Quỹ coÌ lÆ¡Ì£i cho doanh nghiệp, thiệt cho ngÆ°á»i tiêu dùng. Bình ổn xăng dầu sẽ vẫn hoạt Ä‘á»™ng theo kiểu “mượn đầu heo nấu cháo”
Nghị định 84/2009/NÄ-CP ngày 15-10-2009 của Chính phủ vá» kinh doanh xăng dầu Ä‘ã bá»™c lá»™ nhiá»u bất cáºp, được góp ý chỉnh sá»a và trình Chính phủ lần đầu tiên vào tháng 6-2013, sau Ä‘ó tiếp tục lấy ý kiến các cÆ¡ quan liên quan. Äến nay, dá»± thảo lần 2 Ä‘ã hoàn tất, trình Chính phủ và dá»± kiến chính thức được ban hành trong tuần này. Äây được kỳ vá»ng là “bảo bối” có thể Ä‘iá»u tiết má»™t cách lành mạnh giá xăng dầu vốn mang nhiá»u Ä‘iá»u tiếng những năm qua. Tuy nhiên, má»™t trong những yếu tố mấu chốt là quỹ bình ổn xăng dầu vốn chứa Ä‘á»±ng nhiá»u bất hợp lý trong khi các quy định má»›i vẫn không thay đổi được.
Thá»±c tế cho thấy má»—i doanh nghiệp (DN) có số lượng bán ra không giống nhau, do Ä‘ó mức trích và xả quỹ cÅ©ng khaÌc nhau, nhất là chúng không cùng thá»i Ä‘iểm hết quỹ, coÌ€n giá cả thiÌ€ bị cố định chung cho toàn ngành; việc bù lá»— dá»… làm sai lệch các con số và dá»… bị lợi dụng trong khi rất khó kiểm tra, nhất là luÌc xuâÌt hiêÌ£n liên kết lợi ích nhóm giữa các bên liên quan.
Vá» bản chất, nguồn thu của quỹ là giá xăng dầu thá»±c mua mà ngÆ°á»i tiêu dùng phải trả và ứng trÆ°á»›c cho quỹ xét theo sá»± trá»n vẹn của má»™t quy trình trích láºp và xả quỹ để giữ bình ổn giá vá» danh nghÄ©a. Nói cách khác, thá»±c chất ngÆ°á»i tiêu dùng Ä‘ã phải mua đắt giá xăng cho thá»i Ä‘iểm trích láºp quỹ, để rồi được trả lại số tiá»n Ä‘ó nhá» mua xăng dầu vá»›i giá “rẻ” hÆ¡n khi xả quỹ. Cảnh “mượn đầu heo nấu cháo” này khiến ngÆ°á»i tiêu dùng, dù có thể hưởng lợi ích ít nhiá»u nhá» không tăng giá xăng dầu khi xả quỹ song lại luôn chịu thiệt do phải tạm ứng nguồn vốn hoạt Ä‘á»™ng cho quỹ, nhÆ° kiểu cho vay không lãi. Rốt cuá»™c, dÆ°á»ng nhÆ° chỉ có DN xăng dầu luôn được bảo đảm lợi ích cả từ mức trích lợi nhuáºn định mức cÅ©ng nhÆ° được nhiá»u hÆ¡n mất từ má»i hoạt Ä‘á»™ng thu - chi quỹ bình ổn…
CÆ¡ chế hoạt Ä‘á»™ng hiện hành của quỹ mang Ä‘áºm tính can thiệp hành chính trá»±c tiếp vá»›i thiên hÆ°á»›ng mục tiêu thÆ°á»ng ngược vá»›i xu hÆ°á»›ng Ä‘á»™ng thái thị trÆ°á»ng thế giá»›i, cụ thể là hoặc làm tăng giá bán do yêu cầu tăng trích láºp quỹ trong khi giá dầu má» thế giá»›i giảm hoặc làm giảm giá bán do yêu cầu xả quỹ để giữ ổn định giá khi giá thế giá»›i tăng. Chính tính chất đặc trÆ°ng này của quỹ Ä‘ã làm méo mó giá cả thị trÆ°á»ng má»—i khi quỹ váºn hành, cả lúc trích hay xả, khiến các Ä‘á»™ng thái cung - cầu xăng dầu cÅ©ng nhÆ° hoạt Ä‘á»™ng dá»± báo và hạch toán kinh doanh thị trÆ°á»ng khác dá»… trở nên nhiá»…u loạn
Việc ủy thác quản lý thu trích láºp và chi dùng quỹ cho DN có thể tạo nhiá»u kẽ hở cho sá»± lợi dụng và tham nhÅ©ng hoặc là
m phát sinh chi phí quản lý, giám sát hoạt Ä‘á»™ng của quỹ. Sá»± lợi dụng có thể đến từ 2 phía: 1. Lợi dụng từ kẽ hở khó lấp đầy của quy trình hành chính theo “cÆ¡ chế xin - cho” cả vá» mức cÅ©ng nhÆ° vá» thá»i Ä‘iểm trích láºp và chi tiêu quỹ trong quan hệ giữa cÆ¡ quan quản lý vá»›i DN khi giá cả biến Ä‘á»™ng dù tăng hay giảm; 2. Lợi dụng từ những “mÆ°u mẹo” kế toán và thủ thuáºt gian láºn khác vá» mức Ä‘á»™, thá»i Ä‘iểm và số lượng xăng dầu nháºp khẩu, tiêu thụ và tồn kho thá»±c vá»›i số liệu báo cáo khi trích láºp và xả quỹ.
Dễ bị trục lợi
Dá»± thảo vẫn chÆ°a bóc tách và bảo đảm sá»± Ä‘á»™c láºp, minh bạch hÆ¡n giữa yêu cầu nhiệm vụ chính trị vá» dá»± trữ bảo đảm an ninh xăng dầu quốc gia vá»›i quyá»n chủ Ä‘á»™ng, tá»± chịu trách nhiệm vá» dá»± trữ thÆ°Æ¡ng mại vì mục tiêu kinh doanh của DN nhằm tránh sá»± lợi dụng cho lợi ích nhóm và tÆ° duy nhiệm kỳ trong kinh doanh xăng dầu. Tháºm chí, tại phÆ°Æ¡ng án vá» chu kỳ dá»± trữ 15 ngày, dá»± thảo Ä‘á» xuất việc ngân sách nhà nÆ°á»›c bù lá»— cho dá»± trữ xăng dầu nếu giá tăng. Äiá»u này gây lo ngại vá» nguy cÆ¡ lợi dụng để trục lợi và gia tăng gánh nặng ngân sách khi phải bù lá»—, cÅ©ng nhÆ° chÆ°a tính tá»›i việc phải thu khoản lá»i cho ngân sách khi giá giảm.
Nguồn tin: NLD
