Doanh nghiệp lợi dụng Æ°u thế Ä‘á»™c quyá»n trong khi thị trÆ°á»ng chÆ°a minh bạch thông tin.
Má»™t số doanh nghiệp (DN) lá»›n, chiếm lÄ©nh thị trÆ°á»ng nhÆ° Táºp Ä‘oàn Äiện lá»±c Việt Nam (EVN), Táºp Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), Táºp Ä‘oàn BÆ°u chính Viá»…n thông (VNPT)… Ä‘á»u Ä‘ã công bố doanh thu “khủng”. Thế nhÆ°ng trÆ°á»›c Ä‘ó, DN nào cÅ©ng than lá»— triá»n miên và Ä‘òi tăng giá. Váºy cÆ¡ quan quản lý giám sát Ä‘á»™c quyá»n Ä‘ã làm hết trách nhiệm chÆ°a? Báo Pháp Luáºt TP.HCM Ä‘ã có cuá»™c trao đổi vá»›i TS Nguyá»…n Ngá»c SÆ¡n, TrÆ°á»ng ÄH Kinh tế - Luáºt TP.HCM, vá» vấn Ä‘á» này.
“Bảo bá»c” DN Ä‘á»™c quyá»n?
. Phóng viên: Năm 2013, các DN nhÆ° Petrolimex, EVN, VNPT… Ä‘á»u than lá»— để Ä‘á» xuất tăng giá. Và nay kết quả kinh doanh của các DN này Ä‘á»u có mức lãi khá lá»›n. Ông Ä‘ánh giá vá» Ä‘iá»u này nhÆ° thế nào?
+ TS Nguyá»…n Ngá»c SÆ¡n: Äiá»u này cho thấy cách quản lý các DN Ä‘á»™c quyá»n Ä‘ã Ä‘i ngược vá» mặt lý thuyết. Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã quá lo toan việc lá»— lã của DN Ä‘á»™c quyá»n trong khi DN Ä‘á»™c quyá»n có đầy đủ cÆ¡ sở để có lãi.
Phần lá»›n doanh thu của các táºp Ä‘oàn chiếm lÄ©nh thị trÆ°á»ng lại gắn liá»n vá»›i việc tăng giá. Ảnh: HTD
Ở nhiá»u nÆ°á»›c trên thế giá»›i, há» vẫn chấp nháºn duy trì sá»± Ä‘á»™c quyá»n nhÆ°ng há» quản lý thế nào để sá»± Ä‘á»™c quyá»n ấy vẫn phát huy được giá trị của thị trÆ°á»ng.
. Nếu so sánh giữa mức lãi của các DN Ä‘á»™c quyá»n vá»›i sá»± khó khăn của cả cá»™ng đồng DN sản xuất thì có bất hợp lý không, thÆ°a ông?
+ Chúng ta phải hình dung rằng bản thân các DN Ä‘á»™c quyá»n Ä‘ang có lợi thế trong kinh doanh vá»›i các khu vá»±c thị trÆ°á»ng thứ cấp. Tức là vá»›i các DN mà há» phải sá» dụng dịch vụ của DN Ä‘á»™c quyá»n. Ví dụ, các DN sản xuất dù muốn dù không cÅ©ng phải mua Ä‘iện, hay DN váºn tải thì phải sá» dụng xăng dầu… NhÆ° váºy bản thân thị trÆ°á»ng thứ cấp Ä‘ã lệ thuá»™c vào các nhà Ä‘á»™c quyá»n rồi. Giá» Nhà nÆ°á»›c lại lo toan lá»— lã cho nhà Ä‘á»™c quyá»n thì rõ ràng vá» lý thuyết nhà Ä‘á»™c quyá»n Ä‘ã có hai thứ quyá»n lá»±c tồn tại đồng thá»i. Äó là quyá»n lá»±c kinh tế và sá»± bảo bá»c của nhà nÆ°á»›c. Làm nhÆ° váºy thị trÆ°á»ng thứ cấp lại càng yếu. Trong khi các DN Ä‘á»™c quyá»n lãi thì ai sẽ trả lại những thiệt hại mà thị trÆ°á»ng thứ cấp phải gánh? Nếu nhÆ° chÆ°a thay đổi được tÆ° tưởng “bảo bá»c” DN Ä‘á»™c quyá»n thì đừng nói gì đến giải pháp.
thiếu minh bạch
. CÆ¡ quan quản lý thÆ°á»ng nói các chính sách Ä‘iá»u hành giá phải hài hòa lợi ích giữa DN, Nhà nÆ°á»›c và ngÆ°á»i tiêu dùng. Thế nhÆ°ng theo ông, lợi ích của ngÆ°á»i tiêu dùng Ä‘ã được quan tâm chÆ°a?
