện tại đang đè nặng lên chính quyền Noboa. Tổng thống Lasso đã gia hạn kỳ hạn khoản nợ 1,4 tỷ đô la với Ngân hàng Phát triển Trung Quốc đến năm 2027 và khoản nợ 1,8 tỷ đô la với Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc đến năm 2032. Ecuador cũng đã giảm lãi suất cho khoản nợ với Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc và tạm dừng tất cả các khoản khấu hao trong sáu tháng. Điều này ước tính đã cung cấp 1,4 tỷ đô la giảm nợ cho Ecuador.
Quan trọng nhất, điều này đã giải phóng một số lượng dầu không xác định khỏi các thỏa thuận cho vay, cho phép Ecuador bán dầu mỏ với giá thị trường hiện hành, tạo ra hàng triệu đô la thu nhập bổ sung vào thời điểm quan trọng. Tuy nhiên, sản lượng dầu giảm đồng nghĩa với việc có ít hàng hóa hơn được bán trên thị trường năng lượng quốc tế. Điều này, cùng với giá dầu giảm đáng kể, đang khiến doanh thu từ dầu mỏ của Quito giảm mạnh vào thời điểm quan trọng đối với một chính phủ đang ngập trong nợ nần, với chi tiêu tài chính tăng vọt. Nhu cầu cấp thiết của Quito về nguồn thu bổ sung để bù đắp thâm hụt chi tiêu đã khiến Ecuador phải gánh thêm nợ.
Ngoài khoản nợ 4,4 tỷ đô la được bảo đảm bằng dầu mỏ, Quito, vốn đã ngập trong nợ nần, còn phải nhận các khoản vay đáng kể từ các bên khác để bù đắp thâm hụt ngân sách. Chính phủ gần đây đã nhận được khoản vay 400 triệu đô la từ PowerChina do Bắc Kinh kiểm soát cho các dự án năng lượng tái tạo, vào thời điểm Ecuador đang trải qua cuộc khủng hoảng năng lượng. Sau đó, vào tháng 6 năm 2025, Ngân hàng Phát triển Liên Mỹ đã phê duyệt khoản vay 400 triệu đô la để tăng chi tiêu cho an ninh và chống tội phạm có tổ chức ở Ecuador, với tỷ lệ giết người tăng vọt gần gấp sáu lần trong năm năm qua, lên 39 vụ giết người trên 100.000 dân.
Tình hình tài chính của Quito đang rất khó khăn đến nỗi Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) gần đây đã phê duyệt việc tăng cường chương trình cho vay với Ecuador. IMF đã bổ sung 1 tỷ đô la vào cơ chế hiện có, nâng hạn mức từ 4 tỷ đô la lên 5 tỷ đô la. Trước tình hình tài chính khó khăn của chính quyền Noboa, IMF, với sự hỗ trợ từ các đối tác quốc tế, cũng đã cung cấp thêm 600 triệu đô la tiền vốn có thể tiếp cận ngay lập tức cho Ecuador. Tính đến cuối tháng 9 năm 2025, Quito đã nhận được khoản tiền khổng lồ 6,6 tỷ đô la từ IMF. Nợ công của Ecuador là một con số khổng lồ 80 tỷ đô la, khiến quốc gia nghèo đói này có tỷ lệ nợ trên GDP đáng lo ngại là 62%.
Theo các nhà kinh tế, tỷ lệ nợ trên GDP cao như vậy khiến Ecuador đứng bên bờ vực phá sản, đặc biệt là vào thời điểm doanh thu tài chính đang giảm và chi tiêu đang tăng cao. Cựu Bộ trưởng Kinh tế Mauricio Pozo tin rằng việc chính quyền Noboa chi tiêu quá mức, không bền vững sẽ khiến thâm hụt tài chính tăng vọt lên 4,6 tỷ đô la. Con số này tương đương 4% GDP của Ecuador, gần gấp đôi mục tiêu 2% do IMF yêu cầu. Tỷ lệ nợ trên GDP cao như vậy cùng với thâm hụt ngân sách ngày càng phình to đang đè nặng lên khả năng huy động thêm vốn của Quito trong khi vẫn tài trợ cho cơ sở hạ tầng và hàng hóa công cộng cấp thiết.
Sản lượng dầu giảm mạnh càng làm phức tạp thêm tình hình tài chính khó khăn của Quito bởi điều này đồng nghĩa với việc ít hàng hóa được bán theo giá giao ngay quốc tế hơn, tác động thêm đến doanh thu của chính phủ. Ngoài ra còn có nguy cơ mất sản lượng sắp xảy ra do việc đóng cửa dần dần lô dầu 43 nằm trong Vườn Quốc gia Yasuni, nằm trong rừng Amazon của Ecuador. Lô dầu này, do công ty dầu khí quốc gia Petroecuador sở hữu và vận hành, bắt đầu hoạt động vào năm 2016, khai thác 55.000 thùng mỗi ngày, tương đương 20 triệu thùng mỗi năm. Sản lượng hydrocarbon này sẽ bị mất khi lô dầu này đóng cửa hoàn toàn, mà không có dấu hiệu rõ ràng nào về cách thức thay thế, có khả năng khiến Quito thiệt hại hàng triệu đô la thu nhập.
Sau cam kết ban đầu khai thác hơn 500.000 thùng mỗi ngày cho năm 2025, chính phủ Ecuador đã điều chỉnh giảm sản lượng hàng năm xuống còn 465.369 thùng mỗi ngày. Đây sẽ là sản lượng dầu mỏ hàng năm thấp nhất trong hơn hai thập kỷ, và điều này, cùng với giá dầu yếu hơn, sẽ ảnh hưởng đáng kể đến doanh thu của Quito. Nếu sản lượng tiếp tục giảm, Ecuador có thể rơi vào tình thế khó khăn khi không thể cung cấp đủ dầu cho Trung Quốc để đáp ứng các nghĩa vụ trả nợ. Vì những lý do này, kế hoạch 47 tỷ đô la của Tổng thống Noboa nhằm phục hồi ngành công nghiệp dầu mỏ của Ecuador gần như là thiết yếu đối với tài chính của đất nước, mặc dù ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy sáng kiến này là không bền vững và sẽ thất bại.
Nguồn tin: xangdau.net
