Cho đến chiều 14-7, giá xăng dầu thế giá»›i sau hÆ¡n 10 phiên giảm liên tiếp nhÆ°ng giá xăng dầu trong nÆ°á»›c vẫn chÆ°a Ä‘iều chỉnh. Người tiêu dùng trong nÆ°á»›c hy vọng sẽ có quyết định Ä‘úng đắn, hợp lý của cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c sau cuá»™c họp báo về cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu dá»± kiến sẽ được Bá»™ Tài chính, Bá»™ Thông tin và Truyền thông tổ chức sáng 15-7.

Tám yếu tố tác Ä‘á»™ng đến giá xăng dầu

Tiến sÄ© Nguyá»…n Khánh Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bá»™ Tài chính), nhận định nhà nÆ°á»›c cần giám sát chặt chẽ được đầu vào của mặt hàng này. Những yếu tố đầu vào bao gồm giá nhập khẩu, thuế nhập khẩu, chi phí vận tải, chi phí lÆ°u kho... Khi Ä‘ó, cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c sẽ biết ngay doanh nghiệp Ä‘ang lá»— hay lãi.

Còn tiến sÄ© Nguyá»…n Minh Phong, Trưởng phòng Nghiên cứu kinh tế (Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã há»™i Hà Ná»™i), cho biết giá xăng Việt Nam phụ thuá»™c vào tám yếu tố. Bao gồm giá mua tại gốc; chi phí tối thiểu của doanh nghiệp từ vận chuyển đến người tiêu dùng; thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt; mức ná»™p ngân sách; phụ phí xăng hao (500 đồng/lít); mức chiết ná»™p vào quỹ bình ổn giá; tá»· giá; định mức lợi nhuận cho doanh nghiệp. Hiện nay, cả tám yếu tố này đều tù mù. Vì vậy, người tiêu dùng, nhất là các doanh nghiệp sá»­ dụng nhiều nhiên liệu nhÆ° doanh nghiệp vận tải rất bức xúc về giá xăng dầu. Thá»±c tế cho đến chiều 14-7, giá xăng dầu thế giá»›i Ä‘ã giảm hÆ¡n 10 phiên, xuống dÆ°á»›i 60 USD/thùng so vá»›i ngày 1-7 nhÆ°ng 11 doanh nghiệp đầu mối kinh doanh mặt hàng này chÆ°a có Ä‘á»™ng thái gì.

Tiến sÄ© Phong phân tích: “Nguyên nhân số má»™t là cÆ¡ chế quản lý của nhà nÆ°á»›c có kẽ hở. Hiện nay, mình quản lý theo kiểu khi giá tăng hay giảm thì bản thân Ä‘Æ¡n vị kinh doanh phải đăng ký vá»›i cÆ¡ quan quản lý giá. Khi giá xăng thế giá»›i tăng thì họ nhanh nhảu đăng ký nhÆ°ng giá giảm thì họ tìm lý do để trì hoãn. NhÆ° thế là không công bằng vá»›i người tiêu dùng”.

Điều kiện kinh doanh cần thoáng hÆ¡n

Theo ông Ngô Trí Long (chuyên gia về giá), sẽ không có chuyện cạnh tranh lành mạnh khi thị trường có doanh nghiệp Ä‘á»™c quyền. Việc cạnh tranh về chiết khấu hoa hồng không phải là cạnh tranh thá»±c sá»± khi Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) chiếm hÆ¡n 60% thị phần. Vì vậy, Ä‘ã hÆ¡n má»™t năm chúng ta thá»±c hiện cÆ¡ chế xăng dầu theo thị trường có sá»± quản lý của nhà nÆ°á»›c nhÆ°ng má»—i lần Ä‘iều chỉnh, tất cả doanh nghiệp vẫn cùng chung nhau má»™t mức giá.

Ông Phong đề xuất nhà nÆ°á»›c nên yêu cầu các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu phải công khai tất cả chi phí vận tải, lÆ°u kho bãi, giá đầu vào... ở mức tối thiểu. Trên cÆ¡ sở các chi phí đầu vào của mặt hàng này được công khai, nhà nÆ°á»›c nên quy định doanh nghiệp xăng dầu được lãi bao nhiêu. Nếu không công khai giá đầu vào thì việc doanh nghiệp Ä‘iều chỉnh lợi nhuận má»—i lít từ 100 đồng lên 200 đồng sẽ là rất lá»›n khi nhân vá»›i tổng khối lượng được bán ra.

Tiến sÄ© Nguyá»…n Khánh Long cÅ©ng cho rằng má»™t trong những tiêu chí để hạn chế sá»± Ä‘á»™c quyền xăng dầu là Ä‘iều kiện kinh doanh xăng dầu phải thoáng hÆ¡n để có thêm doanh nghiệp tham gia. Hiện nay, theo Nghị định 55, doanh nghiệp muốn tham gia phải có cảng chuyên dụng nằm trong hệ thống cảng quốc tế của Việt Nam, bảo đảm tiếp nhận được tàu chở xăng dầu nhập khẩu hoặc phÆ°Æ¡ng tiện vận tải xăng dầu khác trọng tải tối thiểu 7.000 tấn; có kho chứa dung tích tối thiểu 15.000 m3... thì rất ít doanh nghiệp tÆ° nhân đủ Ä‘iều kiện để được cấp phép.

Tiến sÄ© Nguyá»…n Khánh Long đề nghị cần chuyên nghiệp hóa các khâu. Ví dụ doanh nghiệp không có kho chứa thì có thể ký hợp đồng thuê dài hạn kho bãi của các doanh nghiệp kinh doanh về kho bãi; không có cảng chuyên dụng thì cÅ©ng ký hợp đồng thuê dài hạn vá»›i cảng chuyên dụng... Trong hồ sÆ¡ đề nghị được cấp giấy phép kinh doanh xăng dầu, ngoài những giấy tờ yêu cầu, doanh nghiệp cần ná»™p hợp đồng ký kết vá»›i các đối tác. Khi Ä‘ó, Việt Nam má»›i có thêm các doanh nghiệp tÆ° nhân tham gia vào thị trường xăng dầu ná»™i địa. Và Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên, chỉ khi thị phần của Petrolimex giảm Ä‘áng kể, xuống dÆ°á»›i 30% thì chúng ta má»›i có giá xăng dầu cạnh tranh thá»±c sá»±.