+ Má»™t ná»n quản trị kinh tế văn minh phải trả lá»i được rằng tôi Ä‘ang đặt ai vào trung tâm. Äó chính là ngÆ°á»i tiêu dùng. NgÆ°á»i tiêu dùng có thể mất thêm 100 đồng cho 1 lít xăng. Và mức tăng giá Ä‘ó đối vá»›i má»™t ngÆ°á»i là không lá»›n nhÆ°ng đối vá»›i cả cá»™ng đồng xã há»™i thì đấy là má»™t vấn Ä‘á». Hay viá»…n thông Ä‘òi tăng giá cÆ°á»›c vì lá»— nhÆ°ng rồi lại báo lãi lá»›n. Rõ ràng chúng ta chÆ°a trả lá»i được ngÆ°á»i tiêu dùng ở Ä‘âu.
Khi xác định được DN lãi thì cái lãi Ä‘ó có phải là lãi Ä‘á»™c quyá»n hay không. Chúng ta Ä‘ã có pháp luáºt, có Luáºt Cạnh tranh để bảo vệ ngÆ°á»i tiêu dùng nhÆ°ng tất cả luáºt ấy Ä‘ã vÆ°Æ¡n đến nhà Ä‘á»™c quyá»n chÆ°a? NgÆ°á»i tiêu dùng chắc chắn từng ngÆ°á»i không thể Ä‘i Ä‘òi từng má»™t đồng, hai đồng vì há» cÅ©ng không đủ thông tin. Quyá»n lá»±c Nhà nÆ°á»›c và thiết chế của Nhà nÆ°á»›c láºp nên trong việc quản trị kinh tế có bổn pháºn bảo vệ quyá»n lợi cho ngÆ°á»i tiêu dùng nhÆ°ng Ä‘ã làm được chÆ°a? NhÆ° váºy, sá»± cân đối giữa chính sách quản trị nhà Ä‘á»™c quyá»n vá»›i chính sách bảo vệ ngÆ°á»i tiêu dùng chÆ°a có tÆ°Æ¡ng xứng.
. Váºy theo ông làm sao để Nhà nÆ°á»›c giám sát tốt các DN Ä‘á»™c quyá»n?
+ Nếu má»™t thị trÆ°á»ng chÆ°a minh bạch thì thị trÆ°á»ng Ä‘ó gặp khuyết táºt vá» thông tin. Má»™t thị trÆ°á»ng kể cả không có DN thống lÄ©nh thị trÆ°á»ng thì cÅ©ng cần minh bạch vá» thông tin.
Rõ ràng trong năm qua, má»™t số DN than lá»— để Nhà nÆ°á»›c đồng ý Ä‘iá»u chỉnh giá. NhÆ°ng sau Ä‘ó đến cuối năm lại lãi “khủng” thì Ä‘iá»u Ä‘ó Ä‘ã chứng tá» DN thông tin không đầy đủ. Mặc dù trÆ°á»›c Ä‘ó cÆ¡ quan quản lý Ä‘ã khẳng định rằng minh bạch nhÆ°ng đến giá» chúng ta thấy rằng Ä‘âu có minh bạch.
Khi chúng ta trả các DN vá» thị trÆ°á»ng thì Nhà nÆ°á»›c chỉ nên dùng pháp luáºt để quản lý các DN Ä‘á»™c quyá»n. Các biện pháp kinh tế cÅ©ng phải nhìn nhiá»u góc Ä‘á»™, phân tích vá» giá trị kinh tế, thị trÆ°á»ng chứ không thể phân tích theo ná»—i lo lắng, cảm tính.
. Xin cảm Æ¡n ông.
Nguồn tin: PLO
