Quản lý thị trường xăng dầu nhÆ° thế nào, những vấn đề quản lý nhà nÆ°á»›c và kinh doanh xăng dầu hiện nay ra sao ? Đây là những vấn đề được các DN, các nhà quản lý "mổ xẻ" tại Há»™i thảo về quản lý thị trường xăng dầu do Viện Kinh tế VN tổ chức ngày 21/9/2009.

Trao đổi vá»›i báo giá»›i bên lề há»™i thảo, TS Bùi Ngọc Bảo - TGĐ Petrolimex cho rằng, trÆ°á»›c những biến Ä‘á»™ng khó tiên liệu của thị trường xăng dầu thế giá»›i, việc đổi má»›i cÆ¡ chế quản lý nhà nÆ°á»›c là má»™t nhu cầu tất yếu, má»™t giải pháp có tính Ä‘á»™t phá để thích nghi và phát triển.

Ông Bảo cho biết, hiện tại, các cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c Ä‘ang chuẩn bị để thay đổi Nghị định 55 về kinh doanh xăng dầu, bản thân các DN cÅ©ng rất mong muốn việc sá»­a đổi Nghị định 55 sẽ bao quát hầu hết các yếu tố để Ä‘Æ°a việc tổ chức kinh doanh xăng dầu chuyển sang cÆ¡ chế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c.

- ThÆ°a ông, vì sao trong má»™t thời gian dài, cÆ¡ chế quản lý của chúng ta chÆ°a làm thỏa mãn được cả DN, người tiêu dùng và nhà quản lý ? Ông muốn Ä‘iều gì thay đổi nhiều nhất trong cÆ¡ chế quản lý xăng dầu hiện nay ?

Có thể nói, thời gian qua, mục tiêu mà Nhà nÆ°á»›c đặt ra rất nhiều. Đó là vừa đảm bảo được tính ổn định giá trên thị trường, vừa đảm bảo được nguồn thu, quyền lợi của DN và người tiêu dùng. Khi giá trên thị trường thế giá»›i thay đổi, kéo theo sẽ có nhiều biến số thay đổi theo, Ä‘ây là lý do mà chúng ta Ä‘ôi khi không có sá»± ổn định dài hạn. Tại má»™t thời Ä‘iểm Ä‘ánh giá có nhiều sá»± khác nhau, chính vì vậy trong đợt Ä‘iều chỉnh tá»›i của Nghị định 55, các DN và các cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c mong muốn được ổn định dần dữ kiện đầu vào, chủ yếu vận hành theo giá trên thị trường quốc tế, lúc Ä‘ó giá trên thị trường sẽ trở lên minh bạch hÆ¡n cho tất cả các đối tượng. Tôi cho rằng, thời gian tá»›i nghị định má»›i ra đời sẽ giải quyết được những vấn đề này.

- Để việc Ä‘iều hành giá xăng dầu không bị xáo trá»™n, dá»± thảo nghị định má»›i Ä‘Æ°a ra biên Ä‘á»™ tăng hay giảm giá là 20 ngày theo ông Ä‘ã hợp lý chÆ°a ?

Việc ổn định biên Ä‘á»™ 20 ngày không phải chỉ ở VN mà ở tất cả các nÆ°á»›c đều vậy, ổn định trong 20 ngày và có thể thời gian tá»›i sẽ là 30 ngày. Tôi cho rằng Ä‘ây là khoảng thời gian rất hợp lý, công thức giá bán trên thị trường cÅ©ng sẽ kéo theo Ä‘á»™ trá»… 20 - 30 ngày. Vì vậy, chúng ta nếu Ä‘ã chấp nhận biên Ä‘á»™ 20 - 30 ngày thì cÅ©ng đồng nghÄ©a vá»›i việc chấp nhận giá trong suốt thời gian Ä‘ó chứ không thể lấy giá má»™t ngày nào Ä‘ó để so sánh vá»›i giá hiện tại Ä‘ang bán. Tôi cho rằng Ä‘ây là cÆ¡ chế rất rõ ràng. Điều quan trọng là chúng ta có đầy đủ thông tin vá»›i người tiêu dùng cÅ©ng nhÆ° vá»›i các cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c và DN.

- NhÆ° vậy, người tiêu dùng liệu có được hi vọng là giá sẽ bình ổn hay vẫn tăng theo giá thế giá»›i ?

Nếu chúng ta Ä‘ã chấp nhận Ä‘iều hành theo thị trường thì phải chấp nhận giá tăng, giảm theo giá thế giá»›i. Bình ổn hay không bình ổn, rõ ràng phải theo giá quốc tế, tuy nhiên các cÆ¡ quan quản lý lại thông qua thuế để có những Ä‘iều chỉnh dần dần. Các DN phải có hàng dá»± trữ trong 30 ngày để ổn định. NhÆ°ng tôi cÅ©ng xin nói lại là ổn định, tức là bình ổn không có nghÄ©a là cố định, mà nó sẽ giữ để thị trường không quá sốc, bình ổn nhÆ°ng vẫn phải theo giá thị trường thế giá»›i.

