- Những năm trÆ°á»›c Ä‘ây, má»—i khi giá xăng dầu thế giá»›i tăng, trÆ°á»›c thời Ä‘iểm ra quyết định có tăng giá bán xăng dầu trong nÆ°á»›c hay không, tăng bao nhiêu, các bá»™ Tài chính và Công ThÆ°Æ¡ng đều nói việc ra quyết định sẽ trên cÆ¡ sở cân đối hài hòa lợi ích của Nhà nÆ°á»›c, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Thế nhÆ°ng, trong hầu hết các quyết định được ban hành, người tiêu dùng không thấy bóng dáng lợi ích của mình trong Ä‘ó.

Nếu giảm thuế nhập khẩu để giữ giá thì ngân sách nhà nÆ°á»›c phải chịu giảm thu. Không giảm thuế nhÆ°ng vẫn giữ giá thì doanh nghiệp kêu khóc, dù hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu lời lá»— thật giả ra sao không được công khai, minh bạch (trong Ä‘ó có Petrolimex - không chỉ là doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c nắm vị trí thống lÄ©nh thị trường mà còn là “con đẻ” của Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng - bá»™ quản lý ngành). Thậm chí, quyết định sá»­ dụng Quỹ Bình ổn giá xăng dầu - má»™t quỹ thá»±c chất là do người tiêu dùng Ä‘óng góp nhÆ°ng bị bắt gá»­i tại doanh nghiệp - để kìm giá cÅ©ng khó khăn vì nguồn quỹ thá»±c có tại doanh nghiệp mập mờ, nhiều khi không biết có tiền tÆ°Æ¡i không, hay là doanh nghiệp chỉ ghi sổ để đấy còn tiền thì Ä‘ã được trÆ°ng dụng vào việc gì khác rồi. Có vẻ nhÆ° nhất cá»­ lưỡng tiện là mình vì mình và vì... con mình!

Thời gian gần Ä‘ây, chính sách quản lý giá bán lẻ xăng dầu Ä‘ã có sá»± thay đổi theo hÆ°á»›ng bám sát diá»…n biến giá xăng dầu thế giá»›i hÆ¡n, việc tăng giảm giá dần phù hợp vá»›i quy luật cung - cầu hÆ¡n, thị trường xăng dầu dần minh bạch vá»›i việc công khai kết quả kinh doanh, lượng tồn Quỹ Bình ổn giá xăng dầu. Tuy nhiên, vấn đề không hài hòa lợi ích vẫn trở nên gay gắt, mà diá»…n biến má»›i nhất là xì căng Ä‘an về cách tính thuế nhập khẩu để xác định giá cÆ¡ sở làm căn cứ Ä‘iều hành giá bán lẻ xăng dầu của liên bá»™ Tài chính và Công ThÆ°Æ¡ng.

Theo Ä‘ó, mức thuế Ä‘ã được dùng để tính giá cÆ¡ sở là thuế nhập khẩu Æ°u Ä‘ãi MFN - cao hÆ¡n mức thuế Æ°u Ä‘ãi theo lá»™ trình thá»±c hiện các hiệp định thÆ°Æ¡ng mại tá»± do (FTA) Ä‘ã ký vá»›i ASEAN và Hàn Quốc. Có nghÄ©a là mức thuế mà người tiêu dùng Ä‘ã phải chịu thông qua giá bán lẻ xăng dầu cao hÆ¡n mức thuế thá»±c tế các doanh nghiệp phải Ä‘óng nếu nhập khẩu xăng dầu từ Hàn Quốc. CÅ©ng có nghÄ©a là doanh nghiệp được lợi trá»±c tiếp - được hưởng khoản chênh lệch thuế nói trên. Đồng thời, Nhà nÆ°á»›c được lợi gián tiếp - thông qua các khoản thuế doanh nghiệp phải Ä‘óng tính trên doanh thu (tăng lên). Chỉ có người tiêu dùng là phải chịu thiệt Ä‘Æ¡n, thiệt kép: vừa chịu mức thuế nhập khẩu (tính trong giá cÆ¡ sở) cao, qua Ä‘ó, chịu luôn thuế giá trị gia tăng, tiêu thụ đặc biệt (tính trên giá bán lẻ cuối cùng) cao.

