Mặc dù giá dầu giảm khiến hàng loạt quốc gia xuất khẩu dầu chịu tổn thất lá»›n, nhÆ°ng trọng tâm của cuá»™c chiến dầu mỏ trong năm 2016 được dá»± báo không còn là giá cả mà là cuá»™c Ä‘ua giành thị phần sẽ trở nên căng thẳng hÆ¡n, vá»›i những toan tính của riêng từng quốc gia.

OPEC chiếm ưu thế

Liên tục từ cuối tháng 10 cho đến nay Saudi Arabia (quốc gia Ä‘ang sản xuất khoảng 10 triệu thùng dầu/ngày) luôn có những phát biểu về việc không cắt giảm sản xuất dầu để há»— trợ cho giá. Thái Ä‘á»™ này của Saudi Arabia cho thấy khả năng rất cao OPEC sẽ không cắt giảm sản lượng dầu Ä‘ang ở mức 31,38 triệu thùng/ngày trong phiên họp tại Viên (Áo) vào ngày 4-12 tá»›i. Cuá»™c họp này rất quan trọng vì thiết lập mức trần sản xuất cho 6-12 tháng tá»›i. Vào tháng 11-2014, giá dầu thế giá»›i sụt giảm mạnh khi Saudi Arabia không cắt giảm sản lượng dầu sản xuất.
OPEC Æ°á»›c tính nhu cầu dầu thô đối vá»›i khối này năm 2015 là 29,6 triệu thùng/ngày và tăng 600.000 thùng/ngày so vá»›i năm trÆ°á»›c. Trong năm 2016, Æ°á»›c tính nhu cầu dầu đối vá»›i khối OPEC khoảng 30,8 triệu thùng/ngày, tức tăng thêm khoảng 1,2 triệu thùng/ngày so vá»›i năm 2015. Nguyên nhân khiến cầu dầu khối OPEC tăng do sản xuất dầu của Hoa Kỳ ở thời Ä‘iểm hiện tại bắt đầu sụt giảm khoảng 500.000 thùng/ngày. Dá»± báo năm 2016, Hoa Kỳ chỉ sản xuất khoảng 8,86 triệu thùng/ngày do các công ty dầu nÆ°á»›c này Ä‘ang gánh chịu thiệt hại lá»›n từ việc giá dầu thô giảm, phải cắt giảm vốn đầu tÆ° và số lượng giàn khoan. Do Ä‘ó, khối OPEC vá»›i áp lá»±c của Saudi Arabia, sẽ giữ nguyên mức sản lượng dầu hiện tại để giữ thị phần, thậm chí tăng thêm sản lượng sản xuất bất chấp trần sản lượng 30 triệu thùng/ngày.

Trong trường hợp OPEC tăng sản lượng dầu sản xuất, trong 12 nÆ°á»›c thuá»™c khối này, khả năng thá»±c hiện chỉ còn Iran và Iraq. Iran sau khi đạt được thỏa thuận hạt nhân vào năm 2015, Ä‘ang có kế hoạch tăng thêm 500.000 thùng/ngày, thậm chí 1 triệu thùng/ngày. Tuy nhiên, CÆ¡ quan Năng lượng quốc tế (IEA) cho rằng Iran chỉ có thể tăng thêm 300.000 thùng/ngày (tùy theo mức Ä‘á»™ dỡ bỏ cấm vận), trong khi Iraq khoảng 240.000 thùng/ngày. Ngoài khối OPEC, Nga là má»™t quốc gia sản xuất dầu lá»›n khác. Năm 2015 Nga sản xuất trung bình 10,75 triệu thùng dầu/ngày, dá»± báo năm 2016 sẽ sản xuất 10,69 triệu thùng/ngày, gần nhÆ° giữ nguyên mức sản lượng dầu hiện nay.

Giá dầu giảm + USD tăng = suy thoái

Sá»± mạnh lên của đồng USD và giá dầu giảm trong ná»­a đầu năm 2016 sẽ có tác Ä‘á»™ng kép tiêu cá»±c lên ngân sách và tăng trưởng kinh tế nhiều quốc gia. Theo Ä‘ó, doanh thu từ việc bán dầu sẽ tiếp tục giảm mạnh nên nguồn thu cho ngân sách giảm, kéo theo nguồn cung ngoại tệ cÅ©ng sụt giảm. Để bảo vệ đồng ná»™i tệ khỏi bị mất giá bởi làn sóng tháo vốn, các quốc gia Ä‘ang phát triển nhÆ° Trung Quốc, Nga, Brazil và các thị trường má»›i nổi khác Ä‘ã phải bán quỹ dá»± trữ ngoại hối để bình ổn thị trường. Dá»± báo trong ná»­a đầu năm 2016, làn sóng tháo vốn khỏi thị trường má»›i nổi có thể tiếp tục tăng khi đồng USD mạnh trở lại. Từ năm 2014, Hoa Kỳ Ä‘ã sá»­ dụng đồng thời cả đồng USD mạnh lẫn nguồn cung từ dầu Ä‘á phiến để đẩy giá dầu thế giá»›i giảm. NhÆ°ng vào năm 2016, theo dá»± báo của IEA, Hoa Kỳ sẽ phải giảm sản lượng sản xuất dầu nên sá»± mạnh lên của đồng USD sẽ Ä‘óng vai trò quan trọng trong diá»…n biến thị trường tài chính toàn cầu.

