Tốc độ chi tiêu đáng kinh ngạc cho năng lượng sạch của Trung Quốc đã đưa nền kinh tế lớn thứ hai thế giới trở thành nhà sản xuất năng lượng sạch lớn nhất thế giới. Vị thế thống lĩnh này trên thị trường năng lượng toàn cầu không chỉ xuất phát từ năng lực sản xuất trong nước, mà còn từ việc kiểm soát ngày càng đáng kể chuỗi cung ứng toàn cầu cho các công nghệ và vật liệu năng lượng sạch, cũng như đầu tư vào tiềm năng sản xuất của các nền kinh tế mới nổi từ Mỹ Latinh đến Đông Nam Á, Châu Phi và hơn thế nữa.
Kể từ khi Trung Quốc khởi động chương trình cơ sở hạ tầng Vành đai và Con đường đầy tham vọng vào năm 2000, Bắc Kinh đã rót hơn một nghìn tỷ đô la vào việc phát triển quan hệ thương mại trên toàn cầu, bao gồm những đóng góp đáng kể cho cơ sở hạ tầng năng lượng. Thật vậy, dù Trung Quốc nỗ lực thiết lập an ninh năng lượng quốc gia, họ cũng nỗ lực không kém – nếu không muốn nói là nỗ lực hơn – để trở thành “trung tâm của thị trường năng lượng toàn cầu”.
Sự mở rộng ảnh hưởng của Trung Quốc diễn ra quá nhanh chóng, và thường rất mờ nhạt, đến nỗi nhiều học giả và cơ quan giám sát đang phải chật vật theo dõi những thay đổi quan trọng và cơ bản trong bối cảnh năng lượng toàn cầu. Nhóm nghiên cứu độc lập Dự án Nam Toàn cầu Trung Quốc (CGSP) được thành lập với sứ mệnh duy nhất là theo dõi và tìm hiểu sự tham gia ngày càng lớn của Trung Quốc vào các nền kinh tế mới nổi. Và điều này thực sự khó khăn một cách đáng ngạc nhiên.
CGSP chỉ ra một "bối cảnh thông tin mơ hồ, nơi số liệu của các công ty khan hiếm, chi tiết dự án chưa đầy đủ, và đôi khi truyền thông lại đưa tin về các dự án bị bỏ dở hoặc hoàn toàn bịa đặt". Để cố gắng lấp những khoảng trống này, tổ chức đã phát hành một công cụ mới nhằm theo dõi chi tiêu của Trung Quốc trong lĩnh vực năng lượng châu Phi.
Một báo cáo kèm theo công cụ này cho thấy phạm vi tham gia của Trung Quốc trên khắp các ngành công nghiệp năng lượng của lục địa này là rất lớn. CGSP tóm tắt: "Trong những năm từ 2020 đến 2024, các công ty và nhà tài chính Trung Quốc đã tham gia vào 84 dự án năng lượng trên khắp lục địa, với tổng công suất hơn 32 gigawatt - đủ điện để thắp sáng hơn 135 triệu ngôi nhà ở thành thị châu Phi, hoặc hơn nửa tỷ ngôi nhà ở nông thôn, mỗi năm".
Sự tham gia của Trung Quốc vào việc phát triển các nguồn năng lượng sạch khổng lồ của châu Phi mang lại những lợi ích đáng kể. Châu Phi là nơi có 60% nguồn năng lượng mặt trời tốt nhất thế giới, nhưng chỉ chiếm 1% công suất lắp đặt điện mặt trời của thế giới. Mặc dù châu lục này có nguồn tài nguyên sơ cấp dồi dào, nhưng lại rất thiếu vốn đầu tư. Và châu lục này cần huy động nguồn vốn đó để mở rộng công suất năng lượng tái tạo nhanh nhất có thể nhằm đáp ứng nhu cầu năng lượng đang tăng vọt của dân số tăng nhanh nhất thế giới.
Dân số châu Phi dự kiến sẽ tăng gấp đôi từ nay đến năm 2050, và nhu cầu năng lượng của khu vực này dự kiến sẽ tăng gấp ba lần trong thập kỷ tới. Điều này đặt ra một thách thức quan trọng đối với an ninh năng lượng cũng như các mục tiêu phi carbon hóa khi các quốc gia châu Phi tiếp tục phát triển. Hiện nay, khoảng 600 triệu người ở châu Phi hoàn toàn không được tiếp cận điện.
Trong nhiều năm qua, Trung Quốc là đối tác thương mại chính tại châu Phi, nhưng trước đây đã đầu tư nhiều hơn vào nhiên liệu hóa thạch so với năng lượng sạch. Tuy nhiên, Bắc Kinh được coi là một đồng minh chiến lược quan trọng trong việc phát triển ngành năng lượng châu Phi. "Với những thách thức kinh tế hiện tại, "Về các cơ hội năng lượng trong tương lai, Trung Quốc có thể đóng vai trò trong việc góp phần vào việc tiếp cận và chuyển đổi năng lượng của Châu Phi thông qua thương mại, tài chính và FDI (đầu tư trực tiếp nước ngoài)", một báo cáo năm 2024 của Trung tâm Chính sách Phát triển Toàn cầu thuộc Đại học Boston và Liên đoàn Nghiên cứu Kinh tế Châu Phi cho biết.
Tuy nhiên, sự thiếu minh bạch xung quanh sự tham gia của Trung Quốc vào lục địa này, đặc biệt là về cơ chế tài chính, là nguyên nhân gây ra một số lo ngại chính đáng. "Sự thiếu minh bạch này rất quan trọng", CGSP báo cáo. "Nếu không có các điều khoản rõ ràng, rất khó để đánh giá đầy đủ tính bền vững của nợ, khả năng chi trả dài hạn hoặc việc phân phối lợi ích. Điều này cũng hạn chế khả năng học hỏi từ những thành công - hoặc tránh lặp lại những sai lầm tốn kém."
Nguồn tin: xangdau.net
