Sáng 28/3, Ban Kinh tế Trung Æ°Æ¡ng và Hiệp há»™i Năng lượng Việt Nam Ä‘ã tổ chức Há»™i thảo Khoa học quốc tế về phát triển thị trường năng lượng Việt Nam.

Nguồn than trong nước đang giảm đi.

Ông Phạm Xuân Đương, Phó Trưởng ban Kinh tế Trung Æ°Æ¡ng, Ä‘ánh giá trong 30 năm qua ngành năng lượng Ä‘ang có sá»± phát triển vượt bậc. Sản lượng tăng bình quân 14%/năm (giai Ä‘oạn 2010-2013), hÆ¡n 98% dân cÆ° được sá»­ dụng Ä‘iện. Tuy vậy, năng lượng Việt Nam vẫn còn những hạn chế, xuất hiện tình trạng mất cân Ä‘ối giữa các phân ngành năng lượng, giữa cung ứng và nhu cầu, giữa nhu cầu Ä‘ầu tÆ° và nguồn vốn Ä‘ầu tÆ°…

Đồng tình vá»›i nhận xét Ä‘ó, ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp há»™i Năng lượng Việt Nam, lo ngại: Dù là ngành chủ lá»±c, song hiện 3 tập Ä‘oàn năng lượng lá»›n của đất nÆ°á»›c (Ä‘iện lá»±c, xăng dầu và than) Ä‘ang rÆ¡i vào tình trạng khó khăn, làm sao để bán được giá than, Ä‘iện, khí đủ bù đắp chi phí, làm sao vẫn có lời để quay vòng cho các dá»± án đầu tÆ°.

Thị trường Ä‘iện chÆ°a có Ä‘Æ¡n vị Ä‘iều hành

Thị trường Ä‘iện cạnh tranh, được xem là ná»™i dung chiến lược phát triển dài hạn Ä‘ã được Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ quy định về lá»™ trình, các Ä‘iều kiện và cÆ¡ cấu ngành Ä‘iện để hình thành phát triển các cấp Ä‘á»™ thị trường Ä‘iện lá»±c tại Việt Nam. Việc này là cần thiết và bÆ°á»›c đầu Ä‘ã tạo ra những thay đổi tích cá»±c trong hoạt Ä‘á»™ng Ä‘iện lá»±c.

Cụ thể là ngành Ä‘iện trong nhiều thập ká»· qua Ä‘ã có những bÆ°á»›c phát triển vượt bậc. Cách Ä‘ây 30 năm cả nÆ°á»›c chỉ có công suất khoảng 1.000 MW Ä‘iện, đến nay Ä‘ã có 34.000 MW Ä‘iện, vá»›i sản lượng phát ra năm 2013 là 132 tá»· kWh. Hiện nay, Ä‘iện Ä‘ã được Ä‘Æ°a về 98% số xã, 96% số há»™ dân, vùng sâu vùng xa và má»™t số hải đảo.

Tuy nhiên, việc quản lý hoạt Ä‘á»™ng thị trường Ä‘iện còn hạn chế về việc xây dá»±ng mô hình, tổ chức, cÆ¡ chế hoạt Ä‘á»™ng và giao dịch giữa các đối tượng mua bán Ä‘iện trên thị trường. Sau gần 10 năm nghiên cứu và thá»±c hiện thị trường phát Ä‘iện cạnh tranh vẫn chÆ°a có mô hình Ä‘úng theo nguyên tắc thị trường cạnh tranh: Hiệu quả, bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh, không phân biệt đối xá»­ giữa các đối tượng tham gia. Hiện tại, EVN là Ä‘Æ¡n vị chiếm phần chi phối lá»›n nhất trong khâu phát Ä‘iện và chÆ°a có Ä‘Æ¡n vị Ä‘iều hành giao dịch thị trường Ä‘iện lá»±c.

 Thị trường xăng dầu mất tính chủ Ä‘á»™ng của doanh nghiệp

Hiện nay, tập Ä‘oàn xăng dầu (Petrolimex) Ä‘ang chiếm hÆ¡n 50% thị phần cùng vá»›i PV Oil, Saigon Petro, ba Ä‘Æ¡n vị này chiếm trên 80% thị phần trong cả nÆ°á»›c.

