Bất chấp những phản đối quyết liệt đối với năng lượng tái tạo và môi trường chính sách thay đổi nhanh chóng, quá trình chuyển đổi năng lượng sạch toàn cầu đã tăng tốc trong năm qua. Trong khi vài năm qua chứng kiến tiến trình chậm chạp và khập khiễng hướng tới các mục tiêu phi carbon, các quốc gia trên khắp thế giới cuối cùng cũng đang có được động lực trong việc xây dựng các lưới điện sạch hơn và xanh hơn khi các tiêu chuẩn năm 2030 đang đến gần.
Chỉ số chuyển đổi năng lượng hàng năm của Diễn đàn kinh tế thế giới năm 2025 vẽ nên một bức tranh đầy hy vọng cho các mục tiêu về khí hậu toàn cầu. Báo cáo hàng đầu được công bố vào tháng 6 "phát hiện ra những cải thiện về sự công bằng và tính bền vững của năng lượng nhờ vào việc nới lỏng giá năng lượng, cải cách trợ cấp, giảm cường độ năng lượng và phát thải và tăng tỷ trọng năng lượng sạch". Nhìn chung, điểm số trung bình của Chỉ số chuyển đổi năng lượng đã cải thiện 1,1% vào năm 2025, thể hiện mức cải thiện gấp đôi so với tốc độ trung bình của ba năm trước đó.
Hồ sơ của các quốc gia dẫn đầu phong trào phi cacbon hóa cũng đang thay đổi. Trong khi các quốc gia phi cacbon hóa nhiều nhất vẫn là một số quốc gia giàu nhất thế giới, thì các nền kinh tế đang phát triển đang đạt được những tiến bộ lớn nhất. Các nền kinh tế mới nổi ở châu Âu và châu Á đã đạt được nhiều tiến bộ nhất trong việc tăng thứ hạng của chỉ số.
Hơn nữa, vào cuối năm ngoái, một báo cáo của Cơ quan năng lượng quốc tế (IEA) đã phát hiện ra rằng năng lượng tái tạo "đang trên đà đáp ứng gần một nửa nhu cầu điện toàn cầu vào cuối thập kỷ này", dẫn đầu là sự gia tăng mạnh mẽ về công suất sản xuất năng lượng mặt trời trên quy mô toàn cầu. Một bài báo của IEA đi kèm báo cáo đã minh họa rằng dự kiến năng lượng tái tạo toàn cầu sẽ tăng từ nay đến năm 2030 – khoảng hơn 5.500 gigawatt – là rất đáng kể đến mức chúng “đang trên đà gần bằng công suất điện hiện tại của Trung Quốc, Liên minh châu Âu, Ấn Độ và Hoa Kỳ cộng lại”.
“Năng lượng tái tạo đang phát triển nhanh hơn so với mục tiêu mà các chính phủ quốc gia có thể đặt ra. Điều này chủ yếu không chỉ được thúc đẩy bởi những nỗ lực nhằm giảm phát thải hoặc tăng cường an ninh năng lượng – mà ngày càng tăng vì năng lượng tái tạo hiện nay cung cấp lựa chọn rẻ nhất để bổ sung các nhà máy điện mới ở hầu hết các quốc gia trên thế giới”, Giám đốc điều hành IEA Fatih Birol tuyên bố. “Báo cáo này cho thấy sự phát triển của năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng mặt trời, sẽ chuyển đổi các hệ thống điện trên toàn cầu trong thập kỷ này”, ông tiếp tục trình bày.
Tuy nhiên, những tính toán của IEA đó dựa trên “các chính sách hỗ trợ và kinh tế thuận lợi” vào cuối năm 2024. Nhưng năm 2025 lại vẽ nên một bức tranh khác. Chính trị toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng, phần lớn là do sự thay đổi lớn trong các ưu tiên tại Washington D.C. Chính quyền hiện tại đã nhiều lần lớn tiếng tuyên bố ý định chuyển hướng hỗ trợ chính sách từ năng lượng tái tạo sang nhiên liệu hóa thạch.
Sự thay đổi trong các ưu tiên chính trị này có thể có tác động lớn không chỉ đối với lượng khí thải của Hoa Kỳ mà còn đối với tiến trình toàn cầu hướng tới quá trình chuyển đổi năng lượng công bằng. Việc Donald Trump cắt giảm tài trợ cho khí hậu có thể làm chậm lại các dự án chuyển đổi năng lượng ở một số nước đang phát triển. Đồng thời, Trung Quốc có thể sẽ vui vẻ lấp những khoảng trống đó khi Bắc Kinh gia tăng ảnh hưởng năng lượng toàn cầu của riêng mình.
Sự bất ổn về địa chính trị đang dẫn đến nhiều tác động kinh tế và chính trị mới chỉ bắt đầu lan tỏa trên thị trường năng lượng toàn cầu và không có cách nào để biết chính xác quá trình chuyển đổi năng lượng sẽ bị ảnh hưởng như thế nào. Tuy nhiên, IEA báo cáo một cách chắc chắn rằng “quá trình chuyển đổi năng lượng đã bị cản trở bởi bối cảnh căng thẳng địa chính trị, gián đoạn chuỗi cung ứng, biến động kinh tế và chi phí tăng cao”.
Những thách thức đối mặt với tiến trình liên tục là rất lớn và tiến trình đang được thực hiện vẫn còn quá chậm so với các lộ trình phát thải ròng bằng không khả thi. Tháng 4 này là tháng ấm thứ hai từng được ghi nhận và lượng khí thải toàn cầu đạt mức cao kỷ lục, mặc dù đã đầu tư hơn 2 nghìn tỷ đô la vào năng lượng sạch vào năm 2024. Hơn nữa, an ninh năng lượng vẫn chưa được cải thiện đáng kể, cho thấy những điểm yếu trong các hệ thống năng lượng toàn cầu.
Nguồn tin: xangdau.net
