Những bất ổn gia tăng tại Libya, nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ lá»›n thế 18 thế giá»›i, khiến giá dầu Brent ở mức cao trên 100 Ä‘ô la Mỹ/thùng liên tiếp trong 8 ngày qua.

Giá dầu Ä‘ã lên đến mức có thể kìm hãm Ä‘à hồi phục tạm thời của kinh tế toàn cầu vá»›i khả năng đẩy thế giá»›i vào má»™t cuá»™c suy thoái má»›i, dù yếu nhÆ°ng nguy cÆ¡ thấy rõ là tình hình lạm phát Ä‘ang gây áp lá»±c lên nhiều nÆ°á»›c.

Nếu việc tăng giá dầu vẫn kéo dài, sá»›m muá»™n gì các ngân hàng trung Æ°Æ¡ng - vốn Ä‘ang lo ngại giá lÆ°Æ¡ng thá»±c tăng - phải chịu thêm áp lá»±c thắt chặt chính sách tiền tệ, má»™t Ä‘á»™ng thái làm giảm tính thanh khoản Ä‘ang há»— trợ quá trình hồi phục của nền kinh tế thế giá»›i. Giá dầu tăng cao cÅ©ng ảnh hưởng đến các khu vá»±c và các nÆ°á»›c theo những cách khác nhau tùy thuá»™c vào sức mạnh kinh tế cÆ¡ bản, cÅ©ng nhÆ° các nÆ°á»›c hoặc khu vá»±c Ä‘ó là nÆ¡i sản xuất hay nhập khẩu dầu.

Ít có nhà hoạch định chính sách và nhà phân tích kinh tế lo sợ về tác Ä‘á»™ng của giá dầu. Họ cho rằng giá dầu tăng cao do tình hình bất ổn tại Libya cÅ©ng nhÆ° lo ngại nguồn cung bị gián đạn trên diện rá»™ng, không liên quan gì đến những yếu tố cÆ¡ bản của nền kinh tế thế giá»›i.

Tuy nhiên, giá dầu Ä‘ã lên cao đến mức đủ để Ä‘Æ°a ra má»™t viá»…n cảnh bất ổn cho nền kinh tế toàn cầu. Ngày 1-3, giá dầu Brent trên thị trường London tăng 1,74 Ä‘ô la Mỹ/thùng, lên mức 113,54 Ä‘ô la Mỹ/thùng. Tuần trÆ°á»›c, giá dầu Brent tăng tiệm cận 120 Ä‘ô la Mỹ/thùng, mức cao nhất kể từ tháng 8-2008. Giá dầu duy trì ở mức cao do lo ngại những xung Ä‘á»™t đẫm máu tại Libya, vốn Ä‘ã khiến sản lượng nÆ°á»›c dầu này sụt giảm 1/4, có thể lan sang các nÆ°á»›c sản xuất dầu mỏ lá»›n khác, bao gồm Ảrập Saudi.

Bá»™ phận phân tích của ngân hàng Deutsche (Đức) cảnh báo giá dầu lên đến 120 Ä‘ô la Mỹ/thùng có thể tạo ra Ä‘iểm uốn cho sá»± tăng trưởng kinh tế thế giá»›i vì lúc Ä‘ó chi phí cho giá dầu sẽ chiếm 5,5% tổng sản phẩm quốc ná»™i (GDP) của thế giá»›i, dẫn đến áp lá»±c cho tăng trưởng toàn cầu. Các chuyên gia phân tích kỹ thuật dá»± báo giá giá dầu có khả năng vượt đỉnh của năm 2008 và lên sát mức 160 Ä‘ô la Mỹ/thùng trong năm nay.

