Người tiêu dùng cả nÆ°á»›c Ä‘ang trong tâm trạng hoang mang khi chÆ°a kết thúc 2 tháng đầu năm má»›i 2010, giá xăng trong nÆ°á»›c Ä‘ã tăng 2 lần vá»›i tổng mức tăng 1.000 đồng/lít. Và theo lá»™ trình, từ ngày 1-3 tá»›i, giá bán Ä‘iện cÅ©ng tăng.

Thận trọng khi Ä‘iều chỉnh giá xăng, dầu, Ä‘iện

Nhà nÆ°á»›c nên quản lý giá xăng

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng: “CÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng ở nÆ°á»›c ta vẫn chÆ°a hợp lý”. Theo Nghị định 84/2009/NĐ-CP, có hiệu lá»±c từ ngày 15-12-2009, doanh nghiệp có quyền tá»± quyết giá xăng dầu trong phạm vi giá dao Ä‘á»™ng 7%. Nghị định Ä‘ánh dấu bÆ°á»›c chuyển đổi thị trường xăng dầu từ quản lý Nhà nÆ°á»›c sang cÆ¡ chế thị trường. Tuy nhiên, ông Long cho rằng, không nên để doanh nghiệp tá»± quyết định giá xăng theo cÆ¡ chế thị trường mà nên để Nhà nÆ°á»›c định giá.

Ông phân tích: “Nhà nÆ°á»›c định giá ở Ä‘ây không phải là quay lại cÆ¡ chế bao cấp, mà Nhà nÆ°á»›c cÅ©ng quyết giá theo cÆ¡ chế thị trường, bởi Nhà nÆ°á»›c Ä‘óng vai trò Ä‘iều tiết, trung gian giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng. Nếu để doanh nghiệp quyết, chắc hẳn họ sẽ làm má»™t cách để có lợi cho họ”. Quan Ä‘iểm của ông Long dá»±a trên má»™t thá»±c tế, Ä‘ó là Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam - Petrolimex hiện Ä‘ang chiếm hÆ¡n 60% thị phần cả nÆ°á»›c. Theo Luật Cạnh tranh, doanh nghiệp nào chiếm hÆ¡n 30% thì doanh nghiệp Ä‘ó Ä‘á»™c quyền. Khi Petrolimex Ä‘ang Ä‘á»™c quyền thì quyết định tăng giá bán của doanh nghiệp này ắt hẳn tác Ä‘á»™ng đến giá xăng bán ra của các doanh nghiệp đầu mối khác, từ Ä‘ó tác Ä‘á»™ng đến giá cả của nhiều mặt hàng tiêu dùng.

Tiến sÄ© VÅ© Đình Ánh - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học thị trường giá cả cho rằng: “Việt Nam chÆ°a có thị trường xăng dầu nên không thể để giá của mặt hàng này vận Ä‘á»™ng theo giá thị trường. Nhà nÆ°á»›c nên quản lý bằng cách đặt ra giá trần, để cho các doanh nghiệp cạnh tranh giảm giá trong khung Ä‘ó thay vì nhÆ° hiện tại, các doanh nghiệp đầu mối xăng, dầu Việt Nam không có mục tiêu gì để giảm giá”.

CÅ©ng theo ông Ánh, doanh nghiệp không thể lấy lý do “có họ thì vùng sâu, vùng xa má»›i có xăng dầu để tiêu dùng” bởi thá»±c chất, các nÆ°á»›c khác có thị trường xăng dầu nhÆ°ng vùng sâu, vùng xa, họ vẫn có xăng dầu giá cả cạnh tranh để bán cho người dân. “Nghị định 84/2009/NĐ-CP không những chÆ°a phù hợp mà còn Ä‘Æ°a người dùng vào thế “bí” hÆ¡n. TrÆ°á»›c Ä‘ây, doanh nghiệp xăng dầu muốn tăng giá cần xin phép liên Bá»™, nhÆ°ng hiện tại, Ä‘iều chỉnh giá trong khoảng 7% doanh nghiệp chỉ cần báo cáo!” - ông Ánh nhận xét.

