Vận hành Quỹ Bình ổn giá xăng dầu trong thá»±c tế Ä‘ang gây bức xúc cho người tiêu dùng bởi chính nó làm nhiá»…u loạn thị trường

TrÆ°á»›c nhiều góp ý của giá»›i chuyên gia, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng khi xây dá»±ng và phê duyệt Nghị định số 83/2014 vẫn quyết định kế thừa công cụ Quỹ Bình ổn giá xăng dầu (BOG) trong Ä‘iều hành giá xăng dầu từ nghị định trÆ°á»›c. Tuy nhiên, má»™t Ä‘iểm khác là nghị định má»›i không cho phép doanh nghiệp (DN) đầu mối tá»± giữ Quỹ BOG nhằm tránh tình trạng lợi dụng quỹ làm lợi riêng.

Người dân không cần giữ há»™ tiền!

Nghị định 83/2014 quy định rõ DN không được phép giữ Quỹ BOG nhÆ° trÆ°á»›c mà phải hạch toán và theo dõi riêng bằng tài khoản tiền gá»­i ở má»™t ngân hàng thÆ°Æ¡ng mại, nÆ¡i DN có giao dịch. DN là chủ tài khoản và thá»±c hiện các thủ tục giao dịch, đồng thời phải công khai toàn bá»™ thông tin về số dÆ° quỹ này.

Theo ông Trần Ngọc Năm, Phó Tổng Giám đốc Tập Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam, phần lãi phát sinh trên số dÆ° Quỹ BOG được gá»­i ở ngân hàng sẽ cá»™ng trá»±c tiếp vào quỹ, giúp tăng nguồn quỹ. Trong trường hợp quỹ âm, phần âm sẽ bị ngân hàng tính lãi và sau này phải hoàn lại ngân hàng cả gốc lẫn lãi.

Quỹ bình ổn giá xăng dầu thá»±c chất không tăng thêm lợi ích cho người tiêu dùng Họa đồ: FƯƠNG ANH
NhÆ° vậy, nếu Ä‘iều hành xăng dầu làm cho Quỹ BOG dÆ°Æ¡ng thông qua duy trì trích lập quỹ, quỹ được tăng thêm phần lãi suất thì bản thân người tiêu dùng cÅ©ng phải mua xăng đắt thêm so vá»›i thá»±c tế (hiện nay là 300 đồng/lít). Còn nếu Quỹ BOG bị âm thì việc chi sá»­ dụng quỹ sẽ phải gánh thêm phần lãi suất. Xét cho cùng, phần này sẽ bị tính vào giá xăng.

Theo các chuyên gia, Nghị định 83/2014 vá»›i cách Ä‘iều hành linh hoạt hÆ¡n sẽ hiếm có trường hợp quỹ xăng dầu rÆ¡i vào trạng thái âm. Do Ä‘ó, lo lắng về việc phải gánh thêm lãi phần âm quỹ là không lá»›n.

Tuy nhiên, giá»›i chuyên gia vẫn phản đối việc sá»­ dụng Quỹ BOG, bởi lẽ, nếu chÆ°a kể đến khả năng bị lạm dụng để hưởng lợi hoặc đầu tÆ° cho các hoạt Ä‘á»™ng ngoài ngành thì về bản chất, Quỹ BOG không tăng thêm bất cứ lợi ích nào cho người tiêu dùng.

“Nếu hỏi người dân thì chắc chắn họ không đồng tình vá»›i việc má»—i ngày Ä‘i chợ, nếu mua được hàng giá rẻ thì mang tiền dÆ° của mình Ä‘Æ°a cho “ông hàng xóm” nào Ä‘ó giữ há»™, đến hôm giá đắt thì sang nhà “ông hàng xóm” xin lại tiền bù vào. Quỹ BOG về bản chất cÅ©ng giống nhÆ° vậy nên nó hoàn toàn không cần thiết” - má»™t chuyên gia từng hoạt Ä‘á»™ng trong Hiệp há»™i Xăng dầu Việt Nam ví von.

