Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tuyên bố rằng các nước NATO nên ngừng mua dầu của Nga nếu họ muốn Washington thắt chặt lệnh trừng phạt đối với Moscow - nhưng việc đạt được điều này có thể tốn thời gian và đầy thách thức.
Hiện chỉ có ba quốc gia NATO nhập khẩu dầu thô của Nga: Hungary, Slovakia và Thổ Nhĩ Kỳ. Trong số ba nước này, Thổ Nhĩ Kỳ là nước nhập khẩu nhiều nhất.
"Theo dữ liệu của chúng tôi, Thổ Nhĩ Kỳ là nước nhập khẩu dầu lớn thứ ba của Nga trên toàn cầu", Petras Kanitas, một nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch (CREA) có trụ sở tại Vilnius, nói với RFE/RL vào ngày 15 tháng 9.
"Thổ Nhĩ Kỳ mua dầu của Nga chủ yếu vì giá dầu được giảm mạnh", ông nói thêm. "Họ cũng được hưởng lợi từ việc lọc dầu thô của Nga và bán các sản phẩm nhiên liệu cho châu Âu."
Trump đã có thời gian nói về việc áp thuế quan thứ cấp đối với các quốc gia nhập khẩu dầu của Nga và đã công bố điều này đối với Ấn Độ. Trong một bài đăng trên Truth Socialpost ngày 13 tháng 9, ông kêu gọi "tất cả các quốc gia NATO" ngừng nhập khẩu dầu từ Nga.
"Cho đến nay, những lời đe dọa của Trump chủ yếu nhắm vào Ấn Độ và ở một mức độ nào đó là Trung Quốc. Thổ Nhĩ Kỳ chưa bao giờ nằm trong số đó. Vì vậy, đây là một diễn biến mới thú vị", Benjamin Hilgenstock, nhà kinh tế cấp cao tại Viện KSE có trụ sở tại Kyiv, một tổ chức tư vấn, cho biết.
Ý tưởng là tấn công nền kinh tế Nga bằng cách cắt giảm một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ chốt của nước này, buộc Điện Kremlin phải đàm phán nghiêm túc về việc chấm dứt cuộc chiến tranh toàn diện mà họ đã phát động chống lại Ukraine vào năm 2022.
Hilgenstock, cũng là thành viên liên kết tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Đức, cho biết việc mất đi lượng hàng xuất khẩu từ Thổ Nhĩ Kỳ sẽ là một vấn đề lớn đối với Moscow.
"Điều đó có thể đồng nghĩa với việc họ phải giảm giá nhiều hơn cho những người mua khác để chuyển hướng khối lượng này", ông nói với RFE/RL.
Nhưng nhu cầu dầu mỏ của Thổ Nhĩ Kỳ dựa trên yếu tố kinh tế mà Ankara sẽ không dễ dàng bỏ qua. Một số nhà máy lọc dầu của Thổ Nhĩ Kỳ nhập khẩu 90% dầu thô từ Nga; việc chuyển đổi không thể diễn ra trong một sớm một chiều. Không giống như Ấn Độ và Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ là một nước nhập khẩu lớn các sản phẩm dầu tinh chế của Nga.
"Tất nhiên, đối với Thổ Nhĩ Kỳ, việc chấm dứt nhập khẩu sẽ là một thách thức, cũng như đối với Hungary và Cộng hòa Slovakia, những nước chưa có bất kỳ động thái nào để đa dạng hóa nguồn cung của mình", Hilgenstock nói.
Bên cạnh tính kinh tế, vấn đề chính trị cũng sẽ khiến việc thúc đẩy Thổ Nhĩ Kỳ cắt giảm nguồn cung từ Nga trở nên phức tạp hơn. Vì không phải là thành viên của Liên minh Châu Âu, Thổ Nhĩ Kỳ không phải đối mặt với những áp lực tương tự như Hungary hay Slovakia.
Hungary và Slovakia
Cả Budapest và Bratislava đều nhiều lần tuyên bố họ phụ thuộc vào dầu mỏ của Nga thông qua đường ống Druzhba.