Theo kinh nghiệm, giá dầu tăng 10 Ä‘ô la Mỹ/thùng sẽ làm mất 0,5% GDP của thế giá»›i. Nếu căn cứ theo tiêu chuẩn trên, khả năng suy thoái lần hai vì giá dầu còn lâu má»›i xảy ra. Giá dầu Brent phải lên đến mức khoảng 190 Ä‘ô la Mỹ/thùng má»›i khiến tăng trưởng thế giá»›i quay trở về mức âm so vá»›i mức hiện tại. Tuy nhiên, quy tắc trên không Ä‘áng tin cậy vì nền kinh tế thế giá»›i vẫn bùng nổ vào giữa thời kỳ 2000-2009 trong bối cảnh giá dầu tăng cao. Vấn đề chính ở Ä‘ây là giá dầu duy trì ở mức cao trong bao lâu.

Charles Robertson, kinh tế trưởng tại ngân hàng đầu tÆ° Renaissance Capital (Nga), cho rằng nếu mức giá trung bình trong năm hÆ¡n 150 Ä‘ô la Mỹ/thùng, tình hình sẽ tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° cú sốc giá dầu sau cuá»™c cách mạnh Hồi giáo tại Iran vào năm 1979. Vào thời Ä‘iểm Ä‘ó, chi phí cho giá dầu đến mức gần 8% của GDP thế giá»›i. Tuy nhiên, ông Robertson cho rằng thế giá»›i có thể cầm cá»± được các đợt tăng giá ngắn hạn, khiến chi phí giá dầu chỉ chiếm 5% GDP của thế giá»›i.

Trong khi Ä‘ó, các nhà kinh tế của tập Ä‘oàn tài chính Macquarie (Úc) tính toán rằng giá dầu phải duy trì lâu trên mức 120 Ä‘ô la Mỹ/thùng và tiến sát 140 Ä‘ô la Mỹ/thùng thì má»›i tác Ä‘á»™ng mạnh đến nền kinh tế toàn cầu. Để Ä‘iều trên xảy ra thì cần có tình huống tồi tệ hÆ¡n chứ không chỉ cuá»™c xung Ä‘á»™t tại Libya. Điều Ä‘áng lo sợ mà nhiều nhà kinh tế và nhà đầu tÆ° không nghÄ© đến là má»™t viá»…n cảnh u ám khi bất ổn lan rá»™ng ở thế giá»›i Ảrập, đặc biệt dính đến Ảrập Saudi.

Giá dầu leo thang gần Ä‘ây má»™t phần do ngân hàng Goldman Sachs (Mỹ) bình luận rằng thị trường Ä‘ang phản ứng trÆ°á»›c ná»—i lo sợ tình hình bất ổn lan sang các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu khác và thêm má»™t gián Ä‘oạn về nguồn cung có thể khiến thiếu hụt dầu nghiêm trọng. Hậu quả sẽ không thể lường trÆ°á»›c được nếu Ảrập Saudi đổ gục trÆ°á»›c má»™t cuá»™c nổi dậy của nhân dân vì quốc gia này nắm giữ hÆ¡n 1/5 trữ lượng dầu của thế giá»›i.

Việc Quốc vÆ°Æ¡ng Ảrập Saudi Abdullah vá»™i vã trở về nÆ°á»›c sau 3 tháng trị bệnh ở nÆ°á»›c ngoài và công bố gói phúc lợi 37 tỉ Ä‘ô la Mỹ cho người dân rõ ràng là má»™t ná»— lá»±c để giúp quốc gia xuất khẩu dầu mỏ lá»›n nhất thế giá»›i này tránh khỏi làn sóng biểu tình Ä‘ang lan rá»™ng ở thế giá»›i Ảrập.

Ngay cả khi giá dầu được khống chế nhÆ°ng tiếp tục ở mức cao sẽ gia tăng thêm áp lá»±c lạm phát, Ä‘e dọa thắt chặt tiền tệ và gây ra những khó khăn cho nhiều nÆ¡i trên thế giá»›i. Khả năng lặp lại cuá»™c khủng hoảng dầu vào thập niên 1970 vẫn là viá»…n cảnh xa vời nhÆ°ng không phải khó hình dung nhÆ° cách Ä‘ây vài tuần.

Nguồn: Reuters