Giá dầu trên thị trường thế giá»›i Ä‘ang ổn định ở mức dÆ°á»›i 100 USD/thùng, giá xăng RON 92 tại thị trường Singapore hiện chỉ ở mức 109,99 USD/thùng. Theo phân tích của các chuyên gia, Ä‘ây là cÆ¡ sở để người tiêu dùng (NTD) trong nÆ°á»›c hy vọng giá bán lẻ xăng dầu sẽ giảm. 

Tuy nhiên, diá»…n biến thá»±c tế trên thị trường không nhÆ° vậy. DÆ° luận đặt ra câu hỏi: Liệu có tình trạng giá xăng dầu tăng nhanh, giảm chậm và có nên kiểm toán việc hình thành giá bán lẻ xăng dầu tại các đầu mối?

Vì sao giá xăng chÆ°a giảm?

Theo bản tin thị trường xăng dầu số cuối tháng 6 của Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), giá dầu thô WTI bình quân ná»­a đầu tháng 6-2011 là 99,31 USD/thùng, giảm 4,08 USD/thùng so vá»›i cùng kỳ tháng 5. Giá xăng cÅ©ng giảm theo giá dầu thô. Cụ thể, giá xăng RON 92 tại thị trường Singapore ngày 27-6-2011 được công bố trên website của Petrolimex là 109,99 USD/thùng. Từ thời Ä‘iểm tăng giá xăng dầu ngày 29-3 cho đến nay, bản tin giá cÆ¡ sở (gồm các yếu tố cấu thành giá cÆ¡ sở nhÆ° giá thế giá»›i, thuế, phí, tá»· giá... để so sánh vá»›i giá bán lẻ) không còn xuất hiện trên website của Petrolimex. Tại sao khi giá xăng dầu trên thị trường thế giá»›i tăng, doanh nghiệp (DN) Ä‘ã tích cá»±c công bố giá cÆ¡ sở để chứng minh giá bán lẻ xăng dầu đến NTD Ä‘ang thấp hÆ¡n giá cÆ¡ sở. Vậy, vì sao khi giá thế giá»›i giảm, lại không công bố mức giá này để NTD biết, so sánh giá bán lẻ xăng dầu hiện có hợp lý hay không?

Sau quyết định ngày 9-6 của Liên bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng, thuế nhập khẩu vá»›i diesel và dầu hỏa Ä‘ã tăng từ 0% lên 5%; trích quỹ bình ổn 100 đồng/lít vá»›i mặt hàng xăng, thay vì Ä‘iều chỉnh giảm giá bán. Kể cả sau khi Ä‘iều chỉnh thuế nhập khẩu và tăng mức trích quỹ bình ổn, DN xăng dầu đầu mối Ä‘ang có lãi ngoài định mức khoảng 300 đồng/lít. Từ thời Ä‘iểm Liên bá»™ ra quyết định nêu trên đến nay Ä‘ã gần 1 tháng, song giá bán lẻ trong nÆ°á»›c vẫn chÆ°a giảm. Vì sao giá xăng trong nÆ°á»›c chÆ°a giảm, trong khi giá thế giá»›i có xu hÆ°á»›ng ổn định ở mức thấp hÆ¡n trÆ°á»›c Ä‘ó trong má»™t thời gian khá dài là câu hỏi mà hàng triệu NTD trong nÆ°á»›c đặt ra, trong khi Ä‘ó các DN đầu mối xăng dầu vẫn "im lặng". 

Điều hòa lợi ích

Trong khi Ä‘a số NTD có cảm giác "thiệt thòi" khi giá xăng trong nÆ°á»›c giảm chậm hÆ¡n giá thế giá»›i thì ông VÆ°Æ¡ng Thái DÅ©ng, Phó Tổng Giám đốc Petrolimex cho rằng, khi giá thế giá»›i tăng cao, để thá»±c hiện nhiệm vụ bình ổn giá được Nhà nÆ°á»›c giao, DN đầu mối Ä‘ã chấp nhận lá»— và áp dụng giá bán lẻ thấp hÆ¡n giá cÆ¡ sở. Khi DN bắt đầu có lãi thì dường nhÆ° dÆ° luận lại nhìn nhận vá»›i cách nhìn không thiện cảm, nhÆ° vậy là không thá»±c sá»± khách quan. Theo ông VÆ°Æ¡ng Thái DÅ©ng, giá xăng hiện nay do Nhà nÆ°á»›c Ä‘iều hành. CÆ¡ quan chức năng ở Ä‘ây là Liên bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng sẽ theo dõi, giám sát. Nếu cần tăng hay giảm giá, Nhà nÆ°á»›c sẽ ra quyết định và các DN phải chấp hành nghiêm túc.

Thế nhÆ°ng TS VÅ© Đình Ánh, Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bá»™ Tài chính) cho rằng, Nghị định 84 của Chính phủ Ä‘ã quy định các khoản thu khi tính giá cÆ¡ sở, nhÆ° vậy các khoản này là minh bạch. NhÆ°ng, không ai kiểm tra được giá nhập (giá gốc), DN nói sao NTD biết vậy. Trong khi Ä‘ó, má»—i đầu mối có thể có nguồn nhập khác nhau nên giá nhập khác nhau. Trên thá»±c tế, ngoài Petrolimex Ä‘ã công bố giá cÆ¡ sở thì các đầu mối khác cÅ©ng phải Ä‘Æ°a ra mức giá này NTD má»›i có thể so sánh xem DN nào hoạt Ä‘á»™ng hiệu quả hay không hiệu quả ít nhất từ khâu xác định thị trường và giá nhập. Vá»›i thá»±c tế hiện nay, rất khó xác định giá bán lẻ là Ä‘úng hay không Ä‘úng và việc Ä‘iều chỉnh tăng giá, giảm giá là thuyết phục hay không thuyết phục. Hiện, việc giám sát và Ä‘iều hành giá bán lẻ xăng dầu được giao cho Liên bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, vá»›i thá»±c tế "tăng nhanh, giảm chậm" của giá xăng dầu thời gian qua, ngoài sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c, cần có sá»± tham gia của má»™t cÆ¡ quan kiểm toán Ä‘á»™c lập để kiểm tra Ä‘á»™ chính xác về thông tin hình thành giá bán lẻ. CÆ¡ quan kiểm toán sẽ kiểm chứng bảng giá cÆ¡ sở mà DN xăng dầu Ä‘Æ°a ra có chính xác hay không, qua Ä‘ó giúp giá bán lẻ trong nÆ°á»›c được Ä‘iều chỉnh hợp lý hÆ¡n.

Theo các chuyên gia, liên quan đến giá xăng dầu hiện có 3 nhóm lợi ích xung Ä‘á»™t. DN bao giờ cÅ©ng muốn tăng giá, nhÆ°ng không thể tăng bất hợp lý. Quyền lợi của Nhà nÆ°á»›c trong chừng má»±c nào Ä‘ó cÅ©ng là tăng giá vì giá tăng thu ngân sách cÅ©ng tăng. NTD luôn muốn giảm giá, Ä‘i ngược lại hai lợi ích trên. NhÆ° vậy, cần tìm cÆ¡ chế để Ä‘iều hòa lợi ích giữa nhóm muốn tăng giá và nhóm muốn giảm giá thông qua má»™t cÆ¡ quan Ä‘á»™c lập để khẳng định lý do tăng giá là Ä‘úng hay chÆ°a Ä‘úng. Và khi Ä‘ó, người dân sẽ không còn băn khoăn giá tăng hay giảm có hợp lý hay không.

Nguồn tin:HNM