Tại sự kiện đầu tư kinh doanh lớn nhất hằng năm của Nga — một lễ hội sôi động do Điện Kremlin tài trợ nhằm tôn vinh triển vọng và cơ hội — vị Bộ trưởng Kinh tế hàng đầu của nước này đã "dội gáo nước lạnh" vào bầu không khí.

"Theo các con số, đúng là chúng ta đang chứng kiến sự chững lại", Maksim Reshetnikov phát biểu tại Diễn đàn kinh tế quốc tế St. Petersburg. "Dựa trên tâm lý kinh doanh hiện tại, với tôi, có vẻ như chúng ta đang trên bờ vực chuyển sang suy thoái".

Nếu điều đó vẫn chưa đủ để làm nguội bầu không khí, người đứng đầu Ngân hàng Trung ương Nga đồng quan điểm với tâm lý bi quan.

“Chúng ta đã tăng trưởng trong hai năm với tốc độ khá cao do nguồn lao động miễn phí đã được sử dụng”, Elvira Nabiullina phát biểu trong cùng một cuộc thảo luận nhóm vào ngày 19 tháng 6. “Nhưng chúng ta cần hiểu rằng nhiều nguồn lực trong số này thực sự đã cạn kiệt. Chúng ta cần nghĩ về một mô hình tăng trưởng mới”.

Trong hơn 40 tháng nay, kể từ khi bắt đầu cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine, nền kinh tế Nga đã ở trong tình trạng chiến tranh, tăng trưởng với tốc độ mạnh mẽ - đôi khi dữ dội- và cho thấy khả năng phục hồi - điều mà nhiều chuyên gia phương Tây không ngờ tới - trước các lệnh trừng phạt trừng phạt.

Điện Kremlin đã tái cơ cấu nền kinh tế để tài trợ cho cuộc chiến của mình, đổ tiền vào các ngành công nghiệp quốc phòng để sản xuất súng, xe tăng, máy bay không người lái và quân phục. Nga đã chi tiền vào tiền lương cho công nhân ngành công nghiệp quốc phòng và trả cho binh lính mức lương và phúc lợi cao ngất ngưởng để chiêu mộ họ chiến đấu ở Ukraine.

Điều đó đã chuyển đổi nền kinh tế địa phương ở nhiều vùng xa xôi, nghèo đói của đất nước và cũng dành được sự ủng hộ cho cuộc chiến.

Nhưng mức lương cao đã thúc đẩy lạm phát và Nabiullina đã tăng lãi suất chủ chốt lên 21 phần trăm vào tháng 10 để cố gắng kiềm chế lạm phát. Bất chấp những lời phàn nàn của công chúng từ nhóm vận động hành lang công nghiệp của đất nước, bà vẫn kiên định, cam kết làm chậm lạm phát và chuyển dịch nền kinh tế.

Nó đang có hiệu quả và hiện tại Nga đang phải đối mặt với sự suy thoái kinh tế đáng kể đầu tiên kể từ khi bắt đầu cuộc chiến toàn diện.

"Tôi nghĩ rằng nhiều chỉ số cho thấy tăng trưởng đang dừng lại hoặc gần dừng lại", Iikka Korhonen, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại Viện Kinh tế mới nổi của Ngân hàng Phần Lan cho biết. "Sản xuất vẫn đang tăng trưởng, nhưng hầu hết những thứ khác thì không".

“Trong hai năm, nền kinh tế Nga đã tăng quá nóng và tăng trưởng với tốc độ cao hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng bình thường của nó,” Alexander Kolyandr, chuyên gia kinh tế tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu tại Washington. “Vậy thì điều đang diễn ra hiện nay là nền kinh tế đang trở lại mức cần thiết. Hiện tại, nó đang ở mức điều chỉnh, quay trở lại tốc độ tăng trưởng dài hạn.”

“Thách thức chính đối với chính phủ tại thời điểm này là làm sao để hạ cánh mềm, thay vì sụp đổ hoàn toàn,” ông cho biết.

Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?

Tổng sản phẩm quốc nội của Nga đã tăng 1,4 phần trăm trong ba tháng đầu năm, so với cùng kỳ năm 2024, theo số liệu thống kê của chính phủ. Tuy nhiên, trong sáu tháng cuối năm 2024, nền kinh tế vẫn đang phát triển mạnh mẽ - với mức tăng trưởng trung bình khoảng 4,4 phần trăm.

Các ước tính chính thức hiện dự báo tăng trưởng GDP vào khoảng 2 phần trăm vào năm 2025. Quỹ Tiền tệ Quốc tế dự đoán mức tăng trưởng thậm chí còn thấp hơn - 1,5 phần trăm.

Tỷ lệ thất nghiệp ở mức thấp kỷ lục khoảng 2,3 phần trăm, cho thấy thị trường lao động đã bị bóp méo như thế nào khi nam giới rời bỏ công việc dân sự để chiến đấu ở Ukraine.