Vào tháng 8, khi các cuộc không kích của Ukraine liên tục khiến đường ống này ngừng hoạt động, Bộ trưởng Ngoại giao Hungary Peter Szijarto đã tuyên bố rằng "nếu việc vận chuyển qua đường ống Druzhba trở nên bất khả thi trong một thời gian dài, thì việc cung cấp dầu cho Hungary và Slovakia cũng sẽ trở nên bất khả thi."
Tuy nhiên, EU đã đặt mục tiêu loại bỏ hoàn toàn việc nhập khẩu năng lượng từ Nga vào năm 2027 bằng các quy tắc thị trường nội bộ của EU, nghĩa là quyết định này không thể bị phủ quyết bởi Hungary hoặc Slovakia.
Các nhà phân tích cho rằng cả hai nước đều có thể nhập khẩu dầu thông qua đường ống Adria, thông qua Croatia.
"Đa dạng hóa không phải là một vấn đề kỹ thuật không thể giải quyết mà là vấn đề về ý chí chính trị và kinh tế", Tamas Pletser, một nhà phân tích dầu khí tại Ngân hàng Erste, phát biểu với Đài RFE/RL hồi đầu tháng này.
"Điều này sẽ khiến nhiên liệu đắt hơn, nhưng miễn là có thị trường tự do thì sẽ không có tình trạng thiếu hụt", ông nói thêm.
Nhà phân tích năng lượng Kanitas của CREA chỉ ra rằng đầu năm nay, Cộng hòa Séc đã thành công trong việc thoái vốn hoàn toàn khỏi nguồn cung cấp dầu của Nga - một động thái mà họ đã cam kết thực hiện ngay sau khi Nga xâm lược Ukraine toàn diện vào năm 2022.
"Họ đã giữ lời hứa", ông nói, nhưng cũng nói thêm rằng Thủ tướng Hungary Viktor Orban "có mối quan hệ tốt với Tổng thống Trump. Tôi cho rằng có thể sẽ có một số miễn trừ hoặc điều gì đó tương tự."
Thuế quan thứ cấp
Bài đăng của Trump cũng kêu gọi các nước NATO xem xét áp thuế 50-100% lên Trung Quốc để trừng phạt nước này vì đã hỗ trợ cỗ máy chiến tranh của Nga.
Lời kêu gọi này được đưa ra trong bối cảnh Washington cũng đang vướng vào một cuộc đối đầu thương mại căng thẳng với Trung Quốc. Trump đã nhiều lần lùi thời hạn chót của chính mình để Trung Quốc chấp nhận các điều khoản thương mại mới hoặc phải đối mặt với mức thuế quan mới khổng lồ - vì Trung Quốc không hề tỏ ra sẵn sàng nhượng bộ.
Tuyên bố của Trump được Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Lindsay Graham ủng hộ, người đã thúc đẩy luật áp đặt thuế quan thứ cấp khổng lồ nhằm bóp nghẹt các đối tác thương mại của Nga.
"Đã đến lúc châu Âu phải noi gương Tổng thống Trump và nhắm vào Trung Quốc và Ấn Độ", ông nói với chương trình Gặp gỡ Báo chí của NBC. "Trung Quốc và Ấn Độ sẽ thay đổi cách hành xử đối với Putin. Cuộc chiến này sẽ kết thúc."
Nhưng vì châu Âu đã chấp nhận mức tăng thuế quan cao như một cái giá phải trả cho việc làm ăn với Washington, càng khiến EU cần phải duy trì hoạt động thương mại với Trung Quốc.
Ngày 15 tháng 9, Bộ Ngoại giao Bắc Kinh đã cảnh báo về "các biện pháp đáp trả cứng rắn" nếu các nước NATO "áp thuế Trung Quốc".
Không có nhà lãnh đạo châu Âu nào đề cập đến việc tăng thuế quan. Cũng không có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy động thái cắt giảm nhập khẩu dầu mỏ.
Hilgenstock cho rằng để làm được điều đó, Trump có thể cần phải đích thân can thiệp với các nhà lãnh đạo Hungary, Slovakia và Thổ Nhĩ Kỳ.
"Đây thực sự là một cuộc trò chuyện mà ông Trump phải có với những đồng minh của mình (Viktor) Orban, (Robert) Fico và (Recep Tayyip) Erdogan."
Nguồn tin: xangdau.net/RFE/RL
