Trong một động thái có tác động sâu rộng đến chuỗi cung ứng toàn cầu và ngoại giao toàn cầu, Trung Quốc đã dỡ bỏ hạn chế xuất khẩu đất hiếm sang Ấn Độ. Quyết định mang tính bước ngoặt này cũng bao gồm các mặt hàng chủ chốt như phân bón và máy khoan hầm, diễn ra sau các cuộc hội đàm cấp cao giữa Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ S. Jaishankar và Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị, người đã đảm bảo với New Delhi rằng việc vận chuyển các mặt hàng bị hạn chế trước đó đã được nối lại.
Quan hệ giữa Ấn Độ và Trung Quốc không thực sự tốt đẹp trong những năm gần đây, nhưng cuộc xâm lược Ukraine của Nga và những hậu quả sau đó đã đưa hai nước xích lại gần nhau hơn một chút. Các biện pháp hạn chế, được áp dụng vào năm 2024 trong bối cảnh căng thẳng biên giới leo thang, đã tác động nghiêm trọng đến các ngành điện tử, ô tô và cơ sở hạ tầng của Ấn Độ.
Tầm quan trọng ngày càng tăng của đất hiếm
Các nguyên tố đất hiếm rất quan trọng đối với việc sản xuất các sản phẩm hiện đại như xe điện, tua bin gió, chất bán dẫn và thiết bị điện tử tiên tiến. Tuy nhiên, Trung Quốc kiểm soát hơn 70% sản lượng và xử lý đất hiếm toàn cầu, khiến chính sách xuất khẩu của nước này trở thành một đòn bẩy địa chính trị đáng kể.
Ngành công nghiệp điện tử của Ấn Độ, vốn đã căng thẳng do gián đoạn nguồn cung, đã hoan nghênh động thái này. Các nhà lãnh đạo ngành lưu ý rằng các công ty sản xuất thiết bị đeo, xe điện và công nghệ màn hình đã phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng do các biện pháp hạn chế.
Địa chính trị ngầm và phản ứng của Ấn Độ
Các nhà phân tích cảnh báo rằng mặc dù việc nới lỏng các hạn chế đối với đất hiếm mang lại sự hỗ trợ ngắn hạn, nhưng nó không loại bỏ được sự phụ thuộc chiến lược của Ấn Độ vào chuỗi cung ứng của Trung Quốc. Mô hình "nhượng bộ có cân nhắc" của Bắc Kinh, hay việc chuyển đổi quyền tiếp cận thay vì đảm bảo sự ổn định lâu dài, được nhiều người coi là một chiến thuật để duy trì đòn bẩy.
Thời điểm công bố, diễn ra ngay trước chuyến thăm dự kiến của Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tới Trung Quốc để tham dự hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải, cho thấy một sự tan băng ngoại giao. Điều này cũng diễn ra trong bối cảnh Ấn Độ đang đẩy mạnh thăm dò và sản xuất đất hiếm trong nước, với mục tiêu bao trùm là giảm thiểu các nguy cơ tiềm ẩn lâu dài.
Ấn Độ cũng đã khởi động các sáng kiến nhằm đa dạng hóa nguồn cung, bao gồm việc mở cửa khai thác đất hiếm cho các công ty tư nhân theo Đạo luật Mỏ và Khoáng sản sửa đổi, tìm kiếm quan hệ đối tác với Nhật Bản và Hàn Quốc để sản xuất nam châm và đẩy nhanh hoạt động thăm dò trong nước tại hơn 1.200 địa điểm.
Ý nghĩa đối với Hoa Kỳ
Đối với Hoa Kỳ, việc Trung Quốc dỡ bỏ các hạn chế xuất khẩu đất hiếm mang tính biểu tượng hơn là trực tiếp. Tuy nhiên, điều này cũng gửi đi một tín hiệu ngoại giao.
Hoa Kỳ vẫn chịu sự kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc đối với một số nguyên tố đất hiếm quan trọng, trong đó có bao gồm samari, gadolinium, terbi, dysprosi, luteti, scandi và ytri. Những nguyên tố này rất quan trọng đối với các hệ thống quốc phòng, động cơ điện và thiết bị điện tử tiên tiến. Mặc dù Trung Quốc đã tạm dừng một số hạn chế đối với 28 thực thể của Hoa Kỳ vào tháng 5 năm nay, nhưng các hạn chế đối với đất hiếm vẫn được giữ nguyên.
Việc Trung Quốc nới lỏng có chọn lọc đối với Ấn Độ nhưng không áp dụng đối với Hoa Kỳ là một động thái ngoại giao được tính toán kỹ lưỡng. Trước hết, điều này củng cố khả năng thưởng hoặc phạt của Bắc Kinh dựa trên sự liên kết địa chính trị. Hành động cân bằng gần đây của Ấn Độ giữa phương Tây và Nga có thể đã giúp nước này có được sự nhượng bộ này, trong khi Hoa Kỳ tiếp tục đối mặt với bất đồng về các hạn chế công nghệ và thuế quan.
Một tín hiệu mạnh mẽ gửi đến Washington về nguồn cung
Động thái này nên được coi là một lời cảnh tỉnh về chuỗi cung ứng đối với Washington, nhấn mạnh tính cấp bách hiện nay của việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng đất hiếm. Việc tạm dừng 90 ngày được cấp cho một số công ty Hoa Kỳ là một cơ hội hẹp để:
Đảm bảo các nguồn cung thay thế (ví dụ: Úc, Canada, Châu Phi)
Đầu tư vào chế xuất và tái chế trong nước
Thúc đẩy dự trữ chiến lược các khoáng sản quan trọng
Sau động thái mới nhất giữa Ấn Độ và Trung Quốc, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã khơi lại căng thẳng thương mại với Trung Quốc, tuyên bố rằng Hoa Kỳ nắm giữ "những quân bài khó tin" và có thể "hủy diệt" nền kinh tế Trung Quốc nếu bị thúc ép. Những phát biểu này được đưa ra trong cuộc gặp song phương với Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung, nơi Trump ám chỉ việc áp thuế lên tới 200% đối với xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc trừ khi Bắc Kinh nối lại việc vận chuyển các loại nam châm quan trọng.
Kết luận
Việc Trung Quốc dỡ bỏ các hạn chế xuất khẩu đất hiếm là một diễn biến đáng hoan nghênh đối với ngành công nghiệp Ấn Độ, nhưng nó cũng là một lời nhắc nhở về sự mong manh chiến lược ẩn chứa trong chuỗi cung ứng công nghệ và năng lượng toàn cầu. Liệu điều này có đánh dấu một sự thiết lập lại thực sự hay một sự tạm dừng mang tính chiến thuật thì vẫn còn phải chờ xem.
Nguồn tin: xangdau.net/Metal Miner
