Theo báo "BÆ°u Ä‘iện Tài chính" (CanaÄ‘a) ngày 19/2, Mỹ Ä‘ang chống lại những đồng minh cÅ© tại Trung Đông, do vậy, nếu thế giá»›i lại lâm vào cảnh khan hiếm dầu, các nÆ°á»›c Trung Đông sẽ không còn há»— trợ phÆ°Æ¡ng Tây và Mỹ nữa.

Ông Lawrence Solomon, Giám đốc Ä‘iều hành Tổ chức Khảo sát Năng lượng (CanaÄ‘a) cho rằng cuá»™c khủng hoảng dầu mỏ sắp tá»›i sẽ không giống vá»›i các cuá»™c khủng hoảng trÆ°á»›c Ä‘ây, thời mà phÆ°Æ¡ng Tây có thể dá»±a vào các nÆ°á»›c xuất khẩu dầu mỏ tại Trung Đông và tất cả các nÆ°á»›c Trung Đông đều cho rằng sức mạnh quân sá»± của Mỹ sẽ đảm bảo an ninh cho các tuyến đường biển bằng bất kỳ giá nào.

Ngày nay, hầu hết các nÆ°á»›c Trung Đông đều coi Mỹ là má»™t cường quốc Ä‘ang suy yếu và bất lá»±c. Do vậy, nếu xảy ra cuá»™c khủng hoảng dầu mỏ, phÆ°Æ¡ng Tây sẽ không còn dá»±a được vào sá»± hợp tác của các nÆ°á»›c Trung Đông để hạn chế sá»± há»—n loạn trên các thị trường dầu mỏ và những biến Ä‘á»™ng kinh tế ở trong nÆ°á»›c.

Cuá»™c khủng hoảng dầu mỏ gần Ä‘ây nhất, diá»…n ra sau cuá»™c cách mạng Hồi giáo Iran năm 1979, Ä‘ã dẫn Ä‘á»…n những há»—n loạn tại phÆ°Æ¡ng Tây. Hồi Ä‘ó, việc các xe ô tô phải xếp hàng để đổ xăng trở nên phổ biến tại Mỹ, chính quyền Ä‘ã in phiếu để chuẩn bị cho việc phân phối xăng dầu, và bang California Ä‘ã thá»±c hiện việc phân phối xăng dầu. Tuy nhiên, theo yêu cầu của Mỹ, hồi Ä‘ó Arập Xêút Ä‘ã tăng sản lượng thêm 30%, Côoét và các nÆ°á»›c xuất khẩu khác cÅ©ng Ä‘ã tăng sản lượng để bù vào sá»± thiếu hụt do gián Ä‘oạn nguồn cung dầu mỏ từ Iran. Kết quả là trong cuá»™c khủng hoảng dầu mỏ năm 1979, mức thiếu hụt ở phÆ°Æ¡ng Tây chỉ là 4%, đủ để không phải phân phối xăng dầu, song không đủ để ngăn giá dầu tăng và má»™t cuá»™c suy thoái kinh tế nghiêm trọng.

Kể từ cuá»™c khủng hoảng dầu mỏ năm 1979 cho tá»›i nay, khi các thị trường dầu mỏ thiếu hụt nguồn cung, Arập Xêút và các đồng minh khác của Mỹ ở Trung Đông đều tăng sản lượng để há»— trợ các nền kinh tế phÆ°Æ¡ng Tây.

Hiện người ta có những ý kiến khác nhau về mối quan hệ giữa các đồng minh Trung Đông và phÆ°Æ¡ng Tây. Má»™t số chuyên gia cho rằng các nền kinh tế Trung Đông phát triển chậm hÆ¡n kinh tế các khu vá»±c khác và sá»± phụ thuá»™c của phÆ°Æ¡ng Tây vào dầu mỏ Trung Đông Ä‘ang làm hại chính các nền kinh tế của phÆ°Æ¡ng Tây. NhÆ°ng má»™t đặc Ä‘iểm bao trùm trong mối quan hệ giữa giá»›i lãnh đạo nhiều nÆ°á»›c Trung Đông và phÆ°Æ¡ng Tây trong thời gian này là có thiện chí và tôn trọng lẫn nhau.