Sau khi bị phát hiện, liên bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng và Tài chính má»›i trình và Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ Ä‘ã đồng ý vá»›i phÆ°Æ¡ng án sẽ xác định mức thuế nhập khẩu tính trong giá cÆ¡ sở theo mức bình quân gia quyền của các biểu thuế (MFN và FTA).

Ừ thì nay mai sẽ làm theo cách hợp lý này, nhÆ°ng còn số tiền chênh lệch khổng lồ Ä‘ã lỡ móc túi người tiêu dùng thì sao? Theo báo Ä‘iện tá»­ VietNamNet, Bá»™ Tài chính cho biết, năm 2015, số thuế (thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt) thu từ xăng dầu nhập khẩu là 35.923 tỉ đồng, dá»±a trên mức thuế MFN. Tính đến thời Ä‘iểm này, số thuế hoàn theo chứng từ doanh nghiệp ná»™p bổ sung C/O mẫu D, nghÄ©a là áp dụng cho các lô hàng nhập từ ASEAN được hưởng thuế Æ°u Ä‘ãi, tá»›i... 3.502 tỉ đồng. Đâu Ä‘ó có các thảo luận bên lề giữa các cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c về việc Nhà nÆ°á»›c sẽ “truy thu” số tiền này từ doanh nghiệp nhÆ° thế nào chứ chÆ°a thấy ai nói sẽ “trả” lại cho người tiêu dùng ra sao.

Tất nhiên, việc trả lại trá»±c tiếp cho người tiêu dùng là không khả thi, nếu nhìn vào thá»±c tế, thói quen mua bán lẻ không hóa Ä‘Æ¡n chứng từ hiện nay chứ chÆ°a nói đến” thành ý” của Bá»™ Tài chính và doanh nghiệp. Song, trả lại cho họ thông qua Quỹ Bình ổn giá xăng dầu thì không có gì phức tạp.

Lần này, người tiêu dùng không thể không lên tiếng, khi mà lợi ích của mình Ä‘ã bị các bên liên quan, không biết là vô tình hay cố ý, làm cho... không thể hài hòa nhÆ° thế.

NhÆ°ng người tiêu dùng là ai? Tiếng nói của từng người riêng lẻ thì phỏng có ích gì? Trong trường hợp này, không thấy bóng dáng của Há»™i Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng ở Ä‘âu. Tổ chức đại diện cho người tiêu dùng ở ta yếu vì sá»± ra đời và hoạt Ä‘á»™ng mang tính hành chính hÆ¡n là dân nguyện và dân sá»±. Luật về há»™i Ä‘ang được xây dá»±ng cần mở ra không gian để những người tiêu dùng có thể tá»± tập hợp lại vá»›i nhau trong má»™t đường hÆ°á»›ng mở để đấu tranh bảo vệ quyền lợi của mình. Hãy thá»­ nghÄ© tá»›i viá»…n cảnh tổ chức đại diện người tiêu dùng (chứ không phải từng người tiêu dùng) kiện các cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c trong vụ việc áp thuế nói trên.

Khi có được tổ chức đại diện cho người tiêu dùng đủ mạnh, biết Ä‘âu, các cÆ¡ quan quản lý sẽ tá»± Ä‘á»™ng, tá»± nguyện mời tổ chức này tham gia vào cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu để phòng ngừa kiện tụng ngay từ đầu. Cần má»™t cÆ¡ chế ba bên (có cả bên yếu thế - người tiêu dùng), má»›i có thể thÆ°Æ¡ng thảo hài hòa lợi ích ba bên. Bởi về mặt hình thức, hiện nay, thị trường xăng dầu là thị trường cạnh tranh vá»›i sá»± tham gia của nhiều doanh nghiệp, nhÆ°ng thá»±c chất nó lại chứa Ä‘á»±ng yếu tố Ä‘á»™c quyền do vị thế thống lÄ©nh thị trường của Petrolimex. Mà xăng dầu là mặt hàng thiết yếu.

Nguồn tin: Thesaigontimes