Xuất khẩu dầu của Iran đã và đang giảm nhanh hơn nhiều so với dự kiến, nhưng Tehran đang hy vọng sẽ tránh được điều tồi tệ nhất, thông qua việc triển khai một số giải pháp sáng tạo để giữ cho xuất khẩu không bị sụt giảm quá nhiều.
Xuất khẩu dầu của Iran có thể đã giảm tới 600.000-700.000 thùng/ngày trong tháng 8, xuống chỉ còn 1,66 triệu thùng/ngày, theo Wall Street Journal và SVB Energy International. Thiệt hại chỉ ngày càng trở nên tồi tệ hơn khi hạn chót vào cuối tháng 11 cho các biện pháp trừng phạt của Mỹ lên ngành dầu mỏ Iran đến gần. SVB dự báo xuất khẩu dầu của Iran sẽ giảm tới 0,8 triệu thùng/ngày vào tháng 11. Điều đó sẽ làm mất gần 1 triệu thùng/ngày so với tháng Tư, tháng trước khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân.
Những gián đoạn nguồn cung nghiêm trọng hơn nhiều so với nhiều người đã dự kiến bởi vì Hoa Kỳ đang giữ quan điểm rất cứng rắn cho các lệnh trừng phạt, phát đi tín hiệu rằng Washington sẽ ít cấp, nếu có, sự miễn trừ cho người mua dầu Iran. Điều đó đang gây khó khăn cho Iran để tìm được bảo hiểm cho các lô hàng và ngân hàng để bảo lãnh cho các giao dịch.
Nhưng chưa phải là đã mất hết hy vọng cho Iran. Liên minh châu Âu và Trung Quốc đã từ chối yêu cầu của Mỹ, và đã cố gắng giúp Iran vượt qua được sự công kích dữ dội.
Tuy nhiên, thẩm quyền và sự quyết tâm đang có vấn đề. Các chính trị gia châu Âu không thể kiểm soát quyết định của các nhà máy lọc dầu châu Âu, những người bắt đầu giảm mua dầu của Iran vài tháng trước. Về phần mình, Trung Quốc cũng cắt giảm nhập khẩu từ Iran, mặc dù phát đi tín hiệu ý định của mình là sẽ tiếp tục mua. Nhập khẩu của Trung Quốc từ Iran giảm khoảng 250.000 thùng/ngày trong tháng 8 so với tháng 7. Nhập khẩu của Ấn Độ giảm khoảng 400.000 thùng/ngày. Không rõ xu hướng giảm như vậy sẽ tiếp tục như thế nào, nhưng nó không báo trước điềm hay cho Tehran.
Bộ trưởng dầu mỏ Iran Bijan Namdar Zanganeh cho rằng Iran có "những cách khác" để giữ cho xuất khẩu dầu của nước này không giảm quá nhiều. Iran có thể giảm giá đáng kể cho dầu của mình, điều này sẽ hấp dẫn người mua. Nó cũng có thể đổi hàng. Trước khi dỡ bỏ lệnh trừng phạt vào năm 2016, Ấn Độ và Iran đã có một thỏa thuận trong đó người mua Ấn Độ sẽ mua dầu bằng đồng rupee, và Iran sử dụng đồng rupee để mua hàng hóa từ Ấn Độ. Điều đó đã tránh được tình huống mắc kẹt của việc sử dụng đồng đô la, điều này sẽ làm giảm bớt hạn chế đối với Iran theo lệnh trừng phạt của Mỹ.
Iran cũng có thể buôn lậu dầu của mình, trong đó có trên đất liên đi qua Pakistan và Afghanistan.
Bloomberg nhấn mạnh rằng Iran đã tìm mọi cách để xuất khẩu một số dầu trong suốt thời gian cấm vận trước đây bằng cách tắt các hệ thống theo dõi đội tàu chở dầu và giấu đi các điểm đến giao hàng. Những nỗ lực bí mật như vậy có thể giữ khoảng 200.000 thùng dầu xuất khẩu mỗi ngày trong bóng tối, Robin Mills của Qamar Energy nói với Bloomberg. Mills cho biết Iran có thể duy trì tổng lượng xuất khẩu khoảng 800.000 thùng/ngày trong năm tới thông qua một loạt các chiến lược để tránh tác động của các biện pháp trừng phạt.
EU đang hy vọng sẽ lôi kéo Iran ở lại trong giới hạn thỏa thuận hạt nhân năm 2015 và không từ bỏ các cam kết của mình mặc dù Mỹ đã rút khỏi thỏa thuận và tiến hành một chiến dịch “áp lực tối đa” hiếu chiến chống lại Tehran. Dù gì đi nữa, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), cơ quan giám sát của Liên Hợp Quốc về chương trình hạt nhân của Iran, cho biết trong một báo cáo bí mật vào cuối tháng 8 rằng Iran tiếp tục tuân thủ các nghĩa vụ của mình, vẫn ở trong giới hạn yêu cầu về làm giàu kho uranium.
Chiến lược cuối cùng của châu Âu là sẽ cố gắng chờ đợi Trump. Nếu châu Âu có thể thuyết phục Iran tiếp tục tuân thủ thỏa thuận hạt nhân trong vài năm nữa, thì có lẽ một tổng thống mới của Hoa Kỳ sẽ nhậm chức và có cách tiếp cận khác và tái gia nhập thỏa thuận hạt nhân.
Để làm điều này, châu Âu có lẽ phải cố gắng phát triển một hệ thống thay thế để chuyển tiền cho các giao dịch tài chính lớn, ngoài tầm ảnh hưởng của Hoa Kỳ, theo NBC News. Một số quốc gia châu Âu thậm chí có thể sử dụng ngân hàng trung ương của chính họ để tiến hành chuyển tiền, vì các ngân hàng thương mại đang quay lưng lại với Iran do lo ngại dính líu tới lệnh trừng phạt của Mỹ.
Không dám chắc rằng điều này sẽ là đủ. Iran đang chịu áp lực kinh tế cao do xuất khẩu dầu giảm và đồng tiền rớt giá mạnh. Điều đó đang làm yếu đi vị thế chính trị của Tổng thống Iran Hassan Rouhani, người đã đặt cược di sản của chính quyền của mình vào việc đàm phán với Hoa Kỳ. Những người kiên quyết ủng hộ đang giành được lợi ích từ mồ hôi nước mắt của ông.
Dù sao thì, xuất khẩu dầu của Iran cũng đang đi xuống. Vấn đề chỉ là giảm nhiều bao nhiêu và nhanh như thế nào.
Nguồn tin: xangdau.net