Thá»±c tế, vá»›i định hÆ°á»›ng Ä‘Æ°a mặt hàng xăng dầu về hoạt Ä‘á»™ng Ä‘úng cÆ¡ chế và diá»…n biến thị trường thì người tiêu dùng hoàn toàn chấp nhận nhịp Ä‘iệu giá biến Ä‘á»™ng theo thế giá»›i mà không cần bất cứ công cụ nào mang danh nghÄ©a “giúp” họ cả.

Trích lập quá cứng nhắc

Thậm chí, ngay trong trường hợp để Quỹ BOG được tồn tại Ä‘úng vá»›i ý nghÄ©a của nó thì việc vận hành trong thá»±c tế vẫn để lá»™ nhiều Ä‘iểm bất ổn.

Có thể diá»…n giải nguyên lý trích lập và sá»­ dụng Quỹ BOG nhÆ° sau: khi giá xăng dầu thế giá»›i giảm thấp thì nhà nÆ°á»›c tranh thủ trích lập quỹ vào giá xăng vá»›i mục Ä‘ích “để dành” nhằm ứng phó vá»›i chu kỳ giá cao. Đến khi giá xăng dầu thế giá»›i tăng cao, giá trong nÆ°á»›c buá»™c phải Ä‘iều chỉnh tăng theo thì sẽ có nguồn quỹ dá»± trữ giúp giá không bị tăng sốc.

Lý thuyết là thế nhÆ°ng quá trình vận dụng không linh hoạt Ä‘ã dẫn đến nhiều kỳ Ä‘iều hành giá rất phi lý. Thá»±c tế này Ä‘ã tồn tại nhiều năm qua và được Kiểm toán Nhà nÆ°á»›c chỉ ra trong báo cáo kiểm toán năm 2014, công bố đầu tháng 7-2015.

Theo Ä‘ó, báo cáo nêu đầu năm 2011, chính sách Ä‘iều hành giá bán xăng dầu và các quyết định trích, sá»­ dụng Quỹ BOG chÆ°a phù hợp, không bảo đảm mục tiêu BOG, làm chỉ số giá tiêu dùng tăng cao, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống an sinh xã há»™i. Cụ thể, chính sách Ä‘iều hành Ä‘ã ghìm giữ giá xăng dầu quá thấp so vá»›i giá xăng dầu thế giá»›i trong má»™t thời gian dài. Bên cạnh Ä‘ó, Quỹ BOG Ä‘ã bị sá»­ dụng quá Ä‘à, không còn nguồn bù đắp phải Ä‘iều chỉnh tăng giá xăng dầu cao…

Ngay thời Ä‘iểm hiện tại, số dÆ° quỹ đến hết quý II/2015 còn khoảng 1.800 tỉ đồng và Ä‘ã dừng xả quỹ trong má»™t số kỳ Ä‘iều hành gần Ä‘ây. Mặt khác, giá xăng dầu thế giá»›i tiếp tục Ä‘à xuống dốc khi giá xăng dầu tại thị trường Singapore phiên ngày 14-8 Ä‘ã giảm đến 1,16 USD/thùng chỉ sau 1 ngày, xuống mức 65,10 USD/thùng.

“NhÆ° vậy, áp lá»±c tích lÅ©y quỹ để ứng phó giá tăng sốc là không hề nặng nề trÆ°á»›c diá»…n biến thị trường nhÆ° hiện nay. Vá»›i số dÆ° Ä‘ã có, hoàn toàn có thể dừng trích quỹ hoặc trích ở mức thấp hÆ¡n để người tiêu dùng mua được xăng giá rẻ hÆ¡n chứ không nên máy móc khi giá thế giá»›i giảm thì trong nÆ°á»›c phải trích quỹ” - má»™t chuyên gia xăng dầu nêu quan Ä‘iểm.

PGS-TS Đặng Đình Đào, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và Phát triển - Trường ĐH Kinh tế Quốc dân (Hà Ná»™i), cho rằng vận hành Quỹ BOG hiện nay dẫn đến tình trạng Ä‘iều hành giá xăng chÆ°a “thỏa Ä‘áng” vá»›i người tiêu dùng. Bởi lẽ, không má»™t ai muốn mua hàng giá cao dÆ°á»›i hình thức “bỏ tiền ra cho người khác giữ” trong khi rất khó kiểm soát được đồng tiền của mình được sá»­ dụng ra sao.

Nguồn tin: NLD