Tuy nhiên, thiện chí và sá»± tôn trọng này hiện không còn nữa. Năm 1979, Mỹ không thừa nhận rằng nÆ°á»›c này Ä‘ã giúp lật đổ chính quyền của Quốc vÆ°Æ¡ng Iran, mà chỉ thúc đẩy những cải cách và những bÆ°á»›c hÆ°á»›ng tá»›i dân chủ. NhÆ°ng trong trường hợp của Tổng thống Ai Cập Hosni Mubarak, Mỹ Ä‘ã công khai giúp lật đổ ông này, bất chấp 30 năm trung thành của ông ta, thậm chí cÅ©ng chẳng thèm có hành Ä‘á»™ng giữ thể diện cho Mubarak.

Cách xá»­ sá»± của Mỹ đối vá»›i má»™t đồng minh lâu năm nhÆ° ông Mubarak Ä‘ã khiến Quốc vÆ°Æ¡ng Abdullah của Arập Xêút bất bình và có tin ông này Ä‘ã chỉ trích Tổng thống Mỹ Barack Obama trong má»™t cuá»™c Ä‘iện Ä‘àm nảy lá»­a.

Để nói rõ vá»›i thế giá»›i Arập về quan Ä‘iểm của ông và những Ä‘iều ông nghÄ© về cách hành xá»­ của Obama, Quốc vÆ°Æ¡ng Abdullah Ä‘ã ra lệnh cho các trợ lý miêu tả sá»± đối đầu của ông vá»›i Obama vá»›i báo chí. Để nhấn mạnh sá»± phản đối chính sách của Mỹ, Abdullah còn quyết định chống lại việc Mỹ Ä‘e dọa cắt viện trợ hàng năm trị giá 1,3 tá»· USD cho Ai Cập, khi cam kết cung cấp cho Cairô số tiền này nếu Mỹ cắt viện trợ.

Arập Xêút giờ Ä‘ây tin rằng nÆ°á»›c này cần phải tá»± lá»±c cánh sinh và Ä‘ang bắt đầu hÆ°á»›ng chính sách đối ngoại ra khỏi sá»± phụ thuá»™c vào Mỹ, ví dụ nhÆ° Ä‘ang xem xét việc thỏa hiệp vá»›i đối thủ chính là Iran. Các nÆ°á»›c sản xuất dầu mỏ khác trong khu vá»±c này chắc chắn cÅ©ng rút ra bài học tÆ°Æ¡ng tá»±.

Và khi tình hình tại Trung Đông bất ổn, triển vọng gián Ä‘oạn các nguồn cung cấp dầu mỏ là hiện hữu. Cuá»™c khủng hoảng dầu mỏ có thể nổ ra sá»›m do những bất ổn tại má»™t trong số những nÆ°á»›c xuất khẩu năng lượng nhÆ° Libi, hoặc muá»™n hÆ¡n nếu má»™t chế Ä‘á»™ thân phÆ°Æ¡ng Tây nhân nhượng những người theo Hồi giáo bằng việc bày tỏ mong muốn khiêu khích phÆ°Æ¡ng Tây.

Cho dù nguyên nhân là gì, nhÆ°ng khi nổ ra cuá»™c khủng hoảng dầu mỏ sắp tá»›i, các nÆ°á»›c sản xuất dầu mỏ tại Trung Đông sẽ ít cảm thấy có nghÄ©a vụ phải làm theo mệnh lệnh của Mỹ, mà ngược lại, họ có thể muốn chứng tỏ cho Mỹ về cái giá của việc OasinhtÆ¡n Ä‘ã không tôn trọng họ. Chính quyền Obama có thể cần đến số phiếu phân phối xăng dầu mà Mỹ Ä‘ã in năm 1979. 

Nguồn: TTXVN