- ThÆ°a ông, VN là nÆ°á»›c XK dầu thô, vậy người dân được hưởng lợi gì từ việc XK dầu thô để bù vào giá xăng dầu ?

TrÆ°á»›c hết, dầu thô chúng ta XK nằm trong cân đối chung của Nhà nÆ°á»›c, trong Ä‘ó bao gồm kể cả ích lợi công cá»™ng, an sinh xã há»™i, mục tiêu phát triển KT... Chúng ta XK dầu thô cÅ©ng theo giá quốc tế chứ không phải là bán rẻ để rồi nhập xăng. Ngoài ra, dầu thô XK do má»™t DN  bán, nhập xăng lại là má»™t DN khác. Nếu chỉ nhìn vào dầu thô để kinh doanh xăng dầu thì rõ ràng chúng ta lại Ä‘i trở laị việc tiệm cận cÆ¡ chế thị trường. Chúng ta tiệm cận cÆ¡ chế thị trường tức là xăng dầu thế giá»›i bán nhÆ° thế nào thì chúng ta cÅ©ng bán nhÆ° vậy, chứ không thể lấy quỹ này để bù vào Ä‘ó. Nếu có cân đối đủ thì cÅ©ng không nên làm nhÆ° thế bởi vì nếu làm thì nó sẽ không phải kinh doanh theo thị trường.

- Ông có nói nên trích lập quỹ bình ổn xăng dầu trên cÆ¡ sở doanh thu, xin ông giải thích rõ hÆ¡n Ä‘iều này ?

Việc này ngành ngân hàng hay các Ä‘Æ¡n vị bảo hiểm họ vẫn làm. Tức là lấy má»™t lượng huy Ä‘á»™ng hoặc doanh thu của DN là bao nhiều, thì cần phải có má»™t quỹ bình ổn tÆ°Æ¡ng ứng. Điều này sẽ dá»… hÆ¡n cho DN, thay vì việc ấn định ngày hôm nay phải Ä‘Æ°a 100 đồng hay 200 đồng vào quỹ. Trong kinh doanh xăng dầu, không thể lấy xăng riêng, dầu riêng, hay diesel riêng... mà phải lấy doanh thu chung của tất cả các loại.

- Ông Ä‘ã từng nói tăng giá thì dá»…, giảm giá thì khó, xin ông nói rõ hÆ¡n Ä‘iều này ?

Vấn đề là nó vận hành theo Ä‘iều kiện nào ? Bởi vì khi xăng dầu vận hành theo cÆ¡ chế thị trường rồi thì giá không chỉ phụ thuá»™c vào má»™t Ä‘Æ¡n vị mà nó phụ thuá»™c vào rất nhiều yếu tố, cả người bán và người mua. Vì vậy, chính bản thân cÆ¡ chế cạnh tranh cÆ¡ chế thị trường tạo nên sá»± tăng giảm giá, do Ä‘ó việc tăng giảm giá ở trong cÆ¡ chế thị trường là bình thường. Đặc biệt khi nó Ä‘ã có quy định rất rõ ràng tăng nhÆ° thế nào, giảm nhÆ° thế nào ở Ä‘iều chỉnh Nghị định 55. Rõ ràng người tiêu dùng, cÆ¡ quan quản lý có thể giám sát được vấn đề này và DN thì phải tuân thủ nghiêm ngặt.

- Lần nào khi đề xuất tăng giá, DN cÅ©ng "kêu" lá»— nặng, tuy nhiên nhiều khi giá thể giá»›i giảm thì DN lại không hề nói là Ä‘ang lãi bao nhiêu. Có vẻ  kêu lá»— là chuyện Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên, còn lãi thì phải giấu Ä‘i ?

Thứ nhất, các DN đều có cÆ¡ chế minh bạch về tài chính, do vậy không thể có chuyện DN có thể giấu lãi hay lá»— được. Tất cả các DN đều phải công bố tài chính định kỳ lãi 3 tháng, 6 tháng, và 1 năm. Các DN cÅ©ng không có má»™t Ä‘á»™ng lá»±c nào để giấu lãi, vấn đề quan trọng là người ta xem xét và thông báo tại những thời Ä‘iểm tăng hoặc giảm giá trên cÆ¡ sở quy định. Nếu tại thời Ä‘iểm Ä‘ó, có thể trÆ°á»›c Ä‘ó người ta lãi rất nhiều, nhÆ°ng giai Ä‘oạn Ä‘ó lá»— người ta không thể nói là lãi được mà phải nói là Ä‘ang lá»—. Do Ä‘ó, Ä‘iều chỉnh của Nghị định 55 quy định rất rõ, trong vòng 20 ngày giá nhÆ° thế nào, phí ra làm sao ?...

