Áp lực đang gia tăng buộc Tổng thống Mỹ Joe Biden phải tấn công trực diện Iran sau khi 3 lính Mỹ thiệt mạng và hơn 30 người khác bị thương trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào tiền đồn của Mỹ ở phía đông bắc Jordan.

Mặc dù việc tấn công các mục tiêu của Iran là một lựa chọn, nhưng các nhà phân tích cho rằng Mỹ có nhiều khả năng tấn công một hoặc nhiều nhóm ủy quyền được Iran hỗ trợ có căn cứ tại Iraq và Syria - nhưng thừa nhận rằng Washington ngày càng khó tránh khỏi cuộc đối đầu trực tiếp với Tehran.

Biden đã miễn cưỡng tấn công trực tiếp Iran vì lo ngại nước này có thể đẩy Trung Đông đang chìm trong khủng hoảng vào một cuộc xung đột rộng hơn trong bối cảnh các cuộc chiến ở Gaza và Yemen cũng như các cuộc tấn công của phiến quân Houthi nhằm vào các tàu hàng hải ở Biển Đỏ và các cuộc phản công của lực lượng Mỹ và Anh.

Nhưng cái chết và hàng chục người thương vong của quân đội Mỹ trong cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào tiền đồn quân sự Tower 22 ở Jordan, gần biên giới với Syria, có thể buộc Mỹ phải đưa ra phản ứng mạnh mẽ hơn bình thường. Cuộc tấn công được tuyên bố bởi Lực lượng kháng chiến Hồi giáo ở Iraq, một tổ chức bảo trợ bao gồm các lực lượng dân quân được Iran hậu thuẫn.

Trong tuyên bố ngày 28/1, Biden đổ lỗi rõ ràng cho “các nhóm phiến quân cực đoan được Iran hậu thuẫn hoạt động ở Syria và Iraq” nhưng không cho biết rằng Tehran đã ra lệnh tấn công.

Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin cũng nói tương tự rằng lực lượng phiến quân phải chịu trách nhiệm về các cuộc tấn công và lặp lại cam kết của Biden rằng Hoa Kỳ “sẽ đáp trả vào thời gian và địa điểm mà chúng tôi lựa chọn”.

Phản hồi có thể trông như thế nào

Một loạt ý kiến trong Quốc hội Hoa Kỳ - chủ yếu là đảng Cộng Hòa - đã thúc giục chính quyền Hoa Kỳ giáng một đòn trực tiếp vào Iran.

“Hãy tấn công Iran ngay bây giờ. Hãy đánh thật mạnh vào họ”, Thượng nghị sĩ Lindsay Graham (Đảng Cộng hòa-Nam Carolina) yêu cầu.

Thượng nghị sĩ Tom Cotton (Đảng Cộng hòa-Arkansas), một người chỉ trích gay gắt chính sách Iran của chính quyền Biden, nhấn mạnh rằng cái chết của ba binh sĩ Mỹ dẫn đến một “sự trả đũa quân sự tàn khốc chống lại các lực lượng khủng bố của Iran, cả ở Iran và trên khắp Trung Đông”.

Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng việc nhắm mục tiêu vào Quân đoàn Vệ binh Cách mạng Hồi giáo (IRGC), đặc biệt là trên lãnh thổ Iran, sẽ được coi là một bước leo thang lớn bởi Tehran.

Hamidreza Azizi, thành viên tại Viện Các vấn đề An ninh và Quốc tế Đức ở Berlin, nói với RFE/RL: “Ý tưởng nhắm mục tiêu vào các vị trí của IRGC ở Iran dường như chỉ hợp lý nếu Mỹ đang theo đuổi một cuộc chiến tranh toàn diện với Iran, một kịch bản hiện chưa rõ ràng”.

Thay vào đó, Washington có nhiều khả năng nhắm mục tiêu vào lực lượng được Tehran hậu thuẫn ở Iraq hoặc Syria theo cách làm hài lòng những ý kiến liên quan ở trong nước.

Azizi cho biết: “Do đó, Hoa Kỳ có thể lựa chọn nhắm mục tiêu vào các thủ lĩnh cấp cao của lực lượng Iraq. Tôi vẫn hoài nghi rằng một biện pháp như vậy sẽ đóng vai trò là biện pháp ngăn chặn hiệu quả, nhưng các quan chức Mỹ có thể cho rằng rủi ro của cách tiếp cận này dễ chấp nhận hơn là một cuộc tấn công trực tiếp vào Iran”.

Sanam Vakil, Giám đốc chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại Chatham House ở London, nói với Đài phát thanh Farda của RFE/RL: “Cuối cùng chúng ta đã đến điểm mà Mỹ không còn có thể né tránh leo thang chống lại các lực lượng được Iran hậu thuẫn ở Iraq và Syria”.

Bà dự đoán Washington có thể sẽ đáp trả bằng các cuộc tấn công vào hai quốc gia đó thay vì tấn công trực tiếp vào Iran nhưng cảnh báo rằng chính phủ Mỹ đang trở nên khó khăn hơn trong việc tránh xung đột trực tiếp với Tehran.

