Cuá»™c chiến tranh dầu mỏ được khởi Ä‘á»™ng từ năm 2014 là má»™t phần trong sá»± phức tạp của cuá»™c chiến tranh tiền tệ lần thứ 3 (diá»…n ra từ năm 2010 đến nay). Đây là má»™t cuá»™c chiến giữa các quốc gia dầu mỏ có đồng ná»™i tệ mạnh nhằm âm mÆ°u lật đổ lẫn nhau, không Ä‘Æ¡n thuần chỉ phá giá tiền tệ để tạo lợi thế xuất khẩu dầu mỏ.

17 tháng trôi qua kể từ khi cuá»™c chiến dầu mỏ bùng nổ vào tháng 6-2014, giá dầu giảm hÆ¡n 60%, Ä‘ã khiến các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ Ä‘iêu đứng. Từ Nga, Hoa Kỳ đến khối OPEC đều bị thiệt hại lá»›n. Không chỉ vậy, những nÆ°á»›c nhập khẩu dầu cÅ©ng không tránh khỏi vòng xoáy suy thoái vì giá dầu giảm. Hệ quả này dá»± báo sẽ còn gây tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c đến kinh tế thế giá»›i trong năm 2016.

Các ông lá»›n dầu mỏ dính Ä‘òn

Nga, quốc gia có gần 50% nguồn thu ngân sách, 30% GDP và 60% kim ngạch xuất khẩu từ dầu mỏ và khí đốt, Ä‘ã Ä‘iêu đứng vì giá dầu thấp. Đồng rúp của Nga Ä‘ã sụt giảm hÆ¡n 50% trong suốt gần 2 năm qua, lạm phát tăng cao buá»™c Nga phải tăng lãi suất lên 17%/năm vào cuối năm 2014 (và giảm còn 11% ở thời Ä‘iểm hiện tại), dẫn đến suy thoái kinh tế. Theo Morgan Stanley, GDP của Nga Æ°á»›c tính giảm 4,2% trong năm 2015. Thâm hụt ngân sách của Nga trong năm 2015 Æ°á»›c khoảng 3% GDP, là mức thấp, nhÆ°ng thá»±c ra do quốc gia này Ä‘ang dùng quỹ dá»± trữ quốc gia để đối phó vá»›i việc sụt giảm nguồn thu từ dầu. Vào tháng 10 vừa qua, Bá»™ Tài chính Nga Ä‘ã chi 40 tá»· USD trong quỹ này để bù nguồn thu từ dầu sụt giảm. Dá»± báo nếu năm 2016, giá dầu ở mức thấp dÆ°á»›i 50USD/thùng và tá»· giá không thay đổi, toàn bá»™ quỹ dá»± trữ của Nga sẽ hết sạch. TÆ°Æ¡ng tá»±, má»™t quốc gia có nền kinh tế dá»±a vào dầu mỏ khác là Venezuela rÆ¡i vào siêu lạm phát hÆ¡n 700% khi đồng ná»™i tệ mất giá hÆ¡n 7 lần.

Trong khi Ä‘ó, việc giá dầu sụt giảm lại mang đến cho Hoa Kỳ má»™t số lợi ích trÆ°á»›c mắt. Sá»± thua thiệt trong ngành dầu ảnh hưởng không lá»›n đến tăng trưởng của Hoa Kỳ khi nó chỉ Ä‘óng góp 6-7% trong GDP. NhÆ°ng giá dầu thấp mang lại lợi ích cho người tiêu dùng, vốn Ä‘óng góp tá»›i 68% GDP. Thá»±c tế, GDP dá»± báo năm 2015 cho Hoa Kỳ khoảng 2,5%, cao hÆ¡n so vá»›i 2,4% trong năm 2014. Bởi lẽ, thâm hụt thÆ°Æ¡ng mại bởi dầu chiếm khoảng 40-45% trong tổng thâm hụt thÆ°Æ¡ng mại Hoa Kỳ, nên giá dầu hạ Ä‘ã làm giảm thâm hụt thÆ°Æ¡ng mại. Đây là khoản lợi lá»›n đối vá»›i Hoa Kỳ. Tính ròng, thâm hụt thÆ°Æ¡ng mại bình quân của Hoa Kỳ năm 2015 khoảng dÆ°á»›i 50 tá»· USD/tháng, thấp hÆ¡n so vá»›i mức bình quân hÆ¡n 60 tá»· USD/tháng trong năm 2014. Xu hÆ°á»›ng thâm hụt thÆ°Æ¡ng mại Ä‘ang có chiều hÆ°á»›ng giảm dần. Theo Ä‘ó, thâm hụt thÆ°Æ¡ng mại tháng 9 là 40,8 tá»· USD (công bố đầu tháng 11), thấp nhất 7 tháng do sụt giảm của giá dầu. Khi thâm hụt thÆ°Æ¡ng mại giảm sẽ giảm sức ép lên thâm hụt ngân sách và nợ công của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, do đồng USD tăng giá, thâm hụt thÆ°Æ¡ng mại của Hoa Kỳ vá»›i Trung Quốc tính đến tháng 9-2015 lại tăng 8,4% so vá»›i cùng kỳ năm trÆ°á»›c.