Đối mặt với lạm phát ở mức hơn 10 phần trăm trong nửa đầu năm 2025, Nabiullina đã nhiều lần cảnh báo về một "nền kinh tế quá nóng". Vào đầu tháng 6, bà đã thiết kế một đợt cắt giảm lãi suất nhỏ, xuống còn 20 phần trăm, mà các chuyên gia xem điều này phần lớn chỉ mang tính biểu tượng.

Nhưng tác động của lãi suất cao đang thể hiện trong số liệu thống kê chính thức, theo dữ liệu và dự báo từ Trung tâm Phân tích Kinh tế Vĩ mô và Dự báo Ngắn hạn, một nhóm nghiên cứu có liên kết với chính phủ.

Đối với một số người ở Điện Kremlin, một cuộc hạ cánh mềm sẽ là sự điều chỉnh đáng hoan nghênh đối với hai năm trước đó. Nguy hiểm là nếu nó trở thành hạ cánh cứng.

Maria Snegovaya, một thành viên cấp cao trong chương trình Nga tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Washington, cho biết: "Bằng cách duy trì lãi suất chủ chốt ở mức rất cao, mặc dù nhà nước liên tục bơm tiền vào nền kinh tế, Nga có thể đã rơi suy thoái kinh tế".

“Không rõ tình hình của Điện Kremlin có bền vững được không nếu nền kinh tế thực sự suy thoái. Đó cũng không phải là điều họ mong muốn”, bà cho biết trong một cuộc thảo luận trực tuyến vào ngày 17 tháng 6. “Nhìn chung, nhóm kinh tế vĩ mô của Nga có vẻ khá lo ngại”.

Điều này có ý nghĩa chính trị như thế nào thì khó dự đoán hơn.

Cho đến nay, Tổng thống Vladimir Putin vẫn ủng hộ bà Nabiullina và các quan chức kinh tế cấp cao khác trong cách họ điều hành nền kinh tế.

Một ngày sau cuộc thảo luận của hội thảo tại diễn đàn St. Petersburg, Putin đã tự cân nhắc, với một lưu ý cảnh báo trong bài phát biểu tại diễn đàn kinh doanh:

“Một số chuyên gia chỉ ra rủi ro trì trệ và thậm chí là suy thoái”, ông nói. “Tất nhiên, điều này không được phép xảy ra trong bất kỳ trường hợp nào”.

“Nhiệm vụ quan trọng nhất của chúng ta trong năm nay là chuyển đổi nền kinh tế sang tăng trưởng cân bằng”, Putin cho biết.

Với các bộ phận khác của nền kinh tế bị hạn chế bởi các lệnh trừng phạt, ngân sách của Điện Kremlin thậm chí còn phụ thuộc nhiều hơn vào doanh thu từ dầu khí so với trước đây. Nhưng giá dầu đã giảm kể từ đầu năm và Bộ Tài chính đã hạ dự báo doanh thu liên quan đến dầu mỏ cho năm 2025.

“Trừ khi chúng ta thấy giá dầu giảm, hoặc một số biện pháp trừng phạt được thực thi đáng kể và sản lượng dân sự suy giảm nói chung, thì tôi nghĩ sẽ có hạ cánh mềm”, Kolyandr cho biết.

Tăng trưởng cân bằng - hoặc chậm hơn- sẽ lan tỏa khắp nền kinh tế, kìm hãm tăng trưởng tiền lương. Nó cũng sẽ làm giảm ngân sách hộ gia đình vào thời điểm người Nga đã quen với cuộc sống dư dả hơn, điều này có thể gây ra sự bất mãn.

Theo tờ báo Nezavisimaya Gazeta, ngày càng có nhiều công ty và nhà máy chậm trả lương cho công nhân. Và ngày càng có nhiều khu vực bắt đầu cắt giảm tiền thưởng tuyển những người lính tình nguyện mới - một xu hướng phản ánh tình hình kinh tế đang xấu đi ở cấp địa phương.

Tuy nhiên, Putin dường như quyết tâm tiến lên trong cuộc chiến - ngay cả khi phải đối mặt với tỷ lệ thương vong khủng khiếp đang lên tới 1 triệu người thiệt mạng hoặc bị thương. Chính phủ có kế hoạch chi khoảng 13,1 nghìn tỷ rúp (144 tỷ đô la) cho các khoản chi liên quan đến quốc phòng và an ninh vào năm 2025. Con số này chiếm 6,3 phần trăm GDP, một trong những mức cao nhất kể từ thời Liên Xô.

Korhonen cho biết: "Thật không may, đúng là cuộc chiến này sẽ không dừng lại vì lý do kinh tế và Nga có thể tiếp tục sản xuất vũ khí ở mức hiện tại trong một thời gian khá dài". "Xem ra yếu tố kinh tế duy nhất thực sự có thể cản trở nỗ lực chiến tranh của Nga là giá dầu".

Nguồn tin: xangdau.net/RFE/RL