Tiếp tục câu chuyện “giá xăng VN cao hÆ¡n giá thế giá»›i và Ä‘iều chỉnh dồn dập”, Tuổi Trẻ Ä‘ã có cuá»™c trao đổi vá»›i ông Ngô Trí Long, nguyên viện phó Viện Nghiên cứu thị trường giá cả. Ông Long cho biết:

Nhiều chuyên gia cho rằng cần phải thay đổi cÆ¡ chế Ä‘iều hành xăng dầu hiện nay - Ảnh: T.Đạm

- Tôi có nghe khẳng định của đại diện Ủy ban Giám sát tài chính tiền tệ quốc gia về việc giá xăng VN cao hÆ¡n giá thế giá»›i 5%. Tôi cÅ©ng Ä‘ã xem kỹ khẳng định của cục phó Cục Quản lý giá Nguyá»…n Thanh HÆ°Æ¡ng. Sau tết, ngay sau khi giá xăng tăng ngày 21-2, thói quen của người lâu năm nghiên cứu giá cả, tôi Ä‘ã tính giá xăng của Mỹ.

Thời Ä‘iểm Ä‘ó, giá xăng của Mỹ là 3 USD/gallon (1 gallon bằng 3,8 lít). Sau khi quy đổi ra tiền VN, nếu theo tỉ giá của thị trường tá»± do là 19.500 đồng/USD, giá xăng của Mỹ cÅ©ng chỉ 15.300 đồng/lít. Giá của VN là 16.990 đồng/lít thì cao hÆ¡n giá xăng của Mỹ gần 2.000 đồng/lít. Đây là má»™t thá»±c tế. Số liệu giá xăng của Mỹ bây giờ công khai trên mạng, chỉ việc tải xuống và tính.

Tôi nghÄ© Cục Quản lý giá có thể so vá»›i nhiều nÆ°á»›c nhÆ° Lào, Campuchia hay Thái Lan nhÆ°ng theo tôi, Mỹ là má»™t nền kinh tế thị trường quan trọng, nên cần thiết phải so cả vá»›i Mỹ để dÆ° luận được thông tin nhiều chiều, có thể Ä‘ánh giá má»™t cách khách quan hÆ¡n.

* ThÆ°a ông, theo cuá»™c họp má»›i Ä‘ây của các cÆ¡ quan có chức năng giám sát giá xăng dầu thì các doanh nghiệp Ä‘ã tăng giá Ä‘úng?

- Nếu theo cÆ¡ chế hiện nay thì doanh nghiệp sẽ luôn Ä‘úng vì việc thay đổi giá theo quy định không có khó khăn gì cho họ cả. Về nguyên tắc quản lý giá, giá cả chỉ do doanh nghiệp định Ä‘oạt khi nó không phải là mặt hàng Ä‘á»™c quyền vì Ä‘ã có quy luật cạnh tranh chi phối. Nếu Ä‘ã là mặt hàng Ä‘á»™c quyền thì ở nền kinh tế thị trường nào nhà nÆ°á»›c cÅ©ng phải định giá.

Hiện chúng ta muốn cho xăng dầu theo giá thị trường nhÆ°ng ngay nghị định 84/2009 do các cÆ¡ quan nhÆ° Bá»™ Tài chính, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng soạn thảo nó Ä‘ã thá»±c thị trường Ä‘âu? Được tá»± tăng giá đến 7%, từ 7% trở lên đến 12% thì chỉ tăng má»™t phần, phần còn lại lấy quỹ bình ổn giá. NhÆ° vậy Ä‘âu có thá»±c là thị trường?

Sẽ rất nguy hiểm nếu để doanh nghiệp Ä‘á»™c quyền được tá»± quyết giá bởi nếu vậy quyền lá»±c của họ rất lá»›n. Bởi khi Petrolimex vá»›i gần 70% thị phần quyết tăng giá hay giảm giá, những Ä‘Æ¡n vị khác sẽ buá»™c phải theo. Nếu bán giá cao hÆ¡n thì mất khách, bán thấp quá thì lá»—. Điều này có thể khiến các doanh nghiệp nhỏ hÆ¡n lâm vào khó khăn và phá sản.

Thời gian qua, giá xăng dầu thế giá»›i tăng không quá mạnh nhÆ°ng tại VN, trong năm tháng giá xăng Ä‘ã tăng bốn lần. Vậy nếu tình trạng giá xăng dầu thế giá»›i quay lại tình hình năm 2007-2008, lên đến 140 USD/thùng thì tình hình sẽ thế nào? Việc can thiệp của các cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c có kịp thời nữa không? Nên theo tôi, Ä‘ã là Ä‘á»™c quyền phải do Nhà nÆ°á»›c quyết giá, không thể ná»­a vời vừa doanh nghiệp quyết, rồi các cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c bám theo nhÆ° hiện nay.

* Vá»›i cÆ¡ chế Ä‘á»™c quyền nhÆ° hiện nay, theo ông, phải làm cách nào để người dân có được giá xăng dầu thật sá»± hợp lý?

- Có hai hÆ°á»›ng. Thứ nhất, theo tôi, phải sá»­a lại nghị định 84/2009 theo hÆ°á»›ng không giao quyền quyết giá xăng dầu cho doanh nghiệp. Vẫn còn Ä‘á»™c quyền thì các cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c phải là người quyết giá vá»›i nguyên tắc hài hòa lợi ích nhà nÆ°á»›c, doanh nghiệp, người tiêu dùng. Nếu Ä‘ã thị trường thì phải thị trường hẳn, chứ không nên ná»­a thị trường ở chá»— tăng quyền cho doanh nghiệp, ná»­a không thị trường ở chá»— giữ nguyên Ä‘á»™c quyền doanh nghiệp.

Thứ hai, nếu muốn áp dụng việc cho doanh nghiệp tá»± định giá thì nên áp dụng cÆ¡ chế phá Ä‘á»™c quyền mà các nÆ°á»›c vẫn làm. Hoặc phải tạo đối thủ cạnh tranh đủ mạnh, hoặc chia nhỏ Petrolimex thành nhiều doanh nghiệp, sao cho má»—i doanh nghiệp này chiếm không quá 30% thị phần. Việc này thá»±c chất không quá khó vì dù chia thì Ä‘ó vẫn là doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c. Chỉ khi không còn vị thế Ä‘á»™c quyền, thật sá»± phải cạnh tranh thì doanh nghiệp má»›i thá»±c có Ä‘á»™ng lá»±c giảm chi phí, giảm giá thành.

tuoitre