Thị trường xăng dầu Ä‘ã tạo được má»™t hệ thống các doanh nghiệp Nhà nÆ°á»›c tham gia hoạt Ä‘á»™ng nhập khẩu, hạn chế thế Ä‘á»™c quyền và khẳng định Æ°u thế của các Ä‘Æ¡n vị được đầu tÆ° hoạt Ä‘á»™ng theo cÆ¡ chế thị trường. Đồng thời, thị trường xăng dầu Ä‘ã góp phần ổn định giá trong má»™t khoảng thời gian kể cả khi giá xăng dầu thế giá»›i có biến Ä‘á»™ng bất thường.

Tuy nhiên, theo ông Trần Viết Ngãi, cÆ¡ chế bù giá trong xăng dầu duy trì quá lâu làm mất Ä‘i tính chủ Ä‘á»™ng của doanh nghiệp, giảm Ä‘á»™ng lá»±c tiết giảm chi phí, doanh nghiệp không có tích lÅ©y cho đầu tÆ° phát triển, mất cÆ¡ há»™i đầu tÆ°, giảm sức cạnh tranh; người tiêu dùng không có ý thức tiết kiệm.

Thị trường than: Thá»±c hiện tái cÆ¡ cấu quá chậm

Ngành than cách Ä‘ây 30 năm sản lượng chỉ Ä‘ạt được bình quân trên dÆ°á»›i 10 triệu tấn/năm, đến nay Ä‘ã đạt trên dÆ°á»›i 40 triệu tấn/năm, cung cấp đủ than cho sản xuất Ä‘iện, các ngành công nghiệp khác và phục vụ đời sống nhân dân, ngoài ra còn xuất khẩu được khoảng chục triệu tấn than/năm, góp phần tạo thúc đẩy kinh tế đất nÆ°á»›c.

Tuy nhiên, nguồn than trong nÆ°á»›c Ä‘ang giảm Ä‘i. Việc quản lý Nhà nÆ°á»›c về thị trường than trong nÆ°á»›c và nhập khẩu chÆ°a rõ ràng, đặc biệt là cÆ¡ chế quản lý giá bán than cho các há»™ tiêu thụ trong nÆ°á»›c và giá xuất nhập khẩu.

Ông Ngãi cho rằng, việc thá»±c hiện tái cÆ¡ cấu DNNN đối vá»›i ngành than quá chậm. Đến nay Tập Ä‘oàn Công nghiệp Than-Khoáng sản Việt Nam (TKV) vẫn là nhà cung cấp than chủ yếu trong nÆ°á»›c (chiếm tá»›i 98%) và xuất khẩu duy nhất.

Đẩy mạnh tái cÆ¡ cấu DNNN ngành năng lượng

Tại Há»™i thảo, các đại biểu đề nghị cần đẩy mạnh tái cÆ¡ cấu ngành năng lượng để từng bÆ°á»›c hình thành thị trường năng lượng cạnh tranh lành mạnh trên cÆ¡ sở bảo đảm ổn định chính trị-xã há»™i.

Trong Ä‘ó, việc cần thiết hiện nay là tiếp tục thá»±c hiện tái cÆ¡ cấu DNNN ngành năng lượng, tách bạch nhiệm vụ sản xuất kinh doanh vá»›i nhiệm vụ chính trị, công ích; hoàn thiện cÆ¡ chế chính sách để phát triển mạnh kinh tế tÆ° nhân tham gia mạnh hÆ¡n vào phát triển ngành năng lượng.

TrÆ°á»›c những vÆ°á»›ng mắc của ngành năng lượng, ông Trần Viết Ngãi đề xuất, Nhà nÆ°á»›c nên sá»›m cho thành lập Bá»™ Năng lượng để giúp Chính phủ trong việc quy hoạch, phát triển, giải quyết các cÆ¡ chế chính sách và nhiều nhiệm vụ khác. Trong Ä‘ó, nhiệm vụ quan trọng là chỉ đạo việc tái cÆ¡ cấu, cổ phần hóa ngành năng lượng nhằm phát triển thị trường năng lượng má»™t cách bền vững, lâu dài, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

 Nguồn tin:Chinhphu