Venezuela hiện Ä‘ang đối mặt vá»›i cuá»™c khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất từ trÆ°á»›c tá»›i nay.

Sau nhiều năm là má»™t quốc gia thịnh vượng ở Nam Mỹ, Venezuela hiện Ä‘ang đối mặt vá»›i cuá»™c khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất từ trÆ°á»›c tá»›i nay. Chính phủ Ä‘ang thá»±c hiện má»™t loạt biện pháp, trong Ä‘ó có việc ban hành “tình trạng khẩn cấp về kinh tế” nhÆ°ng dường nhÆ° vẫn chÆ°a thể làm thay đổi tình hình hiện nay.

“Chết” theo giá dầu

Theo thống kê, dá»± trữ ngoại tệ của Venezuela giảm từ 29 tá»· USD năm 2012 xuống 15 tá»· USD năm 2015 trong khi nợ nÆ°á»›c ngoài tăng lên 250 tá»· USD. Lạm phát năm 2015 tăng 180%, tình trạng thiếu hụt lÆ°Æ¡ng thá»±c ở mức báo Ä‘á»™ng. Bên cạnh Ä‘ó, Venezuela còn phải đối mặt vá»›i tình trạng thiếu Ä‘iện, nạn tham nhÅ©ng và tá»™i ác tràn lan, hành chính công quyền tê liệt không giải quyết nổi các nhu cầu xã há»™i, nhất là y tế và thuốc men. Tổng sản phẩm ná»™i địa giảm mạnh trong hai năm liên tiếp (-3,9% năm 2014 và -5,7% năm 2015). Tài chính và kinh tế của Venezuela Ä‘iêu đứng. Bá»™i chi ngân sách tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 18 - 20% GDP.

Má»™t trong những nguyên nhân dẫn đến cuá»™c khủng hoảng kinh tế hiện nay tại Venezuela là giá dầu sụt giảm mạnh. Là má»™t trong 5 thành viên sáng lập của OPEC, Venezuela có trữ lượng dầu thô hÆ¡n 298 tỉ thùng, chiếm 18% trữ lượng dầu thô thế giá»›i. Venezuela còn là nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ lá»›n nhất Nam Mỹ và đứng thứ 5 trên thế giá»›i.

Dầu mỏ là mặt hàng xuất khẩu chiến lược của Venezuela, chiếm tá»›i 96% nguồn thu ngoại tệ của nÆ°á»›c này. Do Ä‘ó, giá dầu giảm khiến nền kinh tế Venezuela gặp muôn vàn khó khăn. Theo Æ°á»›c tính, khi giá dầu giảm 1 USD/thùng, Venezuela thất thu khoảng 720 triệu USD/năm. Do vậy, nếu giá dầu chỉ cần giảm từ 100 USD/thùng xuống 50 USD/thùng thì Chính phủ Venezuela sẽ mất Ä‘i nguồn thu khoảng 36 tá»· USD.

Trên thá»±c tế, để thu được lợi nhuận, Venezuela cần xuất khẩu dầu mỏ ở mức giá tối thiểu 80 USD/thùng. Vá»›i việc giá dầu xuống tá»›i mức dÆ°á»›i 30 USD/thùng nhÆ° hồi đầu năm nay và Ä‘ang phục hồi rất chậm, thì Caracas Ä‘ã không còn khả năng thanh toán và kinh tế Venezuela đứng trÆ°á»›c nguy cÆ¡ phá sản. Sở dÄ©, nÆ°á»›c này còn cầm cá»± được tá»›i hiện tại là do những khoản vay lá»›n từ Trung Quốc.

Sai lầm từ chính sách vÄ© mô

Theo các nhà phân tích, khủng hoảng của Venezuela có nguồn gốc sâu xa hÆ¡n nhiều so vá»›i khủng hoảng dầu lá»­a. Thá»±c tế, nhiều nÆ°á»›c phụ thuá»™c lá»›n vào dầu mỏ, trong Ä‘ó có Arab Saudi, nhÆ°ng không phải nÆ°á»›c nào cÅ©ng rÆ¡i vào khủng hoảng nhÆ° Venezuela.