Theo các chuyên gia kinh tế, doanh nghiệp xăng dầu cần có lý giải thuyết phục cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, 1 chuyên gia kinh tế nhận định: “Thuyết phục người tiêu dùng rất khó vì thá»±c tế, doanh nghiệp chỉ quan tâm tá»›i tăng giá”.

Tác Ä‘á»™ng dây chuyền

Giá xăng tăng sẽ kéo theo chi phí vận chuyển, giá các loại hàng hóa dịch vụ đều tăng theo. Hiện tại, má»™t số hãng taxi Ä‘ã rục rịch tăng cÆ°á»›c, và Ä‘ây chỉ là biểu hiện bÆ°á»›c đầu cho những phản ứng tiếp theo.

Không dừng lại ở Ä‘ó, từ ngày 1-3 tá»›i Ä‘ây, giá bán Ä‘iện cÅ©ng sẽ được Ä‘iều chỉnh tăng. Mặc dù Ä‘ã có kế hoạch và lá»™ trình nhÆ°ng những dá»± báo về giá cả sản xuất, tiêu dùng tăng Ä‘ã được Ä‘Æ°a ra. Mọi hoạt Ä‘á»™ng sản xuất, sinh hoạt của người dân, doanh nghiệp đều cần đến Ä‘iện, do vậy, giá vật liệu xây dá»±ng, thép, giá nhà ở, giá thành sản phẩm cÅ©ng sẽ tăng lên.

Theo Cục Thống kê thành phố Hồ Chí Minh, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 2 Ä‘ã tăng 1,68% so vá»›i tháng trÆ°á»›c. Đây là mức tăng cao nhất trong vòng 17 tháng qua của địa phÆ°Æ¡ng này. Tính chung 2 tháng đầu năm, CPI của thành phố Hồ Chí Minh Ä‘ã tăng 2,97% so vá»›i tháng 12-2009. Đối vá»›i Hà Ná»™i, CPI tháng 2 Ä‘ã tăng gấp Ä‘ôi tháng 1, ở mức 2,61%.

Nguyên nhân CPI tăng cao trong 2 tháng qua được lý giải là do tháng Tết, nhu cầu tiêu dùng và giá cả tất cả các loại hàng hóa, dịch vụ đều tăng. Tuy nhiên, mức tăng nhÆ° trên có thể coi là Ä‘á»™t biến. CPI của 2 thành phố lá»›n tăng cao sẽ tác Ä‘á»™ng đến CPI cả nÆ°á»›c trong tháng 2 nói riêng và trong 2 tháng đầu năm nói chung.

Tiến sÄ© VÅ© Đình Ánh cho rằng: “Nên tăng giá Ä‘iện sau tháng 3 để thị trường có thời gian tá»± vận Ä‘á»™ng xem có theo quy luật không”. Theo thông lệ, tháng 3 hàng năm, CPI sẽ tăng chậm lại nhằm “Ä‘iều hòa” CPI của cả quý và gánh đỡ tá»· lệ tăng cho tháng 4 và tháng 5 (tác Ä‘á»™ng của ná»›i lỏng tiền tệ của năm trÆ°á»›c thường biểu hiện ở tháng 4 và tháng 5). Tuy nhiên, vá»›i việc tăng giá xăng dầu và giá Ä‘iện tăng, khó có khả năng CPI của tháng 3 giảm xuống thấp. Và nếu theo Ä‘à này, chỉ hết quý II-2010, CPI cả nÆ°á»›c sẽ đến mức 7%, bằng vá»›i mục tiêu cả năm nay. Ngược lại, nếu giá Ä‘iện tăng sau tháng 3 khả năng lạm phát 1 con số trong năm nay má»›i khả thi.

ANTĐ