Giá dầu giảm khiến các quốc gia trong khối OPEC mất hÆ¡n 370 tá»· USD doanh thu dầu mỏ tính tá»›i thời Ä‘iểm cuối tháng 10-2015. Trong Ä‘ó, Saudi Arabia, má»™t quốc gia được cho cùng vá»›i Hoa Kỳ khởi Ä‘á»™ng cuá»™c chiến dầu mỏ, mất gần 100 tá»· USD. Dá»± báo mức thâm hụt ngân sách của Saudi Arabia trong năm nay sẽ lên tá»›i 20% GDP, tức tăng trưởng của Saudi Arabia năm 2015 sẽ giảm khoảng 3,5%.

Đòn phản kích của Nga-Trung

Tuy nhiên, nhìn về dài hạn, Hoa Kỳ không phải là kẻ thắng cuá»™c trong cuá»™c chiến dầu mỏ-tiền tệ. Theo Reuters, 10 công ty sản xuất gas và dầu thô Ä‘á»™c lập lá»›n nhất Hoa Kỳ Ä‘ã công bố lá»— tổng cá»™ng 15 tá»· USD trong quý II-2015, so vá»›i mức lợi nhuận gần 3,5 tá»· USD trong năm trÆ°á»›c. Số lượng các giàn khoan khai thác dầu Ä‘ã sụt giảm từ mức đỉnh 1.600 giàn xuống còn 775 giàn vào tháng 10-2015. Điều Ä‘áng nói, chi tiêu vốn của các công ty dầu Hoa Kỳ Ä‘ang sụt giảm nên tổng ngân sách cho ngành dầu khí Ä‘ã sụt giảm mạnh, từ mức 194 tá»· USD năm 2014 xuống còn 125 tá»· USD năm 2015. Dá»± báo năm 2016 sẽ cắt giảm tiếp 15% xuống còn khoảng 106 tá»· USD. Điều này chắc hẳn sẽ ảnh hưởng đến việc gia tăng sản lượng khai thác dầu, đặc biệt dầu Ä‘á phiến của Hoa Kỳ trong dài hạn.

Điều Ä‘áng nói, Hoa Kỳ Ä‘ang chật vật trÆ°á»›c Ä‘òn phản kích của Nga và Trung Quốc. Theo Ä‘ó, 2 nÆ°á»›c này Ä‘ã bán tháo trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ nhằm Ä‘áp trả cuá»™c chiến dầu mỏ (vá»›i Nga) và tiền tệ (vá»›i Trung Quốc). Cùng vá»›i Brazil và Đài Loan, trong tháng 7-2015 Nga và Trung Quốc Ä‘ã bán tháo trái phiếu Hoa Kỳ, khiến doanh số mua trái phiếu ròng của nÆ°á»›c ngoài đối vá»›i trái phiếu Hoa Kỳ âm 123 tá»· USD, mức sụt giảm mạnh nhất kể từ năm 1978. Việc Nga và Trung Quốc bán tháo trái phiếu Hoa Kỳ không phải là hành Ä‘á»™ng mang tính phòng vệ mà là chiến lược lâu dài trong việc hạ bệ sá»± thống trị của đồng USD, nâng cao vị thế đồng rúp và NDT. Ước tính, Trung Quốc Ä‘ã giảm hÆ¡n 400 tá»· USD trái phiếu chính phủ Hoa Kỳ trong năm nay. Chính Ä‘iều này khiến quỹ dá»± trữ ngoại hối của Trung Quốc sụt giảm từ mức 4.000 tá»· USD vào giữa năm 2014  xuống dÆ°á»›i 3.600 tá»· USD ở thời Ä‘iểm hiện tại. Đồng thời Trung Quốc tăng cường nắm giữ các tài sản bằng đồng EUR, thậm chí bằng Ä‘ô la Australia. Trong khi Nga há»— trợ đồng rúp khỏi bị mất giá sâu hÆ¡n bằng cách bán trái phiếu Hoa Kỳ để đổi sang rúp. Ước tính Nga Ä‘ã giảm hÆ¡n 40% lượng trái phiếu Hoa Kỳ từ tháng 6-2014 đến tháng 6-2015 xuống còn 66 tá»· USD.

Giá dầu giảm hÆ¡n 60% Ä‘ã khiến các quốc gia xuất khẩu dầu mỏ Ä‘iêu đứng.

Nguồn tin: Đầu tÆ° tài chính