Thủ tướng mới của Canada, Mark Carney, phải đối mặt với thách thức thực sự đầu tiên đối với sự thống nhất của Canada trong bối cảnh mối quan hệ với đối tác thương mại và đồng minh lâu năm là Hoa Kỳ đang trở nên xấu đi.

Một phong trào ly khai khỏi Canada đang phát triển ở tỉnh Alberta giàu dầu mỏ, nơi đóng góp phần lớn vào nền kinh tế và ngân sách của Canada và có tổng sản phẩm quốc nội (GDP) bình quân đầu người cao nhất trong số các tỉnh của Canada.

Alberta có thể tổ chức trưng cầu dân ý về việc rời khỏi Canada vào năm tới nếu một bản kiến ​​nghị do công dân khởi xướng thu thập được số lượng chữ ký cần thiết yêu cầu đưa câu hỏi như vậy vào cuộc trưng cầu dân ý.

Danielle Smith, Thủ hiến tỉnh bang Alberta, đã tuyên bố vào tháng trước rằng "Tôi không ủng hộ việc Alberta tách khỏi Canada. Cá nhân tôi vẫn còn hy vọng rằng có một con đường phía trước cho một Alberta mạnh mẽ và có chủ quyền trong một nước Canada Thống nhất.”

“Để nói rõ ngay từ đầu, chính quyền của chúng tôi sẽ không đưa vấn đề tách khỏi Canada vào lá phiếu trưng cầu dân ý; tuy nhiên, nếu có một bản kiến ​​nghị trưng cầu dân ý do người dân khởi xướng thành công có thể thu thập được số lượng chữ ký cần thiết yêu cầu đưa câu hỏi như vậy vào cuộc trưng cầu dân ý, thì chính quyền của chúng tôi sẽ tôn trọng quy trình dân chủ và đưa câu hỏi đó vào cuộc bỏ phiếu trưng cầu dân ý cấp tỉnh năm 2026,” ông Smith cho biết.

Trong nhiều năm qua, Alberta đã phản đối luật liên bang về khí thải và khai thác tài nguyên. Alberta đã đấu tranh với chính phủ liên bang về kế hoạch hạn chế khí thải từ sản xuất dầu khí, mà tỉnh và ngành công nghiệp về cơ bản coi là hạn chế sản lượng.

Trong nhiều năm, Alberta đã cố gắng có nhiều lựa chọn đường ống hơn để xuất khẩu các nguồn tài nguyên dầu khí khổng lồ của mình, kể cả các thị trường khác ngoài Hoa Kỳ.

Với Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống Trump, chính phủ liên bang của Carney đã bắt đầu nhận ra rằng việc đa dạng hóa xuất khẩu dầu - 90% trong số đó là sang Hoa Kỳ - có thể là một động thái thông minh.

Trong một cuộc họp với các giám đốc điều hành công ty dầu khí tại tỉnh Alberta sản xuất dầu của Canada, đầu tháng này, Carney đã cam kết rằng chính phủ liên bang sẽ nỗ lực đẩy nhanh các dự án lớn để biến Canada thành siêu cường năng lượng.

Carney cho biết ông đã thảo luận với Smith về “điều quan trọng nhất: xây dựng một nền kinh tế Canada thống nhất — bao gồm việc xây dựng những công trình lớn và các dự án cơ sở hạ tầng lớn, tại Alberta và trên khắp Canada.”

Về phần mình, Smith cho biết Alberta cần một hành lang được đảm bảo và quyền tiếp cận cảng đến vùng ngoài khơi bờ biển Thái Bình Dương, Bắc Cực và Đại Tây Dương để xuất khẩu tài nguyên của Alberta ra nước ngoài. Thủ phủ dầu mỏ này cũng cần được chấp thuận xây dựng đường ống dẫn dầu đến bờ biển Tây Bắc của British Columbia, bãi bỏ Lệnh cấm tàu ​​chở dầu để cho phép xuất khẩu từ Cảng Prince Rupert và trả lại quy định về khí thải công nghiệp cho các tỉnh, trong số những vấn đề khác, thủ hiến Alberta cho biết thêm.

Alberta đang nỗ lực thu hút các nhà tài trợ tư nhân cho một đường ống mới để vận chuyển khoảng 1 triệu thùng dầu thô mỗi ngày từ tỉnh sản xuất dầu này đến British Columbia ở Bờ Tây, Thủ hiến Smith cho biết vào tuần trước. Đường ống sẽ chạy từ các mỏ dầu cát ở Alberta đến Cảng Prince Rupert ở bờ biển phía tây bắc của British Columbia và sau đó đến các thị trường quốc tế, theo kế hoạch của tỉnh.

Smith trả lời phỏng vấn của The Wall Street Journal vào tuần trước rằng "Phải có một cuộc trình diễn thực sự và rất sớm thôi, rằng một số ưu tiên của Alberta sẽ được giải quyết".

Người dân Alberta không hài lòng với cách tỉnh này đã được chính quyền liên bang đối xử trong nhiều năm và tâm lý muốn ly khai không còn là một phong trào thiểu số.

"Họ thực sự là bạn bè và hàng xóm của chúng tôi, những người vừa mới chán ngán cảnh sinh kế và sự thịnh vượng của họ bị chính quyền liên bang thù địch tấn công", Thủ hiến Smith cho biết vào tháng trước.

Vào tháng 5, một cuộc thăm dò của Ledger cho thấy 47% người dân Alberta ủng hộ việc tỉnh này trở thành một quốc gia độc lập, trong khi 48% phản đối.

"Các nhà phân tích cho rằng nếu chính phủ liên bang giải quyết một phần hoặc phần lớn những bất bình của Alberta — bao gồm việc tăng cường khả năng tiếp cận thị trường quốc tế cho dầu khí — thì có thể thuyết phục được những cử tri đang có ý định 'ly khai' muốn ở lại trong một nước Canada thống nhất."

Nguồn tin: xangdau.net