Tính cấp thiết phải sá» dụng những dạng năng lượng khác ngày má»™t trở nên rõ ràng hÆ¡n, khi thá»i hạn vá» sá»± cạn kiệt cá»§a dầu mỠđến gần. Khi nào thì sẽ đến lúc Ä‘ó và nguy cÆ¡ nào Ä‘ang chỠđợi chúng ta?
Năm 2004, báo USA Today (Nước Mỹ ngày nay) cho hay dầu má» chỉ còn đủ dùng cho 40 năm. Con số này sau Ä‘ó Ä‘ã được tranh luáºn rất sôi nổi, nhưng những sá»± kiện sau Ä‘ó Ä‘ã cung cấp tương đối đủ cÆ¡ sở để Ä‘iá»u chỉnh dá»± báo.
Cuá»™c khá»§ng hoảng xảy ra, giá dầu Ä‘ã giảm Ä‘áng kể, và Ä‘iá»u này cÅ©ng ảnh hưởng đến sản xuất dầu. Ví dụ đơn giản này cá»§a má»™t tháºp ká»· qua cho thấy những mô hình toán há»c vá» tiêu thụ dầu là không Ä‘áng tin cáºy. Tất cả Ä‘á»u được dá»±a trên Ä‘iá»u kiện nhất định ban đầu, chẳng hạn như mức độ tiêu thụ. Nhưng ở Ä‘ây số liệu thống kê lại bất lá»±c. Nhân loại là không thể Ä‘oán trước, và cứ vài năm nó lại phá há»§y sá»± hài hoà cá»§a các mô hình.
Nhưng Ä‘iá»u Ä‘ó không làm cho vấn đỠdá»± báo dầu má» trở nên bá»›t hấp dẫn.
Có lẽ, cái gá»i là “cao Ä‘iểm dầu má»” là mô hình phổ biến nhất. Cao Ä‘iểm được hiểu là sản lượng dầu má» tối Ä‘a cá»§a thế giá»›i Ä‘ã từng hoặc sẽ đạt được. Vá» mặt lý thuyết, cao Ä‘iểm Ä‘ã được nhà địa váºt lý Mỹ King Hubbert - ngưá»i Ä‘ã xây dá»±ng mô hình dá»± trữ dầu, tiên Ä‘oán. Năm 1956, ông tuyên bố rằng khai thác dầu ở Hoa Kỳ đại lục sẽ đạt cao Ä‘iểm trong giai Ä‘oạn 1965-1970, còn khai thác dầu trên thế giá»›i là vào năm 2000.
Trên thá»±c tế, khai thác dầu ở Mỹ đạt mức tối Ä‘a vào năm 1971 rồi suy giảm từ Ä‘ó đến nay. Nhưng khai thác dầu thế giá»›i lại chưa lên đến đỉnh Ä‘iểm vào năm 2000. Không những thế, mô hình cá»§a Hubbert còn không tính đến lệnh cấm váºn cá»§a Tổ chức Xuất khẩu Dầu má» (OPEC) trong những năm 1973-1979, làm giảm nhu cầu sá» dụng dầu trên toàn cầu và kéo dài thá»i gian đạt đỉnh. Bên cạnh Ä‘ó, việc tiên Ä‘oán thá»i hạn khai thác tối Ä‘a dầu ở Mỹ cÅ©ng không thể coi là má»™t thành công Ä‘áng kể.
Nguyên nhân là ở chá»— khai thác dầu ở Mỹ được Ä‘iá»u chỉnh không phải bằng thị trưá»ng tá»± do (hay những hạn chế tá»± nhiên), mà là nhân tạo. Mỹ không phải là má»™t hệ thống bị cô láºp chỉ sá» dụng dầu “cá»§a mình”, mà rất tích cá»±c mua dầu nước ngoài. Do váºy hoàn toàn có thể nghi ngá» tính khách quan trong những nguyên nhân đạt “cao Ä‘iểm dầu má»” ở Mỹ.
Như váºy, sẽ là sáng suốt hÆ¡n nếu tính toán trữ lượng dầu tồn tại trong lòng đất. Năm 2006, các nhà khoa há»c Mỹ là Colin Campbell và Jean Laharrere (số liệu được báo “Rossiyskaya Gazeta” dẫn) cho rằng nhân loại có khả năng khai thác 1 nghìn tỉ thùng dầu theo cách hiện nay. Trước Ä‘ó, vào năm 2000 Hiệp há»™i Äịa lý Mỹ Ä‘ánh giá trữ lượng dầu má» thế giá»›i là 3 nghìn tỉ thùng.
![]() |
Biểu đồ dá»± báo số năm khai thác dầu má» còn lại ở các nước căn cứ vào sản lượng khai thác cuối năm 2008. Nguồn: BP |
Các nhà phân tích bi quan hÆ¡n thì cho rằng cao Ä‘iểm sản xuất dầu từ tất cả những nguồn có thể (dầu Ä‘á phiến sét, bitum và sâu dưới nước) sẽ đến vào năm 2015 vá»›i sản lượng 90 triệu thùng má»—i ngày.
Theo dá»± Ä‘oán cá»§a Campbell và Laharrere, mức độ 90 triệu thùng/ngày sẽ kéo dài khoảng 30 năm và như váºy những thay đổi nghiêm trá»ng sẽ xảy ra sau năm 2030. Nhưng Ä‘ánh giá này cÅ©ng cần được tiếp nháºn má»™t cách tháºn trá»ng. Không phải tất cả lượng dầu má» (cả Ä‘ã được thăm dò lẫn chưa được thăm dò) Ä‘á»u có thể khai thác và được sá» dụng trên thá»±c tế.
Vá»›i sá»± kết hợp cá»§a má»™t vài thông số như độ xa cá»§a nguồn so vá»›i ngưá»i tiêu dùng (giá váºn chuyển), chi phí khai thác và chế biến, thì việc đưa má» dầu vào khai thác không còn ý nghÄ©a gì nữa. Chính Colin Campbell Ä‘ã lên tiếng trấn an rằng dầu còn đủ dùng cho nhiá»u năm nữa.
Sau khi đạt đỉnh, sá»± suy giảm khai thác dầu sẽ thay đổi hoàn toàn thế giá»›i theo má»™t cách khó Ä‘oán trước. Hiện Ä‘ã khai thác được 944 tỉ thùng dầu, tại các má» dầu Ä‘ã biết có thể khai thác được 764 tỉ thùng nữa, và 142 tỉ thùng được liệt vào dạng “dầu má» phải tìm kiếm”. Nếu Campbell Ä‘úng thì sản lượng dầu thế giá»›i má»—i năm sẽ giảm 2-3%, trong khi giá váºn chuyển sẽ tăng lên.
Cuá»™c đấu tranh kiểm soát tài nguyên dầu sẽ trở nên vô cùng nghiệt ngã. Cái chết cá»§a dầu má» chưa đến trong má»™t chốc má»™t lát, nó sẽ thẩm thấu vào cuá»™c sống cá»§a chúng ta dần dần và khiến cuá»™c sống cá»§a chúng ta thay đổi. Sá»± thay đổi Ä‘ó Ä‘ã thá»±c sá»± bắt đầu vá»›i sá»± xuất hiện cá»§a những chiếc xe sá» dụng động cÆ¡ hybrid, tàu Ä‘iện thay thế xe buýt ở Châu Âu và thái độ không vá»™i vã Ä‘óng cá»a các nhà máy Ä‘iện hạt nhân mặc dù vấp phải sá»± chống đối cá»§a các phong trào xanh...
Gazeta.ru