Nga đang phải vật lộn với tình trạng thiếu hụt nhiên liệu và giá cả tăng cao sau một loạt vụ tấn công của Ukraine vào các nhà máy lọc dầu của nước này.

Để bảo vệ nguồn cung tại Nga, nơi đã có báo cáo về tình trạng xếp hàng dài tại các trạm xăng ở một số khu vực, Moscow đã cấm hoặc hạn chế xuất khẩu xăng và dầu diesel.

Động thái này đã gây ra tình trạng thiếu hụt nhiên liệu và giá cả tăng cao tại một số nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ ở Trung Á, những nước phụ thuộc rất nhiều vào năng lượng của Nga.

Tajikistan nằm trong số những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất

Tajikistan, quốc gia nhập khẩu gần như toàn bộ nhiên liệu - chủ yếu đến từ Nga - nằm trong số những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Là đối tác chiến lược và đồng minh thân cận của Moscow, Tajikistan vẫn nhận được nhiên liệu từ Nga theo các thỏa thuận nhập khẩu song phương.

Tuy nhiên, giá cả tại quốc gia nghèo nhất Trung Á này đã tăng mạnh kể từ khi Nga lần đầu tiên áp đặt các hạn chế đối với xuất khẩu năng lượng vào mùa hè năm nay. Một lít xăng thường hiện có giá lên tới 1,30 đô la Mỹ tại Tajikistan, mức cao nhất trong khu vực.

Sự bất ổn về xuất khẩu của Nga đã buộc Tajikistan phải đa dạng hóa mô hình tiêu thụ năng lượng. Nhiều taxi và phương tiện giao thông công cộng ở Dushanbe đã chuyển sang sử dụng khí đốt tự nhiên hóa lỏng hoặc điện, thay vì xăng.

Tuy nhiên, Dushanbe cho biết lượng xăng dầu nhập khẩu hàng năm từ Nga sẽ đạt 500.000 tấn vào cuối năm nay, tăng đáng kể so với mức 451.000 tấn vào năm 2024.

Kyrgyzstan dễ bị tổn thương

Kyrgyzstan nhập khẩu hơn 90% lượng xăng và dầu diesel tiêu thụ từ Nga.

Là thành viên của Liên minh Kinh tế Á-Âu do Moscow dẫn đầu, Kyrgyzstan đã được bảo vệ khỏi lệnh cấm xuất khẩu của Nga.

Tuy nhiên, Kyrgyzstan đã phải đối mặt với tình trạng tăng giá, chậm trễ nguồn cung và tình trạng thiếu hụt nhiên liệu tạm thời kể từ mùa hè.

Các chuyên gia cho rằng Kyrgyzstan dễ bị tổn thương do gần như hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu từ Nga. Giống như Tajikistan, nước này có trữ lượng năng lượng nhưng lại thiếu khả năng lọc dầu.

Nhà kinh tế Nurgul Akimova phát biểu với Đài Phát thanh và Truyền hình Kyrgyzstan (RFE/RL): "Có rất ít nguồn cung thay thế thực sự cho nguồn cung của Nga trong ngắn hạn". “Tất cả những lựa chọn thay thế này sẽ đòi hỏi đầu tư đáng kể vào cơ sở hạ tầng và sẽ đắt đỏ hơn so với nguồn cung hiện tại của Nga.”

Uzbekistan chuyển sang các nhà cung cấp khác

Uzbekistan vẫn nhập khẩu xăng và dầu diesel của Nga theo các hợp đồng do chính phủ làm trung gian với các công ty Nga.

Tuy nhiên, do lo ngại sự phụ thuộc quá mức vào Nga, quốc gia đông dân nhất Trung Á đã tăng cường nhập khẩu nhiên liệu từ Kazakhstan và Turkmenistan - hai nước xuất khẩu lớn nhất Trung Á.

Uzbekistan có trữ lượng dầu mỏ lớn nhưng thiếu cơ sở hạ tầng để thúc đẩy sản lượng. Năm 2024, sản lượng của nước này chỉ đạt khoảng 63.000 thùng/ngày.

Tashkent đang có kế hoạch tăng sản lượng dầu bằng cách nâng cấp cơ sở hạ tầng năng lượng cũ kỹ. Phát triển kinh tế và thu hút đầu tư nước ngoài.

Kazakhstan phần lớn tự cung tự cấp

Không giống như nhiều nước láng giềng, Kazakhstan phần lớn tự cung tự cấp về năng lượng. Quốc gia này có trữ lượng năng lượng lớn và sở hữu công nghệ lọc dầu.

Kazakhstan sản xuất khoảng 14 triệu tấn sản phẩm dầu mỏ mỗi năm - nhiều nhất ở Trung Á - và nhập khẩu thêm 1,2 triệu tấn từ Nga mỗi năm.

Tuy nhiên, quốc gia này vẫn bị ảnh hưởng bởi sự gián đoạn trong mạng lưới lọc dầu của Nga.

Vào tháng 5, Astana đã áp đặt lệnh cấm xuất khẩu các sản phẩm dầu mỏ trong sáu tháng và trấn áp nạn buôn lậu nhiên liệu xuyên biên giới.

Động thái này nhằm mục đích ngăn chặn tình trạng thiếu hụt ở Kazakhstan. Các hạn chế này dự kiến ​​sẽ hết hạn vào tháng 11.

Chính phủ Kazakhstan cho biết họ có kế hoạch tăng cường xuất khẩu nhiên liệu sang các nước Trung Á cũng như Trung Quốc và Ấn Độ vào năm 2040.

Turkmenistan phần lớn vẫn còn bị cô lập

Trữ lượng dầu khí khổng lồ của Turkmenistan, cũng như sự kiểm soát chặt chẽ của chính phủ đối với sản lượng, đã giúp thị trường nội địa của nước này tương đối ổn định.

Giá trong nước được trợ cấp đồng nghĩa với việc người tiêu dùng Turkmenistan phần lớn được bảo vệ khỏi những gián đoạn từ bên ngoài.

“Turkmenistan là quốc gia duy nhất trong khu vực có thặng dư về tất cả các loại tài nguyên năng lượng”, nhà kinh tế Marat Musuraliev nói với Kyrgyzstan Service.

Vào ngày 3 tháng 10, quốc gia này cho biết đã vượt mục tiêu sản xuất xăng và dầu diesel trong chín tháng đầu năm 2025, một tuyên bố mà RFE/RL không thể xác minh độc lập.

Turkmenistan sản xuất khoảng 275.000 thùng dầu thô và nhiên liệu lỏng mỗi ngày.

Giống như quốc gia láng giềng Kazakhstan, quốc gia này đã được hưởng lợi từ sự thay đổi trong bối cảnh năng lượng - xuất khẩu nhiều sản phẩm dầu mỏ hơn sang các thị trường trong khu vực.

Các báo cáo truyền thông cho thấy Ashgabat đang tăng cường xuất khẩu sang các nước láng giềng Uzbekistan và Afghanistan.

Nguồn tin: xangdau.net/RFE/RL