Theo nhận định chung của giá»›i chuyên gia, tình hình khủng hoảng kinh tế - chính trị tại Venezuela hiện nay được xem là hậu quả của tÆ° duy phát triển sai hÆ°á»›ng. Việc đầu tÆ° vào các chÆ°Æ¡ng trình xã há»™i cho thấy Ä‘ó không phải là giải pháp tốt để duy trì ổn định chính trị. Tuy nhiên, chính quyền Tổng thống Nicolas Maduro không cải cách vì sợ mất quyền lá»±c. Nhà kinh tế trưởng John Felmy thuá»™c Viện Dầu lá»­a Mỹ từng cảnh báo: “Nếu Tổng thống Maduro tiếp tục chính sách của Chavez, thì Ä‘ó không phải là má»™t tín hiệu tốt cho Venezuela”.

Nguy cÆ¡ khủng hoảng từng xuất hiện vào năm 2000, nhÆ°ng Tổng thống Hugo Chavez vẫn chủ trÆ°Æ¡ng tăng chi tiêu ngân sách để gây ấn tượng tăng trưởng, tiếp tục quốc hữu hóa nhiều khu vá»±c sản xuất và kiểm soát giá cả. Nắm quyền từ năm 1999 vá»›i xu hÆ°á»›ng cánh tả phản đối Mỹ và vá»›i doanh thu cao từ dầu mỏ, khi Ä‘ó, ông Chavez áp dụng má»™t mô hình kinh tế mang nặng tính Nhà nÆ°á»›c. Khi được ông Chavez chọn làm người kế nhiệm từ năm 2014, ông Maduro vẫn theo Ä‘uổi đường hÆ°á»›ng kinh tế Ä‘ó khiến quốc gia Nam Mỹ này lâm vào khó khăn. Nguồn thu lá»›n nhất cho ngân sách là dầu thô bị giảm 2/3 giá trị kể từ năm 2011.

Hệ quả của “mô hình Chavez” là quản lý kém và sai lầm trong chính sách khai thác tài nguyên. Đặc biệt, trong lÄ©nh vá»±c năng lượng, Tập Ä‘oàn Dầu khí Nhà nÆ°á»›c Venezuela bị tụt hậu về kỹ thuật, sá»­ dụng nhiều Ä‘iện mà không cải thiện năng suất; Trong khi dân chúng được trợ giá để dùng Ä‘iện vá»›i giá rất rẻ. Khi giá dầu giảm, Chính phủ vẫn không Ä‘iều chỉnh chính sách kinh tế vì sợ sai lệch kế hoạch cÅ©ng nhÆ° xâm phạm quyền lợi của phe nhóm. Kết quả là tình trạng khan hiếm hàng hóa và lạm phát Ä‘ánh mạnh vào dân nghèo.

Ông Juan Pablo Fuentes, chuyên gia kinh tế thuá»™c Công ty Phân tích Moody’s Analytics cho rằng: “Đang tồn tại má»™t sá»± khác biệt giữa Venezuela vá»›i phần còn lại của Mỹ Latin. Các nÆ°á»›c khác trong khu vá»±c hiện có nền tảng kinh tế vÄ© mô khá vững chãi. Trong khi Ä‘ó, Venezuela Ä‘ã mắc phải nhiều sai lầm trong quản lý kinh tế vÄ© mô suốt gần 20 năm qua”.

Theo ông Pedro Palma, Giám đốc Công ty TÆ° vấn Ecoanalitica ở Caracas: “Chính phủ Venezuela đổ lá»—i cho khu vá»±c kinh tế tÆ° nhân Ä‘ã gây ra tất cả những vấn đề trong nền kinh tế. Chúng tôi Ä‘ang đối mặt vá»›i nguy cÆ¡ rÆ¡i vào cuá»™c khủng hoảng kinh tế sâu hÆ¡n nhiều”.

Trong tÆ°Æ¡ng lai gần, Venezuela sẽ khó thoát khỏi khủng hoảng kinh tế và bế tắc chính trị, khi phe đối lập chiếm Ä‘a số tại Quốc há»™i và các bên chÆ°a ngã ngÅ© về những giải pháp chuyển hÆ°á»›ng kinh tế. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dá»± Ä‘oán, kinh tế nÆ°á»›c này sẽ suy giảm 8% trong năm nay và 4% năm 2017. Trong khi Ä‘ó, đồng tiền mất giá Ä‘ã khiến tá»· lệ lạm phát tại Venezuela tăng phi mã. Theo IMF, lạm phát sẽ tăng 700% trong năm nay trÆ°á»›c khi đạt mức ká»· lục 2.200% vào năm 2017.

Nguồn tin: Baogiaothong