Vakil nói: “Nếu các cuộc tấn công tiếp theo nhằm vào lực lượng Hoa Kỳ và vận chuyển quốc tế không chấm dứt, thì chính quyền Biden sẽ ngày càng khó khăn hơn trong việc chống lại áp lực phải chiến đấu với Iran”.

Ali Fathollah-Nejad, giám đốc Trung tâm Trật tự Toàn cầu và Trung Đông ở Berlin, nói với RFE/RL rằng Washington và Tehran có “mức độ ác cảm tương đương” đối với việc bắt đầu một cuộc chiến tranh trực tiếp.

Ông nói thêm rằng Mỹ thà tấn công các vị trí của IRGC trong khu vực hơn là bên trong Iran.

Các quan chức Iran đã tìm cách đưa Tehran tránh xa khỏi cuộc tấn công bằng máy bay không người lái ở Jordan mà không lên án vụ việc.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Nasser Kanani hôm 29/1 khẳng định rằng “các nhóm chiến đấu… không nhận lệnh từ Iran”.

Riêng có Bộ trưởng Tình báo Esmail Khatib khẳng định rằng lực lượng được Iran hậu thuẫn hoạt động “theo ý mình” chống lại “những kẻ xâm lược Mỹ”.

Fathollah-Nejad nói rằng, trong khi các lực lượng ủy nhiệm của Iran “thực sự có thể được hưởng một mức độ độc lập nào đó”, nước cộng hòa Hồi giáo này sẽ không mạo hiểm cho phép họ hoàn toàn tự chủ trong bối cảnh “nguy hiểm” của cuộc chiến ở Gaza “để tránh bị lôi kéo vào bất kỳ cuộc đối đầu trực tiếp nào” với Hoa Kỳ và Israel.

Khu vực hỗn loạn

Nhiều người trong nhiều tháng qua đã lo sợ về một cuộc xung đột trên toàn khu vực sau khi nổ ra cuộc chiến giữa Israel và Hamas vào tháng 10, nhóm bị Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu liệt vào danh sách tổ chức khủng bố.

Israel đã phát động một cuộc tấn công ở Gaza khiến hàng nghìn người ở vùng đất Palestine thiệt mạng để trả đũa cuộc tấn công do Hamas lãnh đạo vào ngày 7 tháng 10 khiến khoảng 1.200 người, chủ yếu là dân thường thiệt mạng.

Các thành viên của cái gọi là “Trục kháng chiến” – mạng lưới các đồng minh và lực lượng ủy nhiệm trong khu vực của Iran – đã tham gia cuộc chiến ủng hộ người Palestine.

Hizballah ở Lebanon đã thỉnh thoảng phóng tên lửa vào miền bắc Israel trong khi lực lượng được Iran hậu thuẫn đã nhắm vào lực lượng Mỹ ở Syria và Iraq hơn 150 lần. Không có lính Mỹ nào thiệt mạng trong các cuộc tấn công cho đến khi cuộc tấn công bằng máy bay không người lái ở Jordan diễn ra vào ngày 28 tháng 1.

Hoa Kỳ đã đáp trả các cuộc tấn công, thậm chí giết chết thủ lĩnh của lực lượng liên kết với Iran ở Iraq hồi đầu tháng này trong một cuộc không kích chính xác.

Phiến quân Houthi được Iran hậu thuẫn ở Yemen trong nhiều tháng đã tìm cách làm gián đoạn hoạt động vận chuyển hàng hóa ở Biển Đỏ bằng cách nhắm mục tiêu vào các tàu thương mại được cho là có quan hệ với Israel hoặc đang trên đường tới các cảng của Israel. Kể từ đó, họ đã mở rộng mục tiêu bao gồm các tàu liên kết với Mỹ và Anh nhằm đáp trả các cuộc không kích của Mỹ và Anh vào các vị trí của Houthi ở Yemen.

Theo Reuters, cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào lực lượng Mỹ ở Jordan và lực lượng Houthis tiếp tục nhắm mục tiêu vào các tàu thương mại, bao gồm tàu chở dầu, đã khiến giá dầu tăng vọt vào ngày 29/1.

Nữ nghị sĩ Đảng Dân chủ Barbara Lee hôm 28/1 cho biết “bạo lực ở Trung Đông đang vượt khỏi tầm kiểm soát” và nhấn mạnh rằng lệnh ngừng bắn ở Gaza là cần thiết để giảm bớt căng thẳng.

Vakil đồng ý rằng lệnh ngừng bắn là “khẩn cấp hơn bao giờ hết để ngăn chặn sự leo thang rộng hơn trong khu vực” nhưng cảnh báo rằng việc ngừng chiến ở Gaza sẽ không nhất thiết ngăn chặn các cuộc tấn công của các nhóm được Iran hậu thuẫn.

Nguồn tin: RFE/RL

© Bản tiếng Việt của xangdau.net