- Ông có nói rằng, trong kinh doanh phải có Ä‘á»™ trá»… là 20 ngày, nhÆ°ng thá»±c tế thì trong 20 ngày giá tÆ°Æ¡ng đối ổn định, chỉ má»™t vài ngày giá tăng  lập tức DN đề nghị tăng ngay. Ông giải thích sao về Ä‘iều này?

Má»™t Ä‘iểm có lẽ khác biệt giữa người làm công tác chuyên môn và cÆ¡ quan báo chí, Ä‘ó là chúng ta luôn luôn lấy số liệu ở những Ä‘iểm không đồng nhất. Khi nói đến dầu thô, người ta nói đến những mức giá chung. Còn những DN kinh doanh xăng dầu không ai nhập dầu thô, mà người ta nói đến nhập xăng, dầu  diesel... vậy nên, nhiều khi dầu thô là 72 USD/thùng nhÆ°ng thá»±c chất xăng là 78USD/thùng. Hai loại này nhiều khi có sá»± khác biệt rất lá»›n.

ChÆ°a chắc dầu thô tăng, xăng Ä‘ã tăng và ngược lại, bản thân giá thành của dầu thô không phải là 70 mà chỉ 15 - 20 USD thôi, nhÆ°ng tại sao giờ người ta Ä‘ang bán 70 USD, chi phí chỉ có hÆ¡n 10 USD/thùng mà giờ người ta bán 70 USD, tÆ°Æ¡ng tá»± dầu thô của chúng ta chi phí chỉ hÆ¡n 30 USD/thùng nhÆ°ng ta vẫn bán 74USD/thùng. Nói nhÆ° thế để thấy rằng chúng ta Ä‘ã chấp nhận "cuá»™c chÆ¡i" theo cÆ¡ chế thị trường cÅ©ng đồng nghÄ©a vá»›i việc phải định Ä‘oạt Ä‘úng.

- Xin cảm Æ¡n ông !

TS VÅ© Đình Ánh - Viện NCKH Thị trường Giá cả : 4 đề xuất Ä‘iều hành giá xăng, dầu

Theo tôi, việc Ä‘iều hành giá xăng dầu trong thời gian tá»›i cần quán triệt những vấn đề sau:

Thứ nhất, giá xăng dầu phải được hình thành theo cÆ¡ chế thị trường. Thứ hai, cÆ¡ chế, chính sách giá xăng dầu phải bảo đảm quan hệ hợp lý và quá trình há»™i nhập giữa giá cả thị trường trong nÆ°á»›c và giá thế giá»›i. Thứ ba, thá»±c hiện tá»± do hoá giá cả, nhÆ°ng không thả nổi giá theo biến Ä‘á»™ng tá»± phát của thị trường, phải phục vụ yêu cầu tăng trưởng bền vững và bảo đảm an sinh xã há»™i. Thứ tÆ°, giá xăng dầu phải khuyến khích việc sá»­ dụng hợp lý và tiết kiệm năng lượng.

Chúng tôi đề xuất lá»™ trình thá»±c hiện việc kiểm soát, xoá bỏ dần tình trạng Ä‘á»™c quyền trong kinh doanh xăng dầu nhÆ° sau: Xóa bỏ hạn chế trong việc cấp phép NK, kinh doanh xăng dầu. Trong Nghị định 55/2007/CP có quy định các Ä‘iều kiện để các DN được NK xăng dầu. Trong Ä‘ó, đề nghị bỏ quy định: “Hàng năm Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng quy định hạn ngạch tối thiểu NK xăng dầu cho từng DN”. Việc bỏ hạn ngạch này sẽ tạo Ä‘iều kiện cho các DN được cạnh tranh bình đẳng khi NK xăng dầu Ä‘Æ°a vào VN vá»›i giá thấp nhất. Tách khâu NK, bán buôn xăng dầu vá»›i khâu bán lẻ: Các DN NK xăng dầu không được lập hệ thống bán lẻ của riêng mình; họ có trách nhiệm bán hàng và đối xá»­ bình đẳng vá»›i mọi thÆ°Æ¡ng nhân (DN, cây xăng) muốn mua buôn xăng dầu về để bán lẻ. Các thÆ°Æ¡ng nhân bán lẻ xăng dầu được quyền chọn nhà NK xăng dầu cấp hàng cho mình và cạnh tranh vá»›i nhau qua việc Ä‘Æ°a ra mức giá bán lẻ thấp nhất.

Ông Nguyá»…n Hải Triều - Phó ban XNK 2, Tập Ä‘oàn Công nghiệp Than - Khoáng sản VN

“Đối vá»›i các Ä‘Æ¡n vị có nhu cầu sá»­ dụng lá»›n về xăng dầu, Nhà nÆ°á»›c cần xem xét có thể cho phép các Ä‘Æ¡n vị này cùng vá»›i DN kinh doanh xăng dầu xây dá»±ng cÆ¡ chế thí Ä‘iểm bảo hiểm rủi ro về giá xăng dầu để ổn định giá xăng dầu trong má»™t thời gian nhất định”.

vietstock