Người châm ngòi cho làn sóng mạnh lên của đồng USD là Chủ tịch Draghi của Ngân hàng Trung Æ°Æ¡ng châu Âu (ECB). Thậm chí khi Cục Dá»± trữ liên bang Hoa Kỳ (FED) trì hoãn việc tăng lãi suất, việc ECB tiếp tục ná»›i QE cÅ©ng đủ khiến đồng USD tiếp tục tăng giá và giá dầu tiếp tục sụt giảm. Liên tục từ giữa tháng 10 cho đến nay, Draghi luôn có những phát biểu ủng há»™ cho việc mở rá»™ng QE. Sợi dây liên kết khiến Hoa Kỳ khó tránh khỏi thiệt hại trong cuá»™c chiến này, là các thị trường má»›i nổi có thể tiếp tục bán tháo trái phiếu Hoa Kỳ để có nguồn tiền cứu trợ cho ná»™i tệ của họ. Lợi suất trái phiếu tăng lên sẽ khiến nền kinh tế Hoa Kỳ sụt giảm. Nếu ECB giữ Ä‘úng cam kết sẽ kết thúc chÆ°Æ¡ng trình QE vào tháng 9-2016, khả năng trong ná»­a cuối năm 2016, Ä‘à tăng của đồng USD sẽ dừng lại và quay đầu giảm giá. Thá»±c tế, giữa ECB và FED luôn có sá»± phối hợp hành Ä‘á»™ng và há»— trợ cho đồng tiền của nhau trong chu kỳ khoảng 2 năm. Đồng EUR Ä‘ã mất giá mạnh từ cuối tháng 4-2014 (đồng nghÄ©a đồng USD mạnh lên) nên dá»± báo đến khoảng giữa năm 2016, sá»± mất giá của EUR sẽ dừng lại.

Kỳ vọng phục hồi

Tuy nhiên, theo phân tích của nhiều chuyên gia, tính trên tổng thể toàn cầu, tình trạng thừa cung tiếp tục nhÆ°ng Ä‘ang trở nên cân bằng hÆ¡n. OPEC cÅ©ng cho rằng nhu cầu dầu của toàn cầu năm 2015 là 92,86 triệu thùng/ngày trong khi mức sản xuất dầu 2015 là 94,13 triệu thùng/ngày, tức dÆ° thừa khoảng 1,27 triệu/thùng. Dá»± báo trong năm 2016, nhu cầu sẽ tăng thêm 1,25 triệu thùng/ngày và đạt mức bình quân 94,14 triệu thùng/ngày. NhÆ° vậy vá»›i khả năng sản xuất trong tháng 10-2015, tình trạng thừa dầu trong năm 2016 chỉ ở mức 560.000 thùng/ngày. Bên cạnh Ä‘ó, vá»›i triển vọng đồng USD mạnh lên và OPEC không cắt giảm sản lượng dầu, dá»± báo giá dầu tiếp tục giảm sâu trong ná»­a đầu năm 2016. Saudi Arabia cho biết có thể phải mất 1-2 năm để giá dầu hồi phục đến mức 70-80USD/thùng. Dá»± báo của các công ty dầu quốc tế lá»›n nhÆ° ExxonMobil của Hoa Kỳ, BP của Anh và Total của Pháp đều cho rằng giá dầu ở mức thấp sẽ kéo dài trong vài năm. BP còn nhận định giá dầu sẽ dÆ°á»›i 60USD/thùng cho đến năm 2017.

Việc giá dầu giảm Ä‘ã tăng sức ép lên ngân sách đối vá»›i các quốc gia xuất khẩu dầu. Bởi để đảm bảo cân bằng ngân sách cho phần lá»›n quốc gia này, giá dầu phải trên 100USD/thùng. Thí dụ, Saudi Arabia cho rằng họ cần giá dầu ở mức 100USD/thùng để đảm bảo an toàn cho hoạt Ä‘á»™ng đầu tÆ° (từ thăm dò cho đến khai thác) trong ngành dầu khí. Thá»±c tế giá dầu hiện nay chỉ ở mức 45USD/thùng là nguyên nhân khiến hàng loạt quốc gia Ä‘ang thâm hụt ngân sách rất lá»›n. Tuy nhiên, giá dầu có khả năng sẽ phục hồi trong ná»­a cuối năm 2016 sau khi tiếp tục sụt giảm trong đầu năm tá»›i. Hiện tại, các dá»± báo Ä‘ang tập trung vào khả năng tạo Ä‘áy giá dầu vào mùa hè năm 2016. Điều này do đồng USD sụt giảm và ảnh hưởng của việc cắt giảm đầu tÆ° vào ngành dầu sẽ khiến cho nguồn cung trở nên cân bằng hÆ¡n. Giá dầu được kỳ vọng trở lại mức 50-60 USD/thùng vào cuối năm 2016.

Nguồn